ΤΗΣ ΔΑΝΑΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ*
Αντλούμε και πάλι από τον Τύπο περιπτώσεις κακής χρήσης της γλώσσας μας. Και ασφαλώς δεν αναφερόμαστε σε κάποια «τυπογραφικά λάθη» ή στον «δαίμονα του τυπογραφείου», αιτιάσεις που όντως σε κάποιες περιπτώσεις ευσταθούν και μπορούν, εν μέρει, να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα.
Από άρθρο περί εκπαίδευσης και περί ίδρυσης σχολείων οι εξής φράσεις:
«Το (τάδε) σχολείο γιόρτασε φέτος 10 χρόνια επιτυχημένης εκπαίδευσης»: Η φράση «10 χρόνια επιτυχημένης εκπαίδευσης» μπορεί να ειπωθεί σε σχέση με άνθρωπο ή με ομάδα ανθρώπων οι οποίοι έτυχαν εκπαίδευσης από κάποιον για ένα συγκεκριμένο θέμα. Δεν μπορεί όμως να χρησιμοποιηθεί στα συμφραζόμενα ενός σχολείου. Η ορθή διατύπωση εδώ θα ήταν «…επιτυχημένης προσφοράς στον τομέα της εκπαίδευσης».
«Με νέες επενδύσεις… και επεκτάσεις βρέθηκε εντός του 2022 αντιμέτωπος ο τομέας της ιδιωτικής εκπαίδευσης στη Λεμεσό»: Η φράση «βρίσκομαι αντιμέτωπος», σύμφωνα με την Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα, χρησιμοποιείται για κάποιον που αντιμετωπίζει είτε μία δύσκολη κατάσταση είτε κάποιον άλλον ο οποίος έχει διάθεση κριτική, ανταγωνιστική ή εχθρική απέναντί του (~ με δυσκολίες /κινδύνους /αρρώστιες /προβλήματα – με απαιτητικό ακροατήριο /ισχυρό αντίπαλο /ένοπλο ληστή /εχθρικό στρατό /ένα λιοντάρι). Συνεπώς, είναι άστοχη η χρήση της φράσης στην πρόταση αυτή, όπου γίνεται λόγος για ανάπτυξη της ιδιωτικής εκπαίδευσης. Προτείνεται: «Νέες επενδύσεις πραγματοποιήθηκαν εντός του 2022 στον τομέα…»
«Τα προγράμματα φοίτησης του σχολείου ξεκινούν από το νηπιαγωγείο μέχρι και την αποφοίτηση»: Διπλό το πρόβλημα στην πιο πάνω πρόταση. Αφενός, κενό νοηματικό, καθώς δεν διευκρινίζεται περί ποιας αποφοίτησης πρόκειται (από το νηπιαγωγείο, το δημοτικό, το γυμνάσιο ή το λύκειο). Αφετέρου, σφάλμα λογικό, διότι γίνεται αναφορά σε προγράμματα φοίτησης τα οποία αφορούν την πορεία κάποιου στην εκπαίδευση, της οποίας η μεν έναρξη οριοθετείται βάσει μίας εκπαιδευτικής βαθμίδας (νηπιαγωγείο), η δε λήξη βάσει ενός μεμονωμένου /στιγμιαίου γεγονότος (αποφοίτηση), το οποίο, επιπλέον (όπως είδαμε), δεν διευκρινίζεται σε ποια βαθμίδα αναφέρεται. Πώς θα μπορούσε ο συντάκτης να αποδώσει αυτό που θέλει; Ενδεχομένως: «Τα προγράμματα του σχολείου καλύπτουν όλες τις βαθμίδες, από το νηπιαγωγείο μέχρι και το λύκειο.»
Περί της εμπορίας καυσόξυλων γίνεται λόγος στα ακόλουθα αποσπάσματα:
«Όταν αποτίνεται στον έμπορο καυσόξυλων, πρέπει να επιβεβαιώνεται ότι είναι όντως έμπορος αδειούχων καυσόξυλων»: Ασφαλώς δεν υπάρχουν αδειούχα καυσόξυλα, αλλά αδειούχοι έμποροι καυσόξυλων. Συνεπώς, το ορθό είναι «αδειούχος έμπορος καυσόξυλων». Επιπλέον, η πρόταση παρουσιάζει νοηματική ασάφεια, καθώς δεν είναι ξεκάθαρα τα υποκείμενα δύο ρημάτων (ποιος αποτίνεται, ποιος είναι). Τέλος, ένα σημαντικό ορθογραφικό λάθος: Η ορθή γραφή του ρήματος είναι αποτείνομαι (με -εί-).
«Προτρέπουμε τους ενδιαφερόμενους να ενημερώνονται μέσω της ιστοσελίδας μας για τους αδειούχους εμπόρων καυσόξυλων, εκείνων που δικαιούνται νόμιμα να πωλήσουν καυσόξυλα»: Ο συντάκτης θέλει να πει «για τους αδειούχους εμπόρους καυσόξυλων, εκείνους που δικαιούνται…».
«Πάντως, τσουχτερά είναι τα πρόστιμα που υπάρχουν για τους παρανομούντες καυσόξυλων»: Στην προσπάθειά του, ενδεχομένως, να μιλήσει σύντομα και περιεκτικά, ο συντάκτης του άρθρου… «παρανόμησε». Η ορθή διατύπωση αυτού που θέλει να πει είναι: «για τους παράνομους εμπόρους καυσόξυλων» ή «για όσους παράνομα εμπορεύονται καυσόξυλα». Γενικώς διακρίνουμε μία αδυναμία στο συγκεκριμένο άρθρο στη χρήση της γενικής πτώσης.
Κλείνουμε με αναφορά στις τιμές των καυσίμων και στο δέλεαρ που προσφέρουν (δυστυχώς) σε κάποιους οι χαμηλότερες τιμές που συναντώνται στα κατεχόμενα:
«Η χαμηλή τιμή των καυσίμων που υπάρχει στα κατεχόμενα, εν αντίθεση με την τιμή που υπάρχει, συνεχίζει να δελεάζει τους πολίτες κατάφορα»: Εντοπίζουμε τρία σημεία: Πρώτον, είτε θα χρησιμοποιηθεί η φράση της δημοτικής «σε αντίθεση» (σε +αιτιατική) είτε η παλιότερη μορφή «εν αντιθέσει» (εν +δοτική). Οποιοσδήποτε συμφυρμός των δύο είναι λανθασμένος. Δεύτερον, γίνεται λόγος περί αντίθεσης, όμως δεν αναφέρεται το δεύτερο μέρος τους ζεύγους που συγκρίνεται (η τιμή στα κατεχόμενα έναντι αυτής στις ελεύθερες περιοχές). Τρίτον, η ορθή γραφή της λέξης είναι κατάφωρα (με -ω-), καθώς ετυμολογείται από το αρχαιοελληνικό φώρ, φωρός (=κλέφτης) (βλ. λατινικό fur, furis).
*Φιλόλογος Β.Δ.Α΄, Σύμβουλος Φιλολογικών Μαθημάτων στο ΥΠΑΝ, Μ.Α. στην Κλασική Φιλολογία – Αντιπρόεδρος Ινστιτούτου Ελληνικού Πολιτισμού
