ΤΟΥ ΑΝΤΩΝΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥ*
Αξιολόγηση εκπαιδευτικού, μια ιστορία με παρελθόν, παρόν και μέλλον. Σε αυτό το άρθρο δεν θα κάνω ιστορική αναδρομή στις προσπάθειες που έγιναν όλα τα προηγούμενα χρόνια αλλά θα αρκεστώ σε μια καταρχήν ανάλυση των όσων προτείνονται και θα εισηγηθώ αλλαγές οι οποίες πιθανόν να βοηθήσουν.
Στη νέα πρόταση του ΥΠΑΝ γίνονται εισηγήσεις για το πρώτο στάδιο της αξιολόγησης εκπαιδευτικού, δηλαδή πριν από τη μονιμοποίησή τους. Στην πρόταση αυτή γίνεται λόγος για την επαναφορά του Προγράμματος Νεοεισερχόμενων Εκπαιδευτικών, χωρίς όμως να διευκρινίζεται αν θα καταργηθεί ή όχι η Προϋπηρεσιακή Κατάρτιση των Εκπαιδευτικών. Λαμβάνοντας υπόψη τα πολλά προσόντα των σημερινών εκπαιδευτικών είναι καλά να διευκρινιστεί, γιατί, σε αρκετές περιπτώσεις, είδαμε να γίνεται επικάλυψη των θεμάτων που αναπτύσσονται σε αυτά τα προγράμματα.
Στη νέα πρόταση εισηγούνται τη στήριξη να την παρέχει ο ΒΔΑ ή και άλλοι έμπειροι εκπαιδευτικοί οι οποίοι θα αναλαμβάνουν ρόλο μέντορα. Αναφέρουν ότι θα γίνει και η κατάλληλη κατάρτιση των εμπλεκομένων και αυτό θα υλοποιείται κατά βάση εντός της σχολικής μονάδας. Σε ποιον χρόνο; Ποια θα είναι τα κριτήρια επιλογής; Ο ΒΔΑ θα είναι ο Παιδαγωγικός Σύμβουλος ή άλλος; Στα Γυμνάσια που είναι μόνο ένας;
Πέραν των πιο πάνω εισηγούνται ο Μέντορας να διενεργεί διαμορφωτική αξιολόγηση μέσα από ένα διαμορφωμένο ετήσιο σχέδιο επαγγελματικής ανάπτυξης για τη στήριξη των εκπαιδευτικών (Καθήκον ΒΔΑ Παιδαγωγικού Συμβούλου) και μετεξέλιξη του επιθεωρητή σε Σχολικό Σύμβουλο και Αξιολογητή (Δεν μπορεί αυτός που αξιολογεί διαμορφωτικά να αξιολογεί και τελικά – όπως εισηγούνται κριτηριακά, δηλαδή επιτυχία ή αποτυχία.)
Στην προτεινόμενη διαδικασία σε αυτό το πρώτο στάδιο η ευθύνη της διαμορφωτικής αξιολόγησης παραμένει στον Διευθυντή με τη βοήθεια των μεντόρων που σε αρκετά σχολεία εφαρμόζεται ως θεσμός εδώ και αρκετά χρόνια. Εισηγούνται, επίσης, ο Μέντορας να υποβάλλει σχετική έκθεση στο τέλος της χρονιάς – δηλαδή όταν ο αντικαταστάτης θα φύγει για άλλο σχολείο. Τελική αξιολόγηση θα γίνεται με το πέρας των πρώτων δύο χρόνων. Αν δεν είναι κατάλληλος, θα εντάσσεται σε πρόγραμμα στήριξης διάρκειας μιας σχολικής χρονιάς και θα αξιολογείται εκ νέου. Αν δεν είναι κατάλληλος, θα τερματίζονται τα καθήκοντά του. Αν κριθεί κατάλληλος – διαδικασία τριών χρόνων – τότε θα αξιολογείται κάθε δύο χρόνια, δηλαδή στα πέντε, επτά κ.ο.κ. Περιεχόμενο των προγραμμάτων, κριτήρια αξιολόγησης και άλλες λεπτομέρειες, όπως αναφέρουν, θα ανακοινωθούν σε μεταγενέστερο στάδιο. Το περιεχόμενο όμως ενός σχεδίου είναι σημαντικότερο από το σχέδιο, γιατί είναι πάντοτε στις λεπτομέρειες που απορρίπτονται το ένα σχέδιο μετά το άλλο.
Με βάση τις πιο πάνω θέσεις του ΥΠΑΝ και χωρίς να γνωρίζω ποιες είναι οι θέσεις των οργανωμένων Διευθυντών, της ΟΕΛΜΕΚ, της ΟΛΤΕΚ και των άλλων εμπλεκόμενων φορέων, παρατηρώ ότι και πάλι δεν απαλείφεται η μεγάλη δυσκολία των υπευθύνων να υπογράψουν για την απόλυση ενός αντικαταστάτη, συμβασιούχου, επί δοκιμασία εκπαιδευτικού και το βάρος – όσον αφορά τον χρόνο υλοποίησης – παραμένει σε μεγάλο βαθμό στις σχολικές μονάδες οι οποίες δεν έχουν την πολυτέλεια του χρόνου.
Μέσα από τη συγκεκριμένη πρόταση φαίνονται οι επιδράσεις από επαγγελματικά σχέδια τα οποία προτάθηκαν στο παρελθόν και προσαρμόστηκαν στις ανάγκες της εκπαίδευσης όπως και η τάση να ακολουθούμε την πεπατημένη. Είναι όμως γεγονός και αναφέρεται συχνά ότι αυτοί που δημιουργούν ένα πρόβλημα συνήθως δεν μπορούν να το λύσουν. Ας σκεφτούμε λοιπόν διαφορετικά, έξω από το κουτί.
Δεν χρειάζεται να αλλάξουν νομοθεσίες και καθήκοντα, για να αποφύγουμε και χρονοβόρες συζητήσεις στη Βουλή, ας αξιοποιήσουμε τις δυνατότητες που έχουμε σήμερα και ας τις εφαρμόσουμε. Πιο συγκεκριμένα ο Διευθυντής μιας σχολικής μονάδας είναι καλά να έχει το δικαίωμα να κρατά κοντά του για την επόμενη χρονιά το 10% του προσωπικού του γιατί είναι εξαίρετοι και μπορούν να λειτουργήσουν ως Μέντορες στα σχολεία και να εισηγείται για ενίσχυση το 10% των εκπαιδευτικών που χρειάζονται στήριξη. Αν για δύο συνεχείς χρονιές σε αυτό το 10% που χρειάζονται στήριξη, εκπαιδευτικός είναι στη λίστα της ομάδας που τον προτείνει, τότε πάει σε πρόγραμμα στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και εκεί μια διευρυμένη λίστα διδασκόντων τον αναλαμβάνουν.
Η ομάδα του σχολείου η οποία θα διεξάγει τη διαμορφωτική αξιολόγηση θα απαρτίζεται από τον/τη Διευθυντή/ντρια, τον/τη ΒΔΑ Παιδαγωγικό Σύμβουλο, έναν ΒΔ και δύο μέλη του Καθηγητικού Συλλόγου με αρκετά χρόνια υπηρεσίας. Αυτοί οι πέντε θα αποφασίζουν με πλήρη εχεμύθεια και με ψηφιακή, απόρρητη, αλλά αιτιολογημένη ψήφιση το 10% των συναδέλφων τους οι οποίοι χρειάζονται βοήθεια. Στο ίδιο σχολείο ή και σε άλλο η διαδικασία επαναλαμβάνεται για δεύτερη φορά και αν δύο διαφορετικές ομάδες αξιολόγησης αναδείξουν το ίδιο άτομο στη λίστα, τότε αυτός ή αυτή την επόμενη χρονιά παρουσιάζεται στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο για να ενταχθεί στο πρόγραμμα. Στο πρόγραμμα θα λαμβάνουν μέρος όλοι όσοι εμπλέκονται από το ΥΠΑΝ μέχρι και την ΕΕΥ που με βάση το νόμο θα τους διορίσει ή απολύσει αλλά η απόφαση θα έχει τρεις όχι δύο εισηγήσεις/αποφάσεις.
Σε αυτή την απόφαση θα κριθεί εάν ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να επιστρέψει στη σχολική μονάδα και είναι ικανός να διδάσκει και να παιδαγωγεί τους μαθητές του. Κατά δεύτερον μπορεί να αποφασιστεί ότι πρέπει να παραπεμφθεί στην ΕΕΥ με εισήγηση του/της Υπουργού, για να απολυθεί. Εισηγούμαι, όμως, και μια τρίτη πρόταση, να παραμείνει στην εκπαίδευση αλλά σε άλλη υπηρεσία του ΥΠΑΝ με αλλαγή στον τίτλο, κ.ά. ως λειτουργός του Υπουργείου.
Με αυτή την εισήγηση το Σχέδιο Βελτίωσης της Σχολικής Μονάδας σε συνδυασμό με την Επαγγελματική Ανάπτυξη όλων των Εκπαιδευτικών παραμένει όπως είναι και εξατομικεύεται για τους νέους συναδέλφους. Η αρχική αξιολόγηση, η οποία και πάλι γίνεται από τους Διευθυντές, ενδυναμώνεται με τη διευρυμένη ομάδα και αναβαθμίζεται με τη μυστική υποβολή του 10% των ονομάτων ψηφιακά. Δίνεται δεύτερη ευκαιρία και αναλαμβάνει τον ρόλο του το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και οι Επιθεωρητές του ΥΠΑΝ με τη συνεργασία της ΕΕΥ και όλων των εμπλεκομένων στην ανάπτυξη του προγράμματος και στην τελική αξιολόγηση.
Εφαρμόζοντας τα πιο πάνω αυτό που μένει είναι η συζήτηση του περιεχομένου, τα μετρήσιμα κριτήρια αξιολόγησης και ο παράγοντας χρόνος.
Γιατί ο χρόνος στην εκπαίδευση είναι πολύ σημαντικός!
*Β.Δ.Α΄., Σύμβουλος & Παιδαγωγικός Σύμβουλος
Παγκύπριο Λύκειο Λάρνακας
