ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ*
Στα χωράφια της κυπριακής εκπαίδευσης οι γόβες στιλέτο απαγορεύονται. Αν είσαι εκπαιδευτικός και θέλεις να «καλλιεργήσεις» τη σύγχρονη νεολαία με ευγένεια, ήθος, δεξιότητες επιβίωσης στο σημερινό κόσμο, γνώσεις και κριτικά αντανακλαστικά, δεν θα το καταφέρεις κάνοντας στους μαθητές πασαρέλα επίδειξης γνώσεων, δύναμης και υπεροχής. Αν αυτό πετύχαινε στο παρελθόν, τότε που ο δάσκαλος καθόταν σε ξύλινο υπερυψωμένο βάθρο, σήμερα είναι σίγουρο πως ένας τύπος με αυτοκρατορικό στιλ στην έδρα θα χάσει το στοίχημα της ουσίας του ρόλου του.
Κάθε σχολική χρονιά που μπαίνεις σ’ ένα νέο τμήμα, είναι λες και μαθαίνεις για πρώτη φορά ποδήλατο σ’ ένα καινούριο έδαφος. Ξέρεις πως πρέπει στο τέλος να ελέγξεις εσύ το τιμόνι, γιατί εσύ θα οδηγήσεις το τμήμα σε ανηφόρες και κατηφόρες. Το ζητούμενο είναι η ισορροπία. Στο πόσο εξουσία θα το παίξεις στους μαθητές και σε πόσες ελευθερίες έκφρασης ή ακόμα και εκτόνωσης θα εκχωρήσεις σε αυτούς. Το σίγουρο είναι πως με γόβες θα δυσκολευτείς να κάνεις ποδήλατο και ο αέρας της ντίβας και του ξερόλα ίσως σε γκρεμοτσακίσει σε πίστες ανώμαλης προσγείωσης.
Κάποιες μέρες θα ανεβαίνεις την ανηφόρα διδάσκοντας το «ειμί, ει, εστί» και αγκομαχώντας θα απορείς πώς κατάφερες και έβγαλες μάθημα με τρεις μαθητές μόνο να συμμετέχουν. Πηγαίνεις στο σπίτι και αναστοχάζεσαι τι δεν πήγε καλά. Είναι οι αρχαίοι Έλληνες με τους χιτώνες, τους οίκους τους και τις οδούς τους τόσο αθεράπευτα γοητευτικοί στο παρόν ή δεν βρήκες εσύ τον τρόπο να κάνεις τους μαθητές να αισθανθούν τη λαγνεία για την αρχαία γραμματική; Ο αναστοχασμός είναι μια λέξη-κλειδί στο λεξικό των εκπαιδευτικών. Είναι απαραίτητο να κάνεις αυτοκριτική με στόχο τη βελτίωση.
Κάποιες μέρες μπορεί να οδηγείς σε πεδιάδα, μα ο άνεμος να μη σε αφήνει να ελέγξεις το τιμόνι. Ίσως εκείνη τη μέρα να μπήκαν στην τάξη οι μαθητές μετά από γυμναστική ή να έχουν απλώς όρεξη για τρέλα. Θέλουν να σου πάρουν το τιμόνι από τα χέρια. Θέλουν να κάνουν πλάκα και να μετατρέψουν την τάξη σε παιδική χαρά για να περάσουν ευχάριστα. Μην ενοχληθείς. Κι εσύ το ίδιο έκανες στην ηλικία τους. Είναι υγιές να θέλουν να περάσουν καλά. Να χαίρεσαι που είναι νέοι με όρεξη για τρέλα. Χαρούμενα, ζωηρά νιάτα θέλουμε! Μα δεν πρέπει να δεχτείς ποτέ να σου πάρουν το τιμόνι. Όσο κι αν σε δοκιμάσουν οι εφηβικοί άνεμοι αν μπορείς να ελέγξεις την πορεία του ποδηλάτου, θα πρέπει να μη δείξεις ότι χάνεις τον έλεγχο. Είναι το προσωπικό σου στοίχημα.
Κάποιες μέρες οι καιρικές συνθήκες είναι οι κατάλληλες και μπροστά σου έχεις κατηφόρα. Το μάθημα βγαίνει αβίαστα, συμμετέχουν όλοι, κάνεις εκπαιδευτικά παιχνίδια που τους κάνουν να γελούν, θέλουν όλοι να παίξουν, να πουν άποψη, βγαίνουν όλοι οι δείκτες, και αυτοί της επάρκειας και οι άλλοι της επιτυχίας. Κατηφορίζετε μαζί, καθηγητής και μαθητές. Μπορείς να αφήσεις το τιμόνι από τα χέρια κατεβαίνοντας την κατηφόρα και να νιώθεις το αεράκι του νικητή να σου χαϊδεύει το μάγουλο! Όπως έκανες παιδί. Μπορείς να γίνεις παιδί. Είσαι σε έναν χώρο εργασίας που ζεις ανάμεσα σε παιδιά κι έχεις τη δυνατότητα, αν το επιθυμείς, να μην αφήσεις την ψυχή σου να γεράσει ποτέ. Κοντά στα παιδιά, αν καταφέρεις να μη σε φθείρουν ψυχικά οι καθημερινές προκλήσεις του επαγγέλματος, μπορείς να παραμείνεις παιδί στην ψυχή. Είναι ο μόνος τρόπος να μη χάσεις επαφή μαζί τους. Είναι το στοίχημά σου.
Στα χωράφια της κυπριακής εκπαίδευσης οι στρατιωτικές αρβύλες και η στολή της μεγάλης των μπάτσων σχολής απαγορεύονται. Δεν είσαι ο λοχαγός Τζον Μίλλερ, δεν είσαι ούτε ο στρατιώτης Ράιαν, ούτε καν ο αστυνόμος Σαΐνης. Τον Σεπτέμβριο με την έναρξη της σχολικής χρονιάς, αν επιλέξεις στρατιωτικό αρβυλάκι για dress code, ο καύσωνας της μεγαλονήσου θα σού κεντήσει στα πόδια σπυράκια και κόκκινο εξάνθημα. Αν κάνεις περιπολίες στους διαδρόμους το διάλειμμα σφυρίζοντας για να δώσεις βήμα εν δυο, ο μαθητής θα σου απαντήσει «ω ρε φίλε χαλάρωσε, οι ασκήσεις του στρατού ξηράς θα πρέπει να γίνουν στην ώρα τους, είμαι ακόμα δεκατέσσερα.» Οι σημερινοί έφηβοι έχουν τέτοια εκρηκτικότητα, ώστε δεν είναι λίγες οι φορές που σκέφτεσαι πως μαθήματα πυγμαχίας θα σού ήταν πιο χρήσιμα παρά το πτυχίο της ειδικότητας σου. Παρ’ όλ’ αυτά, η στολή του οργάνου τάξης είναι για το λεμεσιανό καρναβάλι και το υφάκι του τροχονόμου που κόβει πρόστιμα συνεχίζει να είναι αξεσουάρ θεατρικού σανιδιού φαρσοκωμωδίας. Γίνεσαι ανέκδοτο, τι δεν καταλαβαίνεις;
Αν μιλάμε για στοίχημα, είναι γιατί ο χώρος της εκπαίδευσης είναι καθημερινά ένας αγώνας σε τεντωμένο σκοινί προκλήσεων. Αυτό μπορεί να το αντιληφθεί μόνο ένας εκπαιδευτικός ή όσοι ζουν στο οικογενειακό του περιβάλλον. Όμως, όπως κάθε πρόκληση έχει γλυκούς καρπούς, έτσι κι αυτές που συναντά στον δρόμο τους ένας εκπαιδευτικός, δίνουν τη μεγάλη απόλαυση της ξεχωριστής σχέσης που χτίζει με τους μαθητές.
Στα χωράφια της κυπριακής εκπαίδευσης, μη φοβάσαι να βγάλεις τα παπούτσια, ακόμα κι αν είσαι στο ίδιο ύψος με τους μαθητές. «Το αληθινό μπόι του ανθρώπου μετριέται πάντα με το μέτρο της λευτεριάς», είπε ο Ρίτσος. Μοίρασε την εξουσία, δώσε στους μαθητές σου δικαίωμα λόγου. Η δύναμή σου δεν είναι στον φόβο που εμπνέεις. Ο φόβος που εμπνέεις είναι η μεγάλη σου αδυναμία. Οφείλεις να παραδεχτείς πως έχασες το στοίχημα, απέτυχες, όταν μόνο σε φοβούνται οι μαθητές. Σε ένα μάτι που είναι εξασκημένο στην ανάγνωση, φαίνεσαι ένας τεράστιος μπόγος από ανασφάλειες. Η δύναμή σου είναι στον σεβασμό που κερδίζεις, όταν μαθητής και καθηγητής κάθεστε στην ίδια καρέκλα, στο ίδιο ακριβώς ύψος και εσύ τον καθοδηγείς στον δρόμο της κατάκτησης της γνώσης των δικαιωμάτων του παιδιού και της αξίας της ισότητας.
*Φιλόλογος
