Το μάθημα της ιστορίας, η αποστήθιση, η λήθη και η αλήθεια της συλλογικής μνήμης


ΤΗΣ ΔΡΟΣ ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ ΙΩΑΝΝΟΥ*

 Επειδή όλα όσα γίνονται και όσα θα γίνουν ακολουθούν τα παρόντα, τα παρελθόντα και τα μέλλοντα και συνάπτονται μεταξύ τους κατά τρόπο διεξοδικό από την αρχή ως το τέλος, αυτός που γνωρίζει να συνδέει τις αιτίες στο ίδιο σημείο αναφοράς και να συμπλέκει τα φαινόμενα μεταξύ τους, κατά τρόπο φυσικό, αυτός γνωρίζει και να προλέγει» 
(Πλούταρχος)

    Η διδακτική της ιστορίας, είναι το πιο γοητευτικό μάθημα του γυμνασιακού και λυκειακού κύκλου σπουδών. Η νεολιθική περίοδος, η εποχή του χαλκού με το βασίλειο της Αλασίας, η αρχαϊκή περίοδος με τους βασιλικούς τάφους της Σαλαμίνας, η κλασική περίοδος με τις επαναστάσεις εναντίον των Περσών, είναι θεματικές που ένας εκπαιδευτικός μπορεί να διδάξει με τρόπο πολύ ευχάριστο και ελκυστικό και να κινήσει ευκόλως την τροχιά της ψυχής κάθε εφήβου που παλεύει να βρει νόημα στην μεταβατική περίοδο που ζει.

    Στο νησί μας η διδασκαλία ιστορίας διεξάγεται σε ένα χώρο γεμάτο με κατάλοιπα του παρελθόντος, ελληνιστικά και ρωμαϊκά θέατρα και ναούς, παλαιοχριστινιακές και βυζαντινές εκκλησίες, φραγκικούς πύργους και βενετικά τείχη και οικίες μιας αριστοκρατικής αγγλικής αισθητικής.  

   Όλοι αυτοί οι χώροι και μνημεία, όλος αυτός ο πλούτος και η δυναμική τους παραμένουν ανεκμετάλευτοι και ανοίκειοι αφού δεν μετέχουν στην διαδικασία βιωματικής μάθησης, δεν επικοινωνούν με κανένα μαθητή, ο οποίος αδυνατεί να εξηγήσει καταρχάς τον λόγο ύπαρξης τους και κυρίως πως ο ίδιος συνδέεται με αυτούς.  Η ανυπαρξία αυτής της διαλεκτικής σχέσης θα μπορούσε να οδηγήσει ένεκα της αμεσότητας σε μια ορθολογική ερμηνεία της ιστορίας. Τα μνημεία αυτά στερούνται εν τέλει την μνημοσύνη και μετατρέπονται σε  κτιριακά συγκροτήματα μιας πόλης.

    Η άγνοια των μαθητών μεταφράζεται σε αδιαφορία για το ενήλικο κομμάτι της κοινωνίας η οποία βρισκόμενη σε μια γενικότερη εγκεφαλική παράλυση πολλάκις συμπεριφέρεται καταστροφικά απέναντι τους ή τουλάχιστον υβριστικά, αντιμετωπίζοντας τα ως χώρους γαμήλιων δεξιώσεων ή χώρους απαθανάτισης προσωπικών στιγμών της κενής ζωής τους.

    Η απογοητευτική αυτή συνθήκη  του ιστορικού αναλφαβητισμού θα μπορούσε να ανατραπεί αν άλλαζε αυτή η πολιτική της λήθης που στερεί  από τους μαθητές, αυριανούς πολίτες τη συλλογική συνείδηση. Η ενεργοποίηση του πολίτη και ο κριτικός έλεγχος της δημαγωγίας γίνεται κατορθωτός αν γνωρίσει, και εν τέλει συνειδητοποιήσει ο καθένας τον περιβάλλοντα χώρο του.

    Το μάθημα της ιστορίας μπορεί να συμβάλει στην αλλαγή της παρούσας κατάστασης αν διδάσκεται εντός και εκτός των αιθουσών υποστηριζόμενο από τρεις άλλες επιστήμες, της μυθολογίας, της γεωγραφίας και της κοινωνικής και πολιτικής αγωγής.

    Η παρουσία της ελληνικής μυθολογίας στο πρόγραμμα σπουδών θα αναγκάσει αρχικά τον μαθητή να ξετυλίξει το μίτο της Αριάδνης και να διακρίνει την ιστορική πραγματικότητα που κρύβεται πίσω από κάθε μορφή και μυθολογικό γεγονός, η γεωγραφία θα του επιτρέψει να αιτιολογήσει και να εκλογικεύσει τα διάφορα ιστορικά πραχθέντα και η επικαιροποίηση των γνώσεών του, θα  δώσει την δυναμική στο μάθημα για να συνειδητοποιήσει ακόμα και ο πιο επαναστάτης έφηβος ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται, γιατί ακριβώς οι άνθρωποι δεν φροντίζουν να της αφιερώσουν τον χρόνο και την σημασία που χρειάζεται για να την καταλάβουν.

    Οι μαθητές μας σήμερα, που ενδιαφέρονται όσο ποτέ άλλοτε για την αυτογνωσία τους θα πρέπει να αντιληφθούν ότι ο άνθρωπος συναντιέται με την προσωπική του αλήθεια μόνο μέσα από το δρόμο της ιστορικής γνώσης και η συλλογική αυτογνωσία που μας αποτρέπει από ολισθήματα αποτελεί προϊόν της ιστορικής μνήμης.

     Στο νησί μας, η ευκαιρία  για αυτοψία των μνημείων, δηλαδή μελέτης των υλικών καταλοίπων του παρελθόντος εν ιδίοις όμασσιν δεν πρέπει να μένει ανεκμετάλευτη, γιατί αυτή η γνώση, αυτή η επαφή θα μας οδηγήσει στην απόκτηση συλλογικής μνήμης και κατανόησης του παρελθόντος, και θα αποτελέσει εφαλτήριο για ένα υπεύθυνο σχεδιασμό του μέλλοντος.

*Φιλόλογος-Ιστορικός




Comments (0)


This thread has been closed from taking new comments.





Newsletter










2196