ΤΗΣ ΔΑΝΑΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ*
Επανειλημμένως αναφερόμαστε στη γλωσσική ανεπάρκεια της κοινωνίας μας, η οποία εκδηλώνεται, δυστυχώς, και ανάμεσα στους επαγγελματίες χρήστες του λόγου, όπως οι λειτουργοί των ΜΜΕ. Καθημερινώς γινόμαστε μάρτυρες αλλοτρίωσης και κατάντιας…
«H κατάσταση αυτή τη στιγμή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως την τρικυμία πριν την φουρτούνα, αφού η απόφαση του Προέδρου είτε θα διαταράξει κι άλλο τα νερά, είτε θα φέρει την ηρεμία.» Η έκφραση, για να έχει νόημα, πρέπει να μιλά για νηνεμία /ηρεμία πριν από την τρικυμία /φουρτούνα, δηλαδή, να υπάρχει αντίθεση ανάμεσα στις δύο έννοιες (εδώ παραπέμπει κάπως και η αιτιολογία που ακολουθεί, με τις δύο αντίθετες εικόνες: «αφού η απόφαση… ηρεμία»). Αυτό όμως δεν συμβαίνει στην πρόταση αυτή, καθώς ο συντάκτης δεν παραθέτει αντίθετες λέξεις αλλά τις σχεδόν συνώνυμες τρικυμία και φουρτούνα. Πέραν τούτου, ενώ το νόημα της ορθής έκφρασης έχει να κάμει με δύο εντελώς αντίθετες λογικά καταστάσεις που συμβαίνουν παρ’ όλα αυτά διαδοχικά, ο συντάκτης στην αιτιολογία χρησιμοποιεί τις εικόνες διαζευκτικά (είτε θα συμβεί η μία είτε η άλλη). Δηλαδή, δεν υπάρχει καμία αίσθηση της σημασίας της φράσης από αυτόν που τη χρησιμοποιεί.
«Εάν σε περίπτωση διαβιβαστούν οδηγίες από την Νομική Υπηρεσία, τότε ο Αρχηγός θα αποφασίσει.» Ο δημοσιογράφος συμφύρει δύο συντάξεις. Η μία είναι η πρόταση «Εάν διαβιβαστούν οδηγίες» (δευτερεύουσα υποθετική) και η δεύτερη «Σε περίπτωση που διαβιβαστούν οδηγίες». Η χρήση και των δύο ταυτόχρονα ασφαλώς είναι περιττή.
«Επικράτησε εφορία στους κόλπους του σωματείου.» Η λέξη εφορία (ή και εφορεία) ανάγεται ετυμολογικά στην πρόθεση επί και στο ρήμα ορώ (το επ(ί) τρέπεται σε εφ- λόγω του δασυνόμενου ορώ που ακολουθεί). Σημαίνει είτε την αρχή με αρμοδιότητες την επίβλεψη της σωστής λειτουργίας άλλων οργανισμών είτε την υπηρεσία του Υπουργείου Οικονομικών για τα φορολογικά. Ομόηχη είναι η λέξη ευφορία, δηλαδή η ιδιότητα του εύφορου, η γονιμότητα κτλ, αλλά και το συναίσθημα ευεξίας και αισιοδοξίας. Έχει ως συνθετικά το ευ+φέρω. Ασφαλώς στην πιο πάνω πρόταση το ορθό είναι η λέξη ευφορία και όχι εφορία.
«Οι θέσεις τους επί του συγκεκριμένου θέματος συγκλίνουν. Προς αυτού, θα πραγματοποιηθεί συνάντηση και των τριών.» Η πρόθεση προς στη δημοτική συναντάται συνήθως με αιτιατική και όχι με γενική. Εδώ ο συντάκτης ήθελε μάλλον να πει προς τούτο, δηλαδή: για τον σκοπό αυτό (βλ. και στα αρχαία ελληνικά: προς +αιτιατική: δηλώνει σκοπό).
«Ο Κ. πρέπει να διερευνηθεί πειθαρχικά στην βάση αυτού.» Δεν είναι οι άνθρωποι που διερευνώνται αλλά οι υποθέσεις, οι καταγγελίες κτλ.
«Οι αιτούντες πολιτικού ασύλου» Το ρήμα αιτώ/αιτούμαι συντάσσεται με αιτιατική (αιτούν την ικανοποίηση των αιτημάτων τους / αιτούνται πολιτικό άσυλο) και όχι με γενική. Εννοείται ότι και οι μετοχές του ρήματος αυτού (=ο αιτών /αιτούμενος) συντάσσονται όπως ακριβώς και το ρήμα. Η χρήση της γενικής στη συγκεκριμένη φράση προϋποθέτει τη λέξη αιτητές, οπότε και είναι γενική αντικειμενική σε αυτήν (=αιτητές πολιτικού ασύλου).
«Οι κυρίες κάνουν χρήση την άδεια ασθενείας τους.» Πρόκειται για την αντίθετη περίπου περίπτωση από την προηγούμενη. Αν θα πούμε το ρήμα χρησιμοποιώ, ασφαλώς θα έχουμε αντικείμενο σε αιτιατική: χρησιμοποιώ την άδεια. Αν όμως, όπως εδώ, προτιμήσουμε την περίφραση κάνω χρήση, τότε οπωσδήποτε πρέπει να ακολουθήσει γενική: της άδειας (γενική αντικειμενική).
«Έλαβε καταθέσεις βάσει των όρων εντολών του.» Ασφαλώς πρόκειται για όρους (στον πληθυντικό) εντολής (στον ενικό).
«Με βάση τον περί Αστυνομίας πειθαρχικών κανονισμών, ο Αρχηγός Αστυνομίας μπορεί να…» Η έκφραση με βάση συντάσσεται με αιτιατική (με βάση τον πειθαρχικό κανονισμό /τους πειθαρχικούς κανονισμούς), ενώ η παλιότερη μορφή ήταν βάσει (δηλαδή, η δοτική της λέξης) με γενική (βάσει του πειθαρχικού κανονισμού /των πειθαρχικών κανονισμών). Είναι εντελώς ακατανόητος ο συμφυρμός που γίνεται στο σημείο αυτό.
*Φιλόλογος Β.Δ.Α΄, Σύμβουλος Φιλολογικών Μαθημάτων στο ΥΠΑΝ, Μ.Α. στην Κλασική Φιλολογία – Αντιπρόεδρος Ινστιτούτου Ελληνικού Πολιτισμού
