ΤΗΣ ΔΑΝΑΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ*
Σταθερός προορισμός και των φετινών μας διακοπών, όπως κάθε καλοκαίρι, η μακεδονική γη. Ανάμεσα στους άλλους, και δύο χώροι αρχαιολογικοί: οι Αιγές, η παλαιά και ένδοξη πρωτεύουσα των αρχαίων Μακεδόνων, και το Δίον, ο λατρευτικός χώρος των θεών στους πρόποδες του Ολύμπου.
Αφορμή για τη νέα επίσκεψή μας στις Αιγές -στο σημερινό χωριό Βεργίνα, κοντά στη Βέροια- αποτέλεσε η αναστήλωση, έπειτα από εργασίες δέκα χρόνων, του βασιλικού ανακτόρου. Το μεγαλύτερο οικοδόμημα της κλασικής Ελλάδας, ο «Παρθενώνας της Μακεδονίας», όπως εύστοχα χαρακτηρίστηκε, άνοιξε τις πύλες του για το κοινό τον περασμένο Ιανουάριο, αναζωπυρώνοντας το ενδιαφέρον για την περιοχή. Χτίστηκε στα μέσα του 4ου αι. π.Χ. από τον Φίλιππο Β΄ και, κατά τους μελετητές, σχεδιάστηκε έτσι, ώστε να συναρμόζει την αγορά -τον τόπο συνάθροισης των πολιτών- με τη βασιλική εξουσία. Στους χώρους του ανακτόρου το φθινόπωρο του 336 π.Χ. ανακηρύχθηκε βασιλιάς των Μακεδόνων ο Αλέξανδρος, ο οποίος, λίγο αργότερα, πέτυχε με το έργο του να δώσει στα όρια του Ελληνισμού διαστάσεις οικουμενικές. Λίγο πριν, στο θέατρο που βρίσκεται πλάι στο ανάκτορο, ο πατέρας του Αλεξάνδρου Φίλιππος, κατά την τελετή των γάμων της κόρης του, έπεφτε νεκρός από το κτύπημα τού επικεφαλής της φρουράς του, Παυσανία. Προτού επιστρέψει στη (νέα) πρωτεύουσα Πέλλα για να αναλάβει επίσημα την εξουσία, ο Αλέξανδρος έθαψε με τις αρμόζουσες τιμές τον πατέρα του. Μετά την πυρά, στον τάφο τοποθετήθηκαν σε χρυσή λάρνακα που φέρει τον δεκαεξάκτινο ήλιο -σύμβολο της μακεδονικής δυναστείας- τα οστά του βασιλιά και δίπλα ο οπλισμός του, το χρυσό στεφάνι και η χρυσελεφάντινη ασπίδα του.
Η ανακάλυψη του τάφου του Φιλίππου έγινε, μετά από πολυετείς ανασκαφές, το 1977 από τον καθηγητή Μανόλη Ανδρόνικο και αποδείχθηκε η σπουδαιότερη επιτυχία της ελληνικής αρχαιολογίας τον περασμένο αιώνα. Αυτή, σε συνδυασμό με τις επιτύμβιες στήλες που βρέθηκαν επίσης, οι οποίες χρονολογούνται στον 5ο-4ο αι. π.Χ. και διασώζουν 75 ελληνικά ονόματα νεκρών, επέφεραν ένα ακόμα κατάφωρο κτύπημα στους Σκοπιανούς, τους βόρειους γείτονες της Ελλάδας και παραχαράκτες της ελληνικής ιστορίας, που προσπαθούν να οικειοποιηθούν το παρελθόν της Μακεδονίας, ισχυριζόμενοι -ούτε λίγο ούτε πολύ- πως ο Αλέξανδρος δεν ήταν Έλληνας, αλλά ανήκε σε σλαβική φυλή. Το ότι, βέβαια, οι Σλάβοι εμφανίστηκαν στον παγκόσμιο χάρτη περίπου 1000 χρόνια αργότερα, αυτό δεν απασχολεί καθόλου την αστεία επιχειρηματολογία τους, ούτε βέβαια και το γεγονός πως ο μεγάλος στρατηλάτης είναι τον ελληνικό πολιτισμό που διέδωσε στα βάθη της Ασίας και την ελληνική γλώσσα που κατέστησε ως «παγκόσμια» γλώσσα της εποχής…
Όπου και να στρέψει κανείς το βλέμμα περπατώντας στο Δίον, από πάνω του δεσπόζει μεγαλοπρεπές το βουνό των θεών. Για την περιοχή, που οφείλει το όνομά της στον Δία, πρώτη φορά γίνεται αναφορά στον Θουκυδίδη, ενώ η παράδοση τη συνδέει με τον Δευκαλίωνα, βασιλιά της Θεσσαλίας. Προς τιμήν του Διός τελούνταν κάθε χρόνο οι αθλητικοί αγώνες «Ολύμπια τα εν Δίω», επί Αρχελάου, δε, η περιοχή έγινε πνευματικό και πολιτιστικό κέντρο εφάμιλλο της Ολυμπίας και των Δελφών. Θυσίες στους θεούς και γιορτές στο Δίον πραγματοποίησε ο Μέγας Αλέξανδρος το 334 π.Χ., τις παραμονές της εκστρατείας του στην Ασία, ενώ εκεί αφιέρωσε λίγο αργότερα τους χάλκινους ανδριάντες των 25 νεκρών της μάχης του Γρανικού.
Συστηματικές ανασκαφές στο Δίον έγιναν τις δεκαετίες του ’70-’80 από τον καθηγητή Δημήτριο Παντερμαλή και ανέδειξαν σημαντικά ευρήματα: πόλη με κάθετα τεμνόμενους δρόμους, δημόσια λουτρά, ωδείο, έπαυλη με ψηφιδωτά (του Διονύσου), ιερά -της Δήμητρας, της Ίσιδας, του Διός υψίστου-, θέατρο, στάδιο, βασιλικές. Το Δίον και ο ίδιος ο Όλυμπος, επίσης αποτελούν αποστομωτική απάντηση στους Σκοπιανούς σφετεριστές: θα τοποθετούσαν ποτέ οι Έλληνες την έδρα των θεών και της λατρείας τους σε τόπο μη ελληνικό;
Η Μακεδονία, όπως αποκαλύπτουν τα έγκατα της γης της, είναι ελληνική εδώ και χιλιάδες χρόνια. Τι άλλο χρειάζεται να πούμε; Ότι η… Ελλάδα είναι ελληνική;
*Φιλόλογος Β.Δ.Α΄, Σύμβουλος Φιλολογικών Μαθημάτων στο ΥΠΑΝ, Μ.Α. στην Κλασική Φιλολογία – Αντιπρόεδρος Ινστιτούτου Ελληνικού Πολιτισμού
