ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΑΝΤΩΝΙΑΔΟΥ*
Αφορμή για το άρθρο αυτό στάθηκε η Ημερίδα Επαγγελματικής Αγωγής που διοργανώθηκε πρόσφατα από την Υπηρεσία Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής Αγωγής (ΥΣΕΑ) της Μέσης Γενικής Εκπαίδευσης του ΥΠΑΝ. Η ημερίδα τελούσε υπό την αιγίδα του Εθνικού Φορέα Διά Βίου Καθοδήγησης και πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Έτους Δεξιοτήτων.
Οι καθηγητές και καθηγήτριες ΣΕΑ, που παρακολούθησαν την Ημερίδα, ενημερώθηκαν από έγκριτους Φορείς, όπως το Κυπριακό Εμπορικό & Βιομηχανικό Επιμελητήριο (ΚΕΒΕ), την Ομοσπονδία Εργοδοτών & Βιομηχάνων (ΟΕΒ), την Αρχή Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού (ΑνΑΔ), το Κέντρο Σταδιοδρομίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, τον Σύνδεσμο Πληροφορικής Κύπρου και το Τμήμα Δασών, σε θέματα δεξιοτήτων που απαιτούνται από την αγορά εργασίας. Δόθηκε, επίσης, η ευκαιρία στους παρευρισκόμενους να έρθουν σε ανοιχτή συζήτηση τόσο με τον Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας όσο και με τους ομιλητές-εκπροσώπους των Φορέων.
Με το πέρας της, η Ημερίδα κρίθηκε από όλους/ες τους/τις παρευρισκόμενους/ες εξαιρετικά χρήσιμη, αφού όλοι μας εμπλεκόμαστε επαγγελματικά – έμμεσα ή άμεσα - με το θέμα της σχολικής Επαγγελματικής Αγωγής (ΕΑ). Την ίδια όμως στιγμή, διαφάνηκε ότι πέραν της κοινής αυτής συνισταμένης, οι απόψεις για τη σχολική Επαγγελματική Αγωγή, το πώς αυτή πρέπει να προσφέρεται μέσα από το εκπαιδευτικό μας σύστημα και σε τι πρέπει να στοχεύει, ποικίλλουν. Τί είναι, λοιπόν, για τον/την καθηγητή/τρια ΣΕΑ η σχολική Επαγγελματική Αγωγή; Δράττομαι της ευκαιρίας, με αφορμή ακριβώς την Ημερίδα και του γεγονότος ότι σ’ αυτήν δεν απαντήθηκε το πιο πάνω ερώτημα, να ενημερώσω σχετικά μέσα από το παρόν κείμενο.
Η σχολική Επαγγελματική Αγωγή για τον/την κάθε καθηγητή/τρια ΣΕΑ είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την προσωπική συμβουλευτική, αφού και επιστημονικά αυτή αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης συμβουλευτικής διεργασίας σε θέματα που ταλανίζουν το άτομο στην πιο κρίσιμη ηλικιακή του καμπή – την εφηβεία! Ζητήματα όπως η αυτογνωσία, τα κοινωνικά στερεότυπα, η διαχείριση της διαφορετικότητας, ο εκφοβισμός, ο ρατσισμός, η σχολική αποτυχία, οι καταχρήσεις, οι διαταραχές, οι ειδικές μαθησιακές ανάγκες, η αυτοκαταστροφική συμπεριφορά, η παραβατικότητα, η ομαλή μετάβαση μεταξύ εκπαιδευτικών βαθμίδων αλλά και στην αγορά εργασίας, η συνεργασία με την οικογένεια, η διασύνδεση του μαθητή ή/και της οικογένειας εκεί όπου χρειάζεται με άλλες Υπηρεσίες και Φορείς και τόσα άλλα είναι μόνο κάποια από τα ζητήματα που ο καθηγητής ΣΕΑ καλείται να διαχειριστεί, παρέχοντας στον μαθητή, πρωτίστως, αλλά και στην οικογένειά του, στήριξη, ενδυνάμωση και, φυσικά, καλλιέργεια των απαραίτητων δεξιοτήτων που θα συνδράμουν στην προσωπική του εξέλιξη.
Η δυνατότητα για ανάπτυξη των απαραίτητων δεξιοτήτων που απαιτούνται στον νέο κόσμο της εργασίας - έτσι όπως αυτές τονίστηκαν και στην Ημερίδα από όλους τους Φορείς - όπως είναι μεταξύ άλλων η ανθεκτικότητα, η προσαρμοστικότητα, η αυτοαποτελεσματικότητα, η ευελιξία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την πεποίθησή μας ότι, εξ ορισμού, το άτομο ως «όλον» έχει τη δυνατότητα να αναπτυχθεί. Στην ευαίσθητη δε ηλικία της εφηβείας, όπου συντρέχουν ποικίλα ζητήματα που ταλανίζουν τον άνθρωπο, η παροχή στήριξης είναι απαραίτητη όσο ποτέ άλλοτε. Εδώ, ακριβώς, υπεισέρχεται ο ρόλος του/της καθηγητή/τριας ΣΕΑ, ο οποίος συχνά παραμένει αφανής λόγω και της διατήρησης της εχεμύθειας που απαιτείται. Διακρίνεται, παρόλα αυτά, ο ρόλος μας στη διαφύλαξη της σωματικής αλλά και ψυχικής ακεραιότητας του/της μαθητή/τριας, ενώ παράλληλα ενισχύεται ένα θετικό σχολικό κλίμα. Διακρίνεται στην ορθή διαχείριση της όποιας κατάστασης που θα αποφέρει μια ανάσα ανακούφισης στον/στην έφηβο/η. Διακρίνεται στην εύστοχη καθοδήγηση τάσεων παραβατικότητας σε λύσεις που αλλάζουν ζωές. Διακρίνεται στην ενδυνάμωση των μαθητών/τριών μας σε περιπτώσεις που βιώνουν απώλεια. Διακρίνεται στην ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης του/της μαθητή/τριας μέσα από τον εντοπισμό και ανάδειξη μιας ιδιαίτερης ικανότητάς του/της, που μπορεί να έμεινε παραγνωρισμένη από τον/την ίδιο/α. Διακρίνεται στην ανάπτυξη αλλά και στην εξέλιξη του/της εφήβου, μετά από την προσωπική ενδυνάμωση, όταν καταφέρνει να βελτιώσει τις διαπροσωπικές του/της σχέσεις. Διακρίνεται στον εντοπισμό μιας επιβλαβούς συμπεριφοράς και στην προσπάθεια ρύθμισής της. Διακρίνεται στην αναγνώριση και ενδυνάμωση των ατομικών χαρακτηριστικών του/της και στην ουσιαστική επικοινωνία που θα επέλθει μεταξύ αυτού/ής και της οικογένειάς του/της μέσα από τη συμβουλευτική διεργασία.
Διαχρονικά, ο/η καθηγητής/τρια ΣΕΑ πρωτοστατεί στην εφαρμογή δράσεων όπου κεντρικός στόχος είναι η ανάπτυξη δεξιοτήτων ζωής αλλά και η παροχή προσωπικής και ομαδικής συμβουλευτικής με στόχο τη στήριξη, καλλιέργεια και ανάπτυξη του/της εφήβου. Ως το αρμόδιο υποστηρικτικό πρόσωπο της σχολικής μονάδας, ο/η καθηγητής/τρια ΣΕΑ, ο/η «Σύμβουλος», όπως συνηθίζεται - διόλου τυχαία - να τον/την αποκαλούν, είναι το βασικό πρόσωπο αναφοράς, τόσο για τους/τις μαθητές/τριες όσο και για τους/τις διδάσκοντες/ουσες και τη Διευθυντική Ομάδα όποτε προκύπτει ανάγκη, π.χ., για «συναισθηματικές Πρώτες Βοήθειες». Ως εκπαιδευτικός Μέσης Εκπαίδευσης είναι μέλος του Καθηγητικού Συλλόγου, έχει άμεση πρόσβαση σε μαθητές/τριες, συναδέλφους/ισσες και γονείς/κηδεμόνες, ακολουθεί συγκεκριμένο αναλυτικό πρόγραμμα. Εκ του ρόλου του/της αναπτύσσει, επίσης, εκεί και όπου χρειάζεται και συνεργασίες με άλλους φορείς, με διακριτά τα όρια του επαγγελματικού ρόλου του/της κάθε συνεργάτη/ιδας, όπως για παράδειγμα είναι οι λειτουργοί της Υπηρεσίας Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας (ΥΕΨ), των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας (ΥΚΕ) και των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων (ΥΨΥΠΕ). Δεν είναι διόλου τυχαίο πως όλοι όσοι εμπλέκονται άμεσα με το σχολικό πλαίσιο αναγνωρίζουν και επιβεβαιώνουν την αδήριτη ανάγκη για ενίσχυση και ενδυνάμωση της ειδικότητας ΣΕΑ, είτε ως «εμπροσθοφυλακή» στη διαχείριση κρίσεων αλλά και ως απαραίτητο «πολυεργαλείο» μέσα στο Δημόσιο Εκπαιδευτικό Σύστημα.
Οι σύγχρονοι ρυθμοί της ζωής, αλλά και οι απαιτήσεις της συνεχώς μεταβαλλόμενης αγοράς εργασίας, η οποία αποτελεί άλλωστε και τον μικρόκοσμο των σύγχρονων κοινωνικών απαιτήσεων, προϋποθέτει ευνοϊκά χαρακτηριστικά συμπεριφοράς ατόμων με πολλαπλές δεξιότητες. Στην προσπάθεια ενίσχυσης και ενδυνάμωσης του/της σημερινού/ής μαθητή/τριας - αυριανού μέλους του ανθρώπινου δυναμικού της παγκόσμιας κοινωνίας, ο πολυσύνθετος και επιστημονικά τεκμηριωμένος ρόλος του/της καθηγητή/τριας ΣΕΑ μέσα σε ένα ανθρωποκεντρικό και δημοκρατικό σχολείο πρέπει να είναι καίριος, άμεσος και αποτελεσματικός.
Ως καθηγητές/τριες ΣΕΑ της ΥΣΕΑ (ΥΠΑΝ), εδραιωμένοι μέσα στο Κυπριακό Εκπαιδευτικό Σύστημα εδώ και 30 και πλέον χρόνια ως αναπόσπαστο μέλος του, θα συνεχίσουμε αγόγγυστα να υπηρετούμε την Παιδεία. Προσδοκούμε στην ανάλογη αναγνώριση, διαφύλαξη, θεσμική ενίσχυση και ενδυνάμωση του ρόλου μας με τα κατάλληλα σύγχρονα εργαλεία, ώστε να μπορούμε να συνεχίσουμε να διαχειριζόμαστε τα όλο και πιο σύνθετα προβλήματα που αναδύονται στη σχολική κοινότητα σε μια συνεχώς μεταβαλλόμενη κοινωνία, έτσι ώστε, ισάξια και με επάρκεια και επικαιροποιημένη γνώση, να προσφέρουμε προς τον κάθε πολίτη τις υπηρεσίες μας.
*Καθηγήτρια ΣΕΑ
Πρόεδρος ΚΣΚ ΣΕΑ (ΟΕΛΜΕΚ)
