ΤΗΣ ΔΑΝΑΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ*
Χρειάζεται συνεχής προσπάθεια και κόπος, προκειμένου να εκφέρουμε ορθά τη γλώσσα και να μην την καταπονούμε. Πολύ δε περισσότερο, για να αντιλαμβανόμαστε τις λεπτές της αποχρώσεις…
«Ο πόλεμος συμπληρώνει 600 μέρες ζωής.» Η έκφραση συμπληρώνει κάποιο διάστημα ζωής χρησιμοποιείται με κυριολεκτική σημασία για ένα έμβιο ον (άνθρωπο, ζώο) ή μεταφορικά για κάτι άψυχο, που όμως αξίζει να υφίσταται (ένας γάμος, μία διοργάνωση, μια εταιρεία). Δεν είναι δόκιμο να αναφερόμαστε στον πόλεμο, σε κάτι δηλαδή που δεν επιθυμούμε την ύπαρξή του, και να μιλάμε για ζωή.
«Διερωτάται αν η υπό διερεύνηση παιδοκόμος εξακολουθεί να έχει άδεια εξασκήσεως επαγγέλματος.» Υπό διερεύνηση μπορεί να είναι μία υπόθεση, μία καταγγελία, ένα έγκλημα, οι αιτίες, οι δυνατότητες κάποιου κ.ά., αλλά όχι ένας άνθρωπος. Θα μπορούσαμε να διορθώσουμε την πρόταση ως εξής: «Διερωτάται αν η παιδοκόμος, της οποίας η υπόθεση είναι υπό διερεύνηση, εξακολουθεί να έχει άδεια…»
«Η αστυνομία συνέλαβε δύο άντρες, 41 και 44 ετών αντίστοιχα.» Η χρήση της λέξης αντίστοιχα στην πρόταση αυτή είναι περιττή, από τη στιγμή που το αντικείμενο του ρήματος συνέλαβε είναι ένα (=άντρες) και δεν χρειάζεται να γίνει κάποια διάκριση. Θα ήταν αναγκαία η λέξη αντίστοιχα, αν τα αντικείμενα ήταν δύο, οπότε θα έπρεπε να υπάρξει ακρίβεια στη διατύπωση, όπως στην πρόταση: «Η αστυνομία συνέλαβε έναν άντρα και μία γυναίκα, 41 και 44 ετών, αντίστοιχα.»
«Tο πρόβλημα της συνεννόησης και συντονισμού με την Κυβέρνηση δεν έχει επιλυθεί, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται ζητήματα διαφωνιών.» Από υπερβάλλοντα ζήλο, ίσως, ο συντάκτης πλεονάζει στην έκφρασή του. Θα ήταν αρκετό να πει είτε: δημιουργούνται διαφωνίες, είτε: δημιουργούνται ζητήματα. Δεν χρειάζονται και τα δύο μαζί. Επίσης πλεονασμό έχουμε και στην επόμενη πρόταση:
«Η παγκόσμια οικονομία δεν μπορεί και δεν έχει τις αντοχές να αντέξει νέα εμπορική κρίση.» Ήταν αρκετό να πει είτε: δεν έχει τις αντοχές για νέα εμπορική κρίση, είτε: δεν μπορεί να αντέξει νέα εμπορική κρίση.
«Πλοίο με ανθρωπιστικές βοήθειες για τη Γάζα βρίσκεται ανοιχτά της Λάρνακας.» Η λέξη βοήθεια είναι συνήθως ενικού αριθμού. Στον πληθυντικό τη συναντάμε, π.χ., στην έκφραση πρώτες βοήθειες. Αν ο εδώ συντάκτης υπονοεί μεγάλης έκτασης βοήθεια ή πολλών ειδών βοήθεια, πρέπει να το πει ευθέως, και όχι να προσπαθεί να το κάνει να εννοηθεί χρησιμοποιώντας πληθυντικό αριθμό.
«Υπέβαλαν αίτημα όπως κλητευθούν σε ακρόαση και να εμφανιστούν αυτοπροσώπως σε ακροαματική διαδικασία.» Η πρόταση αναφέρεται σε κάποιους που υπέβαλαν αίτημα, ζήτησαν δηλαδή, δύο πράγματα, τα οποία δηλώνονται με τα ρήματα κλητευθούν και εμφανιστούν. Ενώ όμως αυτά συνδέονται με το και, το οποίο πάντοτε ενώνει όμοια πράγματα (άρα εισάγει και όμοιες προτάσεις), έχουν διαφορετική εισαγωγή: το πρώτο με το επίρρημα όπως και το δεύτερο με τον σύνδεσμο να. Αυτό δεν είναι ορθό. Συνεπώς, πρέπει να πούμε είτε: …όπως κλητευθούν και (όπως) εμφανιστούν, είτε: …να κλητευθούν και (να) εμφανιστούν. Επίσης δεν είναι ορθή η συνύπαρξη του όπως και του να (είναι αρκετό το όπως) στην εξής περίπτωση: «Παρακαλείστε όπως, σε περίπτωση κωλύματος, να ειδοποιήσετε εγκαίρως.»
«Οι διαμαρτυρόμενοι έλαβαν ανταπόκριση από τους βουλευτές, οι οποίοι ήρθαν και τους ενημέρωσαν για τη συνέχεια.» Εκείνο που έλαβαν οι διαμαρτυρόμενοι ασφαλώς δεν είναι ανταπόκριση αλλά απόκριση (=απάντηση). Η ανταπόκριση έχει άλλη χρήση, π.χ.: «Η αγάπη του δεν είχε ανταπόκριση.», «Ο δημοσιογράφος έστειλε ανταπόκριση από το πεδίο της μάχης.»
«Μπορούν να υιοθετηθούν εισηγήσεις όπως το θέμα των κοινοβουλευτικών συνεργατών, τους χαμηλόμισθους του δημοσίου και για τη δημιουργία ελικοδρομίου.» Υπάρχει ασυνέπεια στη σύνταξη. Μετά τη λέξη το θέμα χρειάζεται πτώση γενική, άρα ορθά ο συντάκτης της πρότασης έγραψε: των κοινοβουλευτικών. Αντίστοιχα, θα έπρεπε να συνεχίσει: των χαμηλόμισθων του δημοσίου και της δημιουργίας ελικοδρομίου. Αντί αυτών, όμως, για ακατανόητο λόγο χρησιμοποίησε αιτιατική (τους χαμηλόμισθους) και μετά εμπρόθετη αιτιατική (για τη δημιουργία).
*Φιλόλογος Β.Δ.Α΄, Σύμβουλος Φιλολογικών Μαθημάτων στο ΥΠΑΝ, Μ.Α. στην Κλασική Φιλολογία – Αντιπρόεδρος Ινστιτούτου Ελληνικού Πολιτισμού
