ΤΗΣ ΔΑΝΑΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ*
«Σε όλη την Ευρώπη 700 εκατομμύρια Ευρωπαίοι… ενθαρρύνονται να μάθουν όλο και περισσότερες ξένες γλώσσες, σε οποιαδήποτε ηλικία, εντός ή εκτός σχολείου… Η γλωσσική πολυμορφία αποτελεί εργαλείο για την επίτευξη ευρύτερης διαπολιτισμικής κατανόησης και βασικό στοιχείο στην πλούσια πολιτιστική κληρονομιά της ηπείρου μας. Ως εκ τούτου, το Συμβούλιο της Ευρώπης στο Στρασβούργο προωθεί την πολυγλωσσία σε όλη την Ευρώπη.»
Κάπως έτσι ξεκινά η επίσημη ιστοσελίδα για την Ευρωπαϊκή Ημέρα Γλωσσών, που γιορτάζεται κάθε χρόνο με πρωτοβουλία του Συμβουλίου της Ευρώπης στις 26 Σεπτεμβρίου. Πολύ ορθά, συνεπώς, και στα σχολεία μας τιμάται με τον δέοντα τρόπο η ημέρα αυτή. «Υπάρχουν περίπου 225 γηγενείς γλώσσες στην Ευρώπη», συνεχίζει η ιστοσελίδα. «Οι γλώσσες βρίσκονται σε συνεχή επαφή μεταξύ τους και επηρεάζουν η μια την άλλη με πολλούς τρόπους: στο παρελθόν η Αγγλική είχε δανειστεί λέξεις και εκφράσεις από πολλές άλλες γλώσσες, ενώ σήμερα υπάρχουν Ευρωπαϊκές γλώσσες που δανείζονται πολλές λέξεις από την Αγγλική…»
Πλην όμως, πουθενά στη διακήρυξη του εορτασμού δεν κατονομάζεται σαφώς η Ελληνική ως μία από τις κατ’ εξοχήν γλώσσες από τις οποίες δανείστηκε η Αγγλική. Επιπλέον, δεν γίνεται λόγος για τα πολλά λεξιλογικά δάνεια που έκανε η Ελληνική στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές γλώσσες και τη μεγάλη επίδραση που άσκησε γενικότερα στη διαμόρφωση των γλωσσών αυτών από τα πρώιμά τους στάδια. Το ίδιο απούσα είναι και οποιαδήποτε αναφορά στην επίδραση της Λατινικής, που είναι αποδεδειγμένα η μητέρα γλώσσα της Γαλλικής, Ιταλικής, Ισπανικής, Ρουμανικής. Επίσης απούσα είναι η Ελληνική και από την κατάταξη των γλωσσών σε ομάδες στο πλαίσιο της ινδοευρωπαϊκής οικογένειας. Η μόνη μνεία στην ελληνική γλώσσα γίνεται με αφορμή το αλφάβητο: οι Έλληνες έχουν το δικό τους αλφάβητο, αναφέρεται, ενώ οι περισσότερες γλώσσες χρησιμοποιούν το λατινικό. Ουδεμία νύξη όμως γίνεται για το ότι το αλφάβητο των Λατίνων (=Ρωμαίων) έχει ελληνική καταγωγή, αφού το πήραν από τους Έλληνες γύρω στον 8ο αιώνα π.Χ. στην Κύμη της Κάτω Ιταλίας.
Ας είναι. Ψάχνοντας πιο «βαθιά» στην εν λόγω ιστοσελίδα εντοπίζουμε τις επιμέρους παρουσιάσεις των γλωσσών της Ευρώπης, ανάμεσα στις οποίες και της Ελληνικής. Εκεί διαβάζουμε όντως κάποια σημαντικά ιστορικά στοιχεία για τη γλώσσα μας. Ότι είναι μία από τις αρχαιότερες ευρωπαϊκές γλώσσες, με ιστορία 4 χιλιάδων χρόνων, που γράφεται εδώ και 3 χιλιάδες χρόνια. Ότι έφτασε στο αποκορύφωμά της τον χρυσό αιώνα του Περικλέους και της δημοκρατίας. Ότι διαδόθηκε από τον Μ. Αλέξανδρο και τους διαδόχους του μέχρι την Ινδία τα ελληνιστικά χρόνια. Και ότι υπήρξε η επίσημη γλώσσα του ανατολικού ρωμαϊκού κράτους και της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Ότι πρωτογράφτηκε τον 15ο αιώνα π.Χ. σε μια συλλαβική γραφή, την οποία ακολούθησε όμως λίγους αιώνες αργότερα η διαμόρφωση του αλφαβήτου. Ότι το νέο αυτό σύστημα υπήρξε πραγματική καινοτομία, καθώς ήταν το πρώτο στην ιστορία της γραφής που έκανε τον διαχωρισμό φωνηέντων και συμφώνων, τα οποία αποδόθηκαν με διαφορετικά γραφήματα. Ότι το σύστημα αυτό αργότερα υιοθετήθηκε από τις περισσότερες γλώσσες. Και ότι, τέλος, αυτή η γλώσσα τροφοδότησε το λεξιλόγιο πολλών γλωσσών καθώς και την ορολογία των τεχνών και των επιστημών ολόκληρου του κόσμου.
Στα σχολεία μας η Ευρωπαϊκή Ημέρα Γλωσσών τιμάται με δραστηριότητες που οργανώνουν οι καθηγητές κυρίως των ξένων γλωσσών -Αγγλικών, Γαλλικών, Ιταλικών, Γερμανικών, Ισπανικών- ως να είναι γιορτή αποκλειστικά δική τους. Και καλά κάνουν. Πλάι σε αυτούς, όμως, οφείλουν να αναλάβουν πρωτοβουλίες -αν όχι να πάρουν τη σκυτάλη- και οι φιλόλογοι καθηγητές των Ελληνικών. Αυτοί θα αναδείξουν την εξέχουσα θέση της γλώσσας μας στην ευρωπαϊκή οικογένεια, την ιστορία της, τη δημιουργία του αλφαβήτου, την παρουσία της στις ξένες γλώσσες, στις επιστήμες, τις τέχνες. Θα αναθέσουν στους μαθητές εργασίες, θα οργανώσουν εκδηλώσεις στα σχολεία. Και όλες αυτές τις δράσεις καλό είναι να τις καταχωρίσουν στη σχετική ιστοσελίδα, όπως είναι και η σύσταση των διοργανωτών, και να τις παρουσιάσουν με τρόπο ενδιαφέροντα και ελκυστικό, ώστε να ενημερώνονται απευθείας και με λεπτομέρειες πολλοί δάσκαλοι, μαθητές, φοιτητές και κοινό από όλη την Ευρώπη.
*Φιλόλογος Β.Δ.Α΄, Σύμβουλος Φιλολογικών Μαθημάτων στο ΥΠΑΝ, Μ.Α. στην Κλασική Φιλολογία – Αντιπρόεδρος Ινστιτούτου Ελληνικού Πολιτισμού
