ΤΗΣ ΕΛΕΝΑΣ ΧΑΤΖΗΓΕΡΟΥ*
Ξεκινώ λέγοντας το εξής, η πλασματικότητα στη βαθμολογία δεν είναι μόνο κυπριακή πατέντα. Αφορμή για αυτό το κείμενο, είναι ένα άρθρο που διάβασα σε Αμερικανικό εκπαιδευτικό περιοδικό το οποίο υποστηρίζει ότι το φαινόμενο οι εκπαιδευτικοί να χαρίζουν βαθμούς που οι μαθητές δεν κέρδισαν με το σπαθί τους, παίρνει τα τελευταία χρόνια διαστάσεις πανδημίας. Μάλιστα σε τέτοιο βαθμό και αυξανόμενη συχνότητα, που να αποτελεί πολύ σοβαρό παιδαγωγικό ζήτημα. Στην Κύπρο επιδεινώνεται η κατάσταση λόγω του μικρού μεγέθους της χώρας μας και της ‘σχεσιακής’ υπο-κουλτούρας.
Ας δούμε τι μπορεί να οδηγεί τον εκπαιδευτικό σε αυτή την υποκειμενική βαθμολογική κατασκευή. Ένας λόγος φαίνεται να αφορά στην πανδημία και την επακόλουθη απώλεια μάθησης η οποία πρόσθεσε πίεση στους εκπαιδευτικούς να προλάβουν την ύλη. Στην περίοδο κατά και μετά την πανδημία, τα βαθμολογικά κριτήρια για προαγωγή και επίδοση εξαφανίστηκαν και μάλλον, δεν επανακτήθηκαν ποτέ. Από εκείνο το σημείο και έπειτα, οι μαθητές έλαβαν λανθάνουσα γνώση ως προς το τι αναμένεται από αυτούς για να οδηγηθούν στην επίτευξη.
Ένας δεύτερος λόγος, είναι η αυξανόμενη και διάχυτη άποψη ότι καθορισμένα επίπεδα κατάκτησης της γνώσης δεν είναι ‘δίκαια’ και αντιπροσωπευτικά για όλους τους μαθητές, εισάγουν διακρίσεις και επομένως πρέπει να προσαρμοστούν στις εξατομικευμένες ανάγκες του μαθητή. Το αποτέλεσμα είναι ότι ένα «20» για έναν μαθητή, να είναι πολύ διαφορετικό από ένα «20» που δίνεται σε έναν άλλο. Τρίτος πιθανός λόγος, είναι η επίγνωση ότι τα επίπεδα απόδοσης, επίδοσης και ικανότητας αρκετών μαθητών είναι τόσο χαμηλά που περισσότεροι από το ένα τρίτο, θα αποτύγχαναν αν δεν λάμβαναν βαθμολογική πριμοδότηση.
Τέλος, υπάρχει ακόμη μια συνθήκη που είναι κυπριακής πατέντας και αφορά στις ‘συναισθηματικές-σχεσιακές’ παρεμβάσεις, δηλαδή στην άσκηση πίεσης από μαθητές, γονείς, συγγενείς, φίλους, γνωστούς, συνάδελφους, ανώτερους κοκ. Σε αυτό το σημείο παρεισφρέουν και άλλοι λόγοι που αφορούν ‘αδυναμίες’ του εκπαιδευτικού, όπως το να ενδίδει εύκολα, να έχει σχέσεις αλληλεξάρτησης με όποιον αξιολογεί, να πιστεύει ότι είναι παιδαγωγικά ορθό, να θεωρεί ότι πρέπει να καλύψει αδυναμίες του συστήματος, ή να θέλει να εξασφαλίσει την ησυχία του στην τάξη και αλλού, έχοντας ικανοποιημένους μαθητές, γονείς κ.ο.κ.
Πέραν από ειδικά κριτήρια τα οποία καθορίζονται και από τη νομοθεσία (διαγνωσμένες μαθησιακές δυσκολίες, προσωπικές αντιξοότητες κλπ.), κανένας από αυτούς τους λόγους δεν δικαιολογεί την πριμοδότηση στη βαθμολογία. Η αποτίμηση χωρίς πραγματικό κόπο από τον μαθητή και αντικειμενικό αντίκρισμα της απόδοσής του, δεν είναι μόνο λάθος και ανέντιμο, αλλά και παιδαγωγικά καταστροφικό. Για ποιους λόγους;
Πρώτο, το ψέμα δεν κρύβεται για πολύ καιρό και η αλήθεια κάποια στιγμή εμφανίζεται γυμνή. Η πρακτική της βαθμολογικής ‘πλαστογραφίας’, αυτό που είναι ψευδώς γραμμένο στο χαρτί αποκαλύπτεται τον πρώτο μήνα στο πανεπιστήμιο, αν καταφέρουν να εξασφαλίσουν θέση, όταν ως φοιτητές πια συνειδητοποιούν ότι δεν έχουν τις προαπαιτούμενες γνώσεις και δεξιότητες για να περάσουν το Εξάμηνο. Η πιθανότητα αποτυχίας ισχύει και σε άλλες εξετάσεις οι οποίες είναι απρόσωπες και συγκριτικές ή όταν αρχίσουν να εργάζονται και ο εργοδότης δεν χαρίζεται. Χωρίς δουλειά και συνέπεια δεν υπάρχει μισθός, αλλά ούτε και καριέρα.
Δεύτερο, οι μαθητές αρχίζουν να πιστεύουν το ψέμα. Θεωρούν ότι αυτή είναι η πραγματική αποτίμηση της γνώσης που έχουν κατακτήσει και ότι αυτή είναι αρκετή για να τους οδηγήσει στη NASA. Μόνο που ο βαθμός δεν είναι εκεί για να πει που θα μπορούσε να φτάσει ο μαθητής, αλλά που έφτασε γνωστικά μέχρι εκείνο το σημείο. Και αυτό είναι εξαιρετικά χρήσιμο και απαραίτητο, τόσο στους μαθητές, όσο και στους εκπαιδευτικούς. Η ρεαλιστική, όχι σκληρή, εικόνα της απόδοσης/επίδοσής του όπως παιδαγωγικά την εννοούμε, ενθαρρύνει τον μαθητή στην πραγματική αντίληψη για το που βρίσκεται και που θα πρέπει ή/και μπορεί να φθάσει. Από την άλλη, η ποιοτική/διαμορφωτική αξιολόγηση του μαθητή θα ρίξει φως στις δυνατότητες και στις ανάγκες του και εκεί οφείλουμε όλοι να επενδύσουμε.
Τρίτο, οι ψεύτικοι έπαινοι χωρίς αντίκρισμα δημιουργούν την ψευδαίσθηση στην ικανότητα, αυξάνουν τον εγωισμό, την παράλογη απαίτηση και το δικαίωμα σε κάτι που ο μαθητής δεν δικαιούται. Τουλάχιστο σε αυτού του τύπου εκπαιδευτικό σύστημα όπως το δικό μας και στη βάση αυτού του κοινωνικοοικονομικού μοντέλου.
Η πλασματικότητα ισχύει και στους ‘τέλειους σε επίδοση’ μαθητές, τα ‘20άρια’. Εκεί η απαίτηση έχει ως εξής, επειδή το ‘παιδί’ έχει σχεδόν σε όλα «20», τότε πρέπει να πάρει «20» και σε αυτά που έλαβε «16» ή «17» κ.ο.κ. Με αυτό τον συλλογισμό, δημιουργείται η στρέβλωση της τελειότητας που οδηγεί στην τελειο-βαθμοθηρία, γιατί το «19» ισούται με αποτυχία. Βάζοντας τον πήχη στο βαθμολογικό «φαίνεσθαι» και όχι στην ουσία της μάθησης, δημιουργείται μια αλυσίδα προσδοκιών σε όλα τα ζητήματα ζωής. Στο δικαίωμα στο πιο όμορφο, στο πιο ακριβό, στην καλύτερη μάρκα, στην πιο καλή δουλειά, στον καλύτερο γάμο, σπίτι, παιδιά κλπ. Ψευδαισθήσεις στις ψευδαισθήσεις, οι οποίες καταρρίπτονται μία-μία στην πορεία και το άτομο αδυνατεί να διανοηθεί ότι αυτά μπορεί να του συμβαίνουν, αφού το ίδιο ήταν και είναι τέλειο. Σε εκείνο το σημείο, η αδυναμία διαχείρισης της πραγματικότητας παίρνει τέτοιες διαστάσεις που συνήθως χρειάζεται εξωτερική βοήθεια για να μην καταρρεύσει το άτομο.
Οφείλουμε λοιπόν να δώσουμε τον βαθμολογικό ρεαλισμό στους μαθητές μας, διότι αυτό είναι το παιδαγωγικά ωφέλιμο για τους ίδιους. Και αν οι αριθμοί δεν βγαίνουν όπως τους φαντάζονται, θα βιώσουν τα απαραίτητα συναισθήματα του μηχανισμού διόρθωσης, ενδυνάμωσης και αντοχών που είναι η λύπη, η απογοήτευση, μετά το πείσμα και η αποφασιστικότητα για αντιμετώπιση της αναποδιάς και έναρξης μεγαλύτερης προσπάθειας για βελτίωση. Την ίδια στιγμή, όταν ο εκπαιδευτικός κάνει άρτια τη δουλειά του τότε αυξάνει τις αντιστάσεις του στις επιρροές και αφαιρεί από δικαιώματα παράλογων απαιτήσεων. Είναι πρώτα απαιτητικός με τον εαυτό του και τη δική του απόδοση/επίδοση στη διδασκαλία, στη διαχείριση της τάξης, στη σχέση με τους μαθητές και στην ομαδική δουλειά στο σχολείο. Για τους μαθητές αυτό είναι πια το κριτήριο, η στάθμη, αν θέλετε, για το πώς αντικειμενικά κρίνονται και γιατί. Οι μαθητές παρατηρούν εμάς και τους γονείς τους. Αν εμείς δεν κάνουμε ανέξοδες εκπτώσεις στο τι αναμένουμε, ούτε αυτοί θα απαιτούν ψεύτικες παροχές. Θέλει κόπο και συνέπεια, αλλά το αποτέλεσμα μπορεί να είναι εξαιρετικό.
*Σχολική Συμβουλευτική
Διευθύντρια Σχολείου Μέσης Εκπαίδευσης
Kyproulla vouniotou :
May 31, 2023 at 08:30 PM
Νοιώθω την ανάγκη, να σας συγχαρώ για το πάθος και την ΑΓΆΠΗ ΣΑΣ ΑΝΕΥ ΟΡΩΝ για την παιδεία .
Ταπεινά εύχομαι ο Υψιστος με το Άγιο πνεύμα του να ευλογεί το ιερό έργο σας, με ΑΓΆΠΗ,ΣΟΦΙΑ, ΔΥΝΑΜΗ, ΔΊΚΑΙΟΣΥΝΗ.Με βαθύτατη εκτιμηση
Αστερω Χατζησάββα :
Jun 01, 2023 at 08:13 AM
Σε όσα παραπάνω αναφερθήκατε συμφωνούμε και επαυξανουμε. Οι μάχιμοι εκπαιδευτικοί προβληματίζονται πολύ για αυτές τις ψευδείς εν τέλει αξιολογήσεις που το σύστημα τους πιέζει να ενδίδουν. Επιπλέον ΠΟΣΟ αντιπαιδαγωγικό είναι να "βαφτίζεις "κάποιο ικανό η ακόμα και άριστο όταν δεν το αξίζει;(δεν έχει καταβάλλει καμμία προσπάθεια) Για παράδειγμα παιδιά που θα πάνε τώρα σε ανεξεταση ,ενώ έγγραφα στα διαγωνίσματα δύο η τρία πώς είναι δυνατόν με μερικά μαθήματα δύο βδομάδων να καλύψουν την ύλη της χρονιάς και μάλιστα ΟΛΟΙ να περνούν στο τέλος; Άκρως αντιπαιδαγωγικό να παράγει το σχολικό σύστημα ανιστοριτους κι αγεωγραφιτους με βούλα(!) δηλ να μοιράζει απερίσκεπτα και μη αξιόπιστα απολυτήρια!!!
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ:
Jun 01, 2023 at 08:36 AM
Ακριβώς!!! Καλύτερα να καταργηθούν οι βαθμοί τετραμήνου παρά να δίνουμε ψεύτικους. Λίγα λόγια γραπτώς από τον κάθε εκπαιδευτικό όπως γίνεται σε άλλες χώρες ή τίποτε.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΑΝΝΟΥΛΗΣ:
Jun 01, 2023 at 01:49 PM
Εξαιρετικό κείμενο, άψογη ανάλυση γεμάτη αλήθειες!!! Μπράβο!!!!!!
Δημήτρης Χριστοδούλου :
Jun 01, 2023 at 10:11 PM
Εξαιρετικό!
Μια πολύπλευρη ανάλυση του προβλήματος που αναδεικνύει τις επιπτώσεις σε βάθος χρόνου.
Χαράλαμπος Χαραλάμπους:
Jun 02, 2023 at 03:38 PM
ΜΕΓΑΛΕΣ ΠΙΚΡΕΣ ΑΛΗΘΕΙΕΣ.
Έλενα Χατζηγέρου, σ'ευχαριστουμε!!!
Ιωάννου Χρίστος :
Jun 02, 2023 at 09:16 PM
Επιτέλους ένα άρθρο που λέει τα πράγματα με το όνομα τους. Συγχαρητήρια.
Βασίλης Κουκούδης:
Jun 03, 2023 at 04:35 PM
Το άρθρο αυτό πρέπει να διδάσκεται στα μαθήματα της προϋπηρεσιακης κατάρτισης αλλά και σε υποχρεωτικό σεμινάριο για όλους τους εν ενεργεία εκπαιδευτικούς. Επίσης, κ. Χατζηγέρου, παρακαλούμε να γράψετε αντίστοιχα, τι συμβαίνει με την διαγωγή των μαθητών . Σας ευχαριστούμε.
Κατσούρα Κυριακη:
Jun 05, 2023 at 10:13 AM
Όλη η πραγματικότητα και μπραβω σας! Γινόμαστε υποδουλοι μιας μορφής μπουλινγκ...όλα τα φώτα σε όσους από εμάς θέλουμε να είμαστε ακρίβεις στις αξιολογήσεις μας... Ναι.. να διακατεχομαι από φοβία γιατί μαθητής γονιός ακόμα και συνάδελφος θα με στήσει στην γωνία για την βαθμολογια... Επικρατεί μόνο... 'να έχουμε το κεφάλι μας ησυχο' μοιράζοντας βαθμούς... Ε λοιπόν όχι... Ότι αξίζει στον κάθε μαθητή γιατί θέλουμε καλύτερη την αυριανή κοινωνία για τα παιδιά μας...