ΤΗΣ ΔΑΝΑΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ*
«Η κατακτημένη Ελλάδα κατέκτησε τον νικητή και εισήγαγε τις τέχνες στο αγροίκο Λάτιο». Αυτό αποφαίνεται ο Ρωμαίος ποιητής Οράτιος τον 1ο αιώνα π.Χ., θέλοντας να αποδώσει εν συντομία τη μεγάλη πολιτιστική επίδραση την οποία άσκησε η ηττημένη Ελλάδα -που κατακτήθηκε από τους Ρωμαίους στα μέσα του 2ου αιώνα- στην κατακτήτρια Ρώμη. Η επίδραση ήταν, ανάμεσα στα άλλα, τόσο μεγάλη και στη γλώσσα, που σιγά σιγά στη Ρώμη επικράτησε η αντίληψη ότι μορφωμένος ήταν μόνο κάποιος που ήξερε ελληνικά ή που είχε σπουδάσει σε κάποια φιλοσοφική σχολή του ελληνικού κόσμου.
Αντίστοιχη εμβέλεια σε αριθμό χρηστών ανά το παγκόσμιο έχει σήμερα η Aγγλική γλώσσα, η οποία είναι καλό να θυμόμαστε ότι χρωστά, όπως και πολλές άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες, μέσω του ρωμαϊκού πολιτισμού και της Λατινικής γλώσσας, μεγάλο ποσοστό του λεξιλογίου της στην Ελληνική γλώσσα. Σύμφωνα με την επιστημονική και μοναδική στο είδος της έρευνα του Αριστείδη Κωνσταντινίδη, η Αγγλική περιέχει σχεδόν κατά το 25% ελληνικές λέξεις, ενώ στον επιστημονικό τομέα της ιατρικής το ποσοστό ανέρχεται σχεδόν στο 50%. Άρα δεν είναι υπερβολή να πούμε πως τεράστιο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού -όσοι μιλούν την Αγγλική- μεταχειρίζονται -οι περισσότεροι χωρίς να το γνωρίζουν- δεκάδες χιλιάδες ελληνικές λέξεις: της καθημερινής ζωής, του εννοιολογίου των τεχνών και των επιστημών, της πολιτικής και κοινωνικής ζωής. Επιπλέον, ακόμα και στις μέρες μας, στο μεγαλύτερο μέρος των επιστημονικών ανακαλύψεων και εφευρέσεων δίδονται ελληνικά ονόματα. Αν σε αυτές τις λέξεις προσθέσουμε και τις πάμπολλες λέξεις της Αγγλικής με ελληνικό πρόθημα ή επίθημα, τότε ο αριθμός των ελληνικών λέξεων που χρησιμοποιεί στην καθημερινότητά του όλος ο κόσμος αυξάνεται σημαντικά.
Επιπλέον, ας μην ξεχνούμε και την ελληνική καταγωγή του λατινικού αλφαβήτου, στο οποίο γράφεται τόσο η Αγγλική όσο και το μεγαλύτερο μέρος των ομιλουμένων σήμερα γλωσσών. Συγκεκριμένα, οι Έλληνες δημιούργησαν το αλφάβητό τους πριν από τον 8ο αι. π.Χ., παίρνοντας κάποια γράμματα από τα γραφήματα των Φοινίκων (τα φοινικήια γράμματα, κατά τον Ηρόδοτο) -τα οποία απέδιδαν ολόκληρες έννοιες /λέξεις το καθένα- και δημιουργώντας από αυτά το πρώτο φωνητικό αλφάβητο στην ιστορία του ανθρώπου. Κάθε γράφημα των Ελλήνων, δηλαδή, απέδιδε ένα φθόγγο, με αποτέλεσμα, με τον συνδυασμό των λίγων γραφημάτων να αποδίδονται οι χιλιάδες λέξεις της γλώσσας. Κάπου στον 8ο-7ο αι. π.Χ. το αλφάβητο αυτό το γνώρισαν οι Ρωμαίοι από Έλληνες εμπόρους στην Κύμη της Κάτω Ιταλίας και από αυτούς διαδόθηκε μετά σε όλον τον κόσμο.
Αυτά δεν μπορεί παρά να κάνουν τους Έλληνες υπερήφανους, διότι εκτός από τα άλλα επιτεύγματά τους είναι μεγάλη και η συμβολή της γλώσσας τους στην παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά, αλλά παράλληλα και να τους καθιστούν υπεύθυνους για τη διατήρηση και διάδοσή της.
Τον μεγαλύτερο θρίαμβο της Ελληνικής έναντι της Αγγλικής κατάγουν, νομίζω, οι δύο πολύ γνωστές ομιλίες του τότε διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος και μετέπειτα πρωθυπουργού Ξενοφώντα Ζολώτα το 1957 και 1959 στην Αμερική, στο πλαίσιο των ετήσιων συναντήσεων της Παγκόσμιας Τράπεζας. Οι ομιλίες αποτελούνται από αμιγώς ελληνικές λέξεις (με εξαίρεση κάποιους συνδέσμους, άρθρα και αντωνυμίες) και αποδεικνύουν περίτρανα πως τα δάνεια της Αγγλικής από την Ελληνική ξεπερνούν κατά πολύ το επίπεδο του απλού γλωσσικού δανεισμού -ο οποίος έτσι κι αλλιώς συμβαίνει διαχρονικά ανάμεσα σε όλες τις γλώσσες. Παραθέτουμε δύο αποσπάσματα:
«Kyrie, it is Zeus’ anathema on our epoch for the dynamism of our economies and the heresy of our economic methods and policies, that we should agonize the Scylla of numismatic plethora and the Charybdis of economic anaemia. It is not my idiosyncrasy to be ironic or sarcastic, but my diagnosis would be that politicians are rather cryptoplethorists…»
«With enthusiasm we dialogue and synagonize at the synods of our didymous Organizations in which polymorphous economic ideas and dogmas are analyzed and synthesized. Our critical problems such as the numismatic plethora generate some agony and melancholy…»
*Φιλόλογος Β.Δ., Σύμβουλος Φιλολογικών Μαθημάτων στο ΥΠΠΑΝ, Μ.Α. στην Κλασική Φιλολογία – Αντιπρόεδρος Ινστιτούτου Ελληνικού Πολιτισμού
