ΤΗΣ ΔΡΟΣ ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΟΥ*
Φτάνουμε σχεδόν στο τέλος ακόμη μιας σχολικής χρονιάς. Μιας χρονιάς με ιδιαίτερα προβλήματα και δυσκολίες. Λόγω πανδημίας, απουσίαζαν συχνά και μαθητές και εκπαιδευτικοί. Με κόπο και μόχθο προσπαθούσαν όλοι να διατηρείται μια κανονικότητα στους ρυθμούς του σχολείου. Το Υπουργείο, από πλευράς του, έκανε ό,τι μπορούσε για να κρατήσει τα σχολεία ανοιχτά, ακολουθώντας πρακτικές που εφαρμόστηκαν σε άλλες χώρες, ώστε να αποφευχθεί το κλείσιμο τους και κατ’ επέκταση οι συνέπειες που αυτό θα επέφερε στο σύνολο της κοινωνίας.
Τέλος σχολικής χρονιάς και οι καθηγητικοί σύλλογοι ετοιμάζονται για τις αγωνιώδεις συνεδριάσεις που αφορούν τις προαγωγές των μαθητών. Οι καθηγητικοί σύλλογοι χωρίζονται σε στρατόπεδα και συζητούν έντονα, για μέρες ολόκληρες, τις περιπτώσεις μαθητών που έχουν ξεπεράσει το όριο των απουσιών. Ο καθένας εκφέρει την άποψη του, χωρίς, ενδεχομένως, να γνωρίζει στην ουσία τι κρύβεται πίσω από τις απουσίες των μαθητών ή τι συνέπειες μπορεί να φέρει στη ζωή ενός μαθητή η στασιμότητα. Συχνά, πυκνά ακούς τα εξής σχόλια: «Γιατί να τους περάσουμε; Όλη τη χρονιά μας έβγαλαν το λάδι!» ή «Τους στείλαμε επιστολές με τις απουσίες τους… τώρα θυμήθηκαν να ενδιαφερθούν;».
Τι πρέπει να γίνει για να αλλάξουμε πρακτικές/τακτικές; Αναλογιστήκαμε ποτέ ποιους «τιμωρούμε»; Ποιους μαθητές αφήνουμε στάσιμους; Στην ουσία αφήνουμε στάσιμους τους μαθητές που εκδηλώνουν παραβατική συμπεριφορά. Αυτούς δηλαδή που μας δυσκολεύουν, γιατί δεν ακολουθούν τους κανονισμούς του σχολείου. Αυτούς που είναι διαφορετικοί. Διερωτηθήκαμε, όμως, ποτέ, για ποιο λόγο συμπεριφέρονται έτσι αυτοί οι μαθητές; Γιατί δεν συμμορφώνονται με τους κανονισμούς του σχολείου; Γιατί έχουν μαθησιακά προβλήματα και δεν μπορούν να ακολουθήσουν τους ρυθμούς της υπόλοιπης τάξης;
Στην πλειοψηφία τους, οι μαθητές που μένουν στάσιμοι είναι αυτοί που προέρχονται από εξαιρετικά δύσκολα οικογενειακά περιβάλλοντα, που δεν έχουν καμία σχέση με τη νόρμα που γνωρίζει ο μέσος άνθρωπος. Ούτε μπορούμε να φανταστούμε, τις περισσότερες φορές, τι περνάει ένα παιδί. Μέσα από την ιδιότητα μου ως λειτουργός της Ομάδας Άμεσης Παρέμβασης στη Μέση Εκπαίδευση στη Λεμεσό, έχοντας παρακαθίσει σε αμέτρητες συναντήσεις, για να ακούσω τα προβλήματα των μαθητών και του σχολείου, στην παρουσία τις πλείστες φορές, του Γραφείου Ευημερίας, συνεχίζω να εκπλήσσομαι αρνητικά για τις περιπτώσεις που ακούω. Τις πιο πολλές φορές συγκινούμαι, στεναχωριέμαι, νιώθω αβοήθητη και απογοητεύομαι από τις ακολουθούμενες πρακτικές. Ναι, οι μαθητές που κουβαλούν μαζί τους τα χίλια δυο προβλήματα είναι εξαιρετικά προκλητικοί και δύσκολοι και μπορούν να γυρίσουν όλο το σχολείο και την σχολική κοινότητα ανάποδα. Δεν έχουν μάθει να αντιδρούν, όμως, με διαφορετικό τρόπο. Έχουν βιώσει απίστευτες καταστάσεις στα σπίτια τους (κακοποιήσεις των ιδίων ή και των μητέρων τους, σοβαρή παραμέληση, γονείς με σοβαρά ψυχιατρικά θέματα, γονείς φυλακισμένους, χρήστες ουσιών, εμπόρους ναρκωτικών, αλκοολικούς, χωρισμένους, με πολλά προβλήματα μεταξύ τους, τεράστια οικονομικά ζητήματα κτλ).
Οι μαθητές οι οποίοι μένουν στάσιμοι είναι ανήλικα παιδιά ακόμη και έχουν περάσει, στον τόσο σύντομο βίο τους, καταστάσεις που όλοι απευχόμαστε να βιώσουμε ποτέ στη ζωή μας. Συμπεριφέρονται και μιλούν άσχημα, γιατί μόνο την άσχημη όψη της ζωής έχουν ζήσει. Συμπεριφέρονται και μιλούν άσχημα, ενώ μέσα τους παρακαλούν να τους προσέξει και να τους βοηθήσει κάποιος. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πως τα παιδιά αυτά χρειάζονται βοήθεια και δεν ξέρουν πώς αλλιώς να εκφράσουν αυτό που βιώνουν στο σπίτι τους και στη ζωή τους. Επίσης, οι ιθύνοντες πρέπει να καταλάβουν, επιτέλους, πως τέτοιες σημαντικές αποφάσεις, της προαγωγής ή όχι των παιδιών στην επόμενη τάξη, δεν πρέπει να αφήνονται στην κρίση του ευρύτερου καθηγητικού συλλόγου, ο οποίος μετατρέπεται σε λαϊκό δικαστήριο και αποφασίζει, πολλές φορές τυπικά και διαδικαστικά, με γνώμονα τους ξύλινους ισολογισμούς των κανονισμών, χωρίς επίγνωση ούτε των πραγματικών καταστάσεων που βιώνει ένα παιδί, ούτε των πραγματικών συνεπειών των αποφάσεων που λαμβάνει. Παράλληλα και επειδή η απόφαση για προαγωγή είναι θέμα του καθηγητικού συλλόγου, μαθητές με τα ίδια δεδομένα τυγχάνουν άλλου χειρισμού από διαφορετικούς καθηγητικούς συλλόγους. Εναπόκειται, λοιπόν, η προαγωγή των μαθητών στην ιδιοσυγκρασία, την αντίληψη και την κατανόηση του εκάστοτε καθηγητικού συλλόγου. Και αυτό από μόνο του είναι εξωφρενικό και επιλήψιμο.
Είναι άδικο και κρίμα να μένουν στάσιμα αυτά τα παιδιά και να αφήνουμε τέτοιες καταστάσεις να επαναλαμβάνονται κάθε χρόνο. Οφείλουμε να επανεξετάσουμε τις πρακτικές μας και να σταματήσουμε να ενισχύουμε και να αναζωπυρώνουμε, με τις αποφάσεις μας, τον φαύλο κύκλο της βίας στην οποία ζουν αυτοί οι μαθητές.
Η στασιμότητα έχει αναντίρρητα πολλές συνέπειες και επηρεάζει ένα μαθητή με ποικίλους τρόπους (συναισθηματικά, επαγγελματικά, ψυχολογικά). Καμία καλή επενέργεια δεν έχει. Το εύλογο ερώτημα που γεννιέται είναι, λοιπόν, το εξής: Αν μείνει στάσιμος/η ο/η μαθητής/τρια θα λύσει τα προβλήματά του/της; Γιατί αυτό είναι το θέμα των μαθητών/τριών, τα ουσιαστικά, άλυτα προβλήματά τους. Ενώ το δικό μας θέμα, στην ουσία, είναι ότι δεν καταλαβαίνουμε τα προβλήματα τους και αναμένουμε πως όλοι θα αντιδρούν με τον ίδιο τρόπο και θα συμμορφώνονται στους κανονισμούς του σχολείου, ανεξαιρέτως των βιωμάτων τους.
Εγείρεται φλέγον και ανοικτό το ερώτημα: Πώς βοηθά τους μαθητές το σύστημά μας, αφήνοντας τους στάσιμους; Μήπως τελικά μας βολεύει αυτός ο τρόπος, γιατί η αλλαγή χρειάζεται όραμα, κόπο και προσπάθεια;
*Λειτουργός Ομάδας Άμεσης Παρέμβασης Λεμεσού
