Η δυναμική ή και αδύναμη επίδραση των γονιών πάνω στις αποφάσεις των εφήβων, 7 συμβουλές

ΤΗΣ ΒΑΣΩΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ*

1. Βοηθήστε το παιδί σας ν΄ αντιληφθεί τις ικανότητες και ν΄ αποδεχτεί τις αδυναμίες του.
2. Ενθαρρύνετέ το ν’ ασχοληθεί με ποικιλία δραστηριοτήτων αλλά και να μιλήσει με επαγγελματίες του κλάδου που το ενδιαφέρει.
3. Ακούστε προσεκτικά το παιδί σας και διακριτικά σχεδιάστε μαζί τα βήματα της σταδιοδρομίας του, χωρίς να του μεταφέρετε άγχος και ανασφάλεια.
4. Βοηθήστε το να στοχεύσει ρεαλιστικά τόσο για την εκπαίδευση όσο και την καριέρα του.
5. Υπενθυμίστε στο παιδί σας ότι είναι απόλυτα φυσιολογικό να επαναξιολογήσει μια απόφαση και ν΄ αλλάξει την αρχική επιλογή του.
6. Ενθαρρύνετέ το να μιλήσει με Συμβούλους Καθηγητές ώστε να επιλύσει όλες τις απορίες του.
7. Τέλος, ενθαρρύνετέ το να αντιμετωπίζει με θετικότητα τις δυσκολίες να αναλαμβάνει τις ευθύνες για τυχόν λάθος επιλογές, ώστε ν’ αποκτήσει ανθεκτικότητα.

-----------------------------

Η οικογένεια καλλιεργεί αξίες, στάσεις και πρότυπα συμπεριφοράς που επηρεάζουν τη μετέπειτα επαγγελματική συμπεριφορά του παιδιού. Το κάθε παιδί  φέρει μαζί του πληροφορίες αλλά και συνήθειες που αποκτήθηκαν  μέσα στην οικογένεια και αυτό έπειτα επιδρά στη διαμόρφωση της προσωπικής και επαγγελματικής του ανέλιξης. Είναι απόλυτα  λογικό λοιπόν, η οικογένεια, ως κοινωνική και ψυχολογική οντότητα, να επηρεάζει σε πολύ μεγάλο βαθμό τις αποφάσεις που θα ληφθούν από το παιδί σχετικά με τον επαγγελματικό του προσανατολισμό. Το  διακύβευμα όμως  είναι όχι αν εμπλέκονται, αλλά πώς οι γονείς/κηδεμόνες μπορούν να βοηθήσουν το έφηβο παιδί τους, ώστε να οδηγηθεί προς στην ορθή επαγγελματική σταδιοδρομία. Ποια πρέπει να είναι η στάση τους, όταν ο έφηβος καλείται να προβεί σε σημαντικές αποφάσεις για το μέλλον του;

 Ως γονείς/κηδεμόνες διαδραματίζετε σημαντικό ρόλο στις επιλογές των παιδιών σας!

Πρωταρχικός στόχος είναι η ανακάλυψη και αποδοχή του εαυτού του κάθε παιδιού. Ο εντοπισμός των ταλέντων και των δεξιοτήτων, των ενδιαφερόντων και των αξιών είναι τα απαραίτητα “συστατικά” της προσωπικής και επαγγελματικής επιτυχίας. Από την άλλη, η αναγνώριση των αδυναμιών είναι το πρώτο στάδιο προς την αποδοχή του αληθινού εαυτού, γιατί απλά κανένας δεν είναι τέλειος, μονάχα ο θεός. Ως γονείς ενστικτωδώς γνωρίζετε  πολλά για το παιδί σας γι’ αυτό και πρέπει να ανοίξετε δρόμους και όσες δίοδους μπορείτε προς την αυτοαποδοχή. Να θυμάστε, όπως είπε και ο Γκαίτε “δυό πράγματα πρέπει να παίρνουν τα παιδιά από τους γονείς τους, ρίζες και φτερά”.

Ενθαρρύνετέ το παιδί σας ν’ ασχοληθεί με ψυχαγωγικές ασχολίες π.χ. τον αθλητισμό,  να μάθει μία ή περισσοτέρες ξένες γλωσσες αλλά και ν΄ αποχτήσει πολλές διαφορετικές εμπειρίες σε ότι αφορά στον εργασιακό χώρο. Θα ήταν καλό για παράδειγμα να επισκεφθεί ειδικούς και να πληροφορηθεί από επαγγελματίες για τομείς που το ενδιαφέρουν. Κάθε καινούργια εμπειρία είναι θησαυρός για τα σημερινά παιδιά που άφησαν τα βιβλία και πήραν στα χέρια τους τα ηλεκτρονικά. Τα ταξίδια και η εθελοντική εργασία είναι επίσης ό,τι καλύτερο για τον εμπλουτισμό των εμπειριών του. Λέγεται συχνά “τυχερός είναι αυτός που κάνει το χόμπι του επάγγελμα” γιατί, εντοπίζοντας τις ασχολίες και τους τομείς δραστηριοτήτων που το ενδιαφέρουν, η αυτογνωσία επέρχεται σταδιακά και ο κάθε έφηβος καταλήγει σε μια περισσότερο συνειδητοποιημένη απόφαση.

 Ακούστε το παιδί σας και σχεδιάστε μαζί του τα βήματα της σταδιοδρομίας του. Αναμφίβολα, οι γονείς παρέχουν, ακόμη και από το υστέρημά τους, πλήθος ευκαιριών για να αποκτήσουν όσες περισσότερες εμπειρίες. Όμως στην προσπάθειά τους να προσφέρουν ό,τι καλύτερο στο παιδί τους δημιουργούνται και προβλήματα. Συχνά παρατηρείται πολλοί γονείς, γεμάτοι ανασφάλεια για τις επιλογές του παιδιού τους, ν΄ ανατρέχουν σε  ποικίλες πηγές πληροφόρησης, να μπερδεύονται, να ανησυχούν υπερβολικά, ν΄ αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες χωρίς να προσυνεννοηθούν με το παιδί τους και να λαμβάνουν οι ίδιοι αποφάσεις για το μέλλον του. Αυτή η συμπεριφορά έχει ως συνέπεια οι μαθητές να φορτώνονται με περισσότερη πίεση και αχρείαστο άγχος. Όλο και συχνότερα βλέπουμε μαθητές να καταλαμβάνονται από κρίσεις πανικού, να αποκτούν υπερευαισθησίες και να αντιμετωπίζουν αδιέξοδα στις αποφάσεις τους. Συμπεραίνουμε ως εκ τούτου, ότι, όσο καλές και αν είναι οι προθέσεις των γονιών, πρέπει πρώτα να μάθουν να είναι καλοί ακροατές και να αφουγκράζονται τις πραγματικές ανάγκες και επιθυμίες του παιδιού τους. 

            Γονείς ενθαρρύνετε το παιδί σας να οργανώσει μια εναλλακτική επιλογή σε περίπτωση που δεν επιτύχει τους αρχικούς του στόχους. Έχει παρατηρηθεί εδώ και χρόνια πως οι μαθητές  επιλέγουν ομάδες μαθημάτων προσανατολισμού (ΟΜΠ)  με άγνοια των πραγματικών ικανοτήτων και δυνατοτήτων τους. Πιστεύουν έτσι, ότι θα έχουν περισσότερες ευκαιρίες στη ζωή τους, χωρίς να ζυγίζουν τις δυνάμεις αλλά και τις αδυναμίες τους. Ως αποτέλεσμα, παγιδεύονται σε επιλογές που τους κάνουν δυστυχισμένους και μίζερους, αλλάζουν συνεχώς μαθήματα, ώστε να εντοπίσουν την ευκολότερη διαδρομή για να αποφοιτήσουν. Οι περισσότεροι μαθητές της Γ΄ Λυκείου είναι τρομοκρατημένοι και πανικοβλημένοι στο άκουσμα και μόνο των Παγκύπριων εξετάσεων. Αντιλαμβάνονται ότι πρέπει να κοπιάσουν για να ανταμειφθούν, ότι ο ανταγωνισμός είναι μεγάλος και υπάρχει πιθανότητα να αποτύχουν να εξασφαλίσουν θέση στη σχολή που επιθυμούν. Όμως μια ενδεχόμενη αποτυχία δεν είναι το τέλος του κόσμου, αντίθετα, μπορεί να γίνει η ευκαιρία να επιλέξουν εκ νέου συνειδητοποιημένα και με βάση τα πραγματικά θέλω και τις δυνατότητές τους.

Υπενθυμίστε στο παιδί σας ότι είναι απόλυτα φυσιολογικό ν΄ αλλάξει γνώμη και να επαναξιολογήσει την αρχική απόφασή του. Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες ένα άτομο πιθανόν ν΄ αλλάξει μέχρι και οκτώ επαγγέλματα, γι’ αυτό και θα πρέπει να μάθει να προσαρμόζεται, να ελίσσεται και με διευρυμένους ορίζοντες να προχωρά στη ζωή του. Ζούμε σε μια εποχή που νέοι όροι εμφανίζονται όπως το «up-skilling» και το «re-skilling» όπου αυτό σημαίνει ότι  ένας εργαζόμενος θα αναβαθμίζει συνεχώς τις δεξιότητές του, για να αποφύγει την στασιμότητα. Εξήγησέ του ότι η επαναξιολόγηση μιας απόφασης είναι από τα σημαντικότερα στάδια της διαδικασίας λήψης αποφάσεων. Είναι βέβαιο ότι προκειμένου να πετύχει κανείς στη ζωή του, μπορεί να χρειαστεί να αλλάξει τα σχέδιά του και να προσαρμοστεί σε καινούργια δεδομένα.

 Επικοινωνήστε με τους Συμβούλους Καθηγητές*[i] κάθε σχολικού ιδρύματος και ενθαρρύνετε το παιδί σας για μια κοινή συνάντηση, ώστε να λύσετε οποιεσδήποτε απορίες σχετικά με τη σταδιοδρομία του. Τώρα είναι η στιγμή που θα πάρετε κατευθύνσεις από έναν ειδικό, θα βρείτε την ευκαιρία να  καταθέσετε τις δικές σας απόψεις και το παιδί θα σας ακούσει με περισσότερη προσοχή. Είναι επίσης η στιγμή που και εσείς με τη σειρά σας θα πρέπει να ακούσετε προσεκτικά και την πλευρά του παιδιού. Ένας ουσιαστικός διάλογος θα οδηγήσει σε πιο συνειδητοποιημένες αποφάσεις. Είναι η ώρα εξάλλου ν’ ανοίξει τα φτερά του και να αναλάβει την ευθύνη των επιλογών του.

Τέλος, ενθαρρύνετέ το ν’ αντιμετωπίζει με θετικότητα τις δυσκολίες, ώστε ν’ αποκτήσει ανθεκτικότητα.  Όταν αναπτύξει θετική εικόνα για τον εαυτό του, τότε θα αποκτήσει και τα κατάλληλα εφόδια για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των προσωπικών, οικογενειακών, κοινωνικών προβλημάτων και άλλων στρεσογόνων καταστάσεων. Αναμφίβολα, «λαιστρυγόνες» και «κύκλωπες» θα συναντήσει στη ζωή του και θα πρέπει να δώσει λύσεις σε προβλήματα και μάχες, για να πετύχει. Όταν κάποιος εκτίθεται στον κόσμο της εργασίας αλλά και στην κοινωνία γενικότερα, τότε μαθαίνει να ελίσσεται και  αποχτά προσαρμοστικότητα και ανθεκτικότητα.

Καταλήγουμε ότι, αναντίρρητα, ως γονείς, θα πρέπει να παρέχετε στο παιδί σας το απαραίτητο γνωστικό, συναισθηματικό και κοινωνικό υπόβαθρο, ώστε να διαμορφώσει μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα. Δείχνοντας εμπιστοσύνη, θα νιώσει ότι αναλαμβάνει την ευθύνη των επιλογών του. Η ωριμότητα στις αποφάσεις του επέρχεται σταδιακά. Το κάθε άτομο ήρθε σε αυτό τον κόσμο, για να επιτελέσει τον δικό του σκοπό και να μάθει μέσα από τις επιλογές και τα λάθη του. Μην ξεχνάτε ότι το παράδειγμά του είστε εσείς στον τρόπο που αντιμετωπίζετε τα δύσκολα και τις αποτυχίες. Αποδεχθείτε το παιδί σας γι’ αυτό που είναι και μην αρνείστε να κατανοήσετε τη διαφορετικότητά του. Μην συμβιβαστείτε με τις έτοιμες λύσεις, μην παραπληροφορήστε και μην επιτρέπετε σε άλλους ν΄ αποφασίζουν για το μέλλον του, μην το φορτώνετε με αρνητικά συναισθήματα και τέλος μην το υπερπροστατεύετε. Πολλές φορές ως γονείς μπορεί να νιώθετε αδύναμοι να επηρεάσετε το παιδί σας, όμως στην πραγματικότητα οι συμβουλές σας ριζώνουν στο υποσυνείδητό του και όταν θα τις χρειαστεί θα τις ανακαλέσει. Όταν οι συμβουλές δίνονται με πραγματικό ενδιαφέρον και αγάπη τα παιδιά το διαισθάνονται και ανταποκρίνονται.

*Καθηγήτρια Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής Αγωγής