Προοδευτική Καθηγητών: Απόψεις για την πρόταση του ΥΠΑΝ για το Σχέδιο Αξιολόγησης Εκπαιδευτικών

 «Στάδιο Α΄ - Πριν τη Μονιμοποίηση»

Με ανακοίνωσή της η Προοδευτική Κίνηση Καθηγητών αναφέρει:

«Αναφορικά με την πρόταση που στάλθηκε από το ΥΠΑΝ στις 2/10/2024, η οποία αφορά στην αξιολόγηση των εκπαιδευτικών πριν τη μονιμοποίηση, η Προοδευτική Κίνηση Καθηγητών καταθέτει τις ακόλουθες απόψεις, που περιλαμβάνουν τις γενικές μας θέσεις για την αξιολόγηση, τις απόψεις μας για την προτεινόμενη διαδικασία διαλόγου, καθώς και τις παρατηρήσεις μας επί του πιο πάνω κειμένου του ΥΠΑΝ («Στάδιο Α΄ – Πριν τη Μονιμοποίηση»).

Γενικές θέσεις για την αξιολόγηση

1. Κατ’ αρχάς κρίνουμε σκόπιμο να παραθέσουμε την πάγια θέση της Προοδευτικής Κίνησης Καθηγητών για το θέμα της αξιολόγησης, η οποία αποτελεί και θέση της ΟΕΛΜΕΚ (βλ. Απόφαση ΠΣΓΑ 16  Δεκεμβρίου 2021), που είναι η κατάργηση του υφιστάμενου αναχρονιστικού, αυταρχικού, μονοδιάστατου και αντιπαραγωγικού  συστήματος του Επιθεωρητισμού, ο οποίος εφαρμόζεται από το 1976 χωρίς ουσιαστικές τροποποιήσεις και η διαμόρφωση ενός νέου συστήματος Αξιολόγησης, που θα σέβεται πρωτίστως την αξιοπρέπεια των Εκπαιδευτικών Λειτουργών. Ενός Συστήματος που αφενός να αποβλέπει στη συνεχή βελτίωση των Εκπαιδευτικών, μέσω μιας ορθά δομημένης και διαρθρωμένης διαμορφωτικής αξιολόγησης και αφετέρου να στοχεύει στην αξιοποίησή τους με βάση την αξία, τα προσόντα και τις εμπειρίες τους.
2. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο είμαστε έτοιμοι να συμμετέχουμε σε έναν συστηματικό και ουσιαστικό θεσμικό διάλογο, καταθέτοντας σαφείς και ξεκάθαρες θέσεις και εισηγήσεις, στον οποίο, όμως, βασικό ρόλο πρέπει να έχουν οι άμεσα επηρεαζόμενοι, δηλαδή οι εκπαιδευτικοί και οι Οργανώσεις που τους εκπροσωπούν.
3. Ευελπιστούμε ότι η νέα προσπάθεια του ΥΠΑΝ δεν θα είναι το όχημα με το οποίο θα επανέλθουν απαράδεκτες πρόνοιες που υπήρχαν σε προηγούμενα σχέδια, τα οποία η ΟΕΛΜΕΚ και οι εκπαιδευτικοί είχαν απορρίψει και θα απορρίψουν εκ νέου, αν χρειαστεί.

Διαδικασία και μεθοδολογία διαλόγου

1. Ως προς τη διαδικασία και μεθοδολογία του διαλόγου που έχει επιλέξει το ΥΠΑΝ, που αποφάσισε να χωρίσει τον διάλογο για την αξιολόγηση σε διάφορα στάδια/κεφάλαια, κατά τη δική μας άποψη δεν είναι η ενδεδειγμένη, αφού τίποτα δεν μπορεί να συμφωνηθεί για τα επιμέρους στάδια/κεφάλαια της αξιολόγησης, αν δεν συμφωνηθεί στο σύνολό του ολόκληρο το νέο σύστημα αξιολόγησης.
2. Παράλληλα, σημειώνουμε ότι κανένας ουσιαστικός διάλογος επί του θέματος δεν μπορεί να διεξαχθεί και καμία συμφωνία δεν μπορεί να επιτευχθεί, αν δεν δοθεί από το ΥΠΑΝ το οικονομικό σκέλος της πρότασης και ενόσω παραμένουν απροσδιόριστες ή/και νεφελώδεις βασικότατες πτυχές της πρότασης, για τις οποίες απαιτούνται διευκρινίσεις και πρόσθετα στοιχεία. 

Παρατηρήσεις για την πρόταση του ΥΠΑΝ για το «Στάδιο Α΄-Πριν τη Μονιμοποίηση»

1. Σε σχέση με την πρόταση του ΥΠΑΝ για το «Στάδιο Α΄ – Πριν τη Μονιμοποίηση», σημειώνουμε γενικά ότι η πρόταση παρουσιάζει ελλείψεις, ασάφειες, αδυναμίες και αοριστίες, αφού τα περισσότερα σημεία της πρότασης παρουσιάζονται επιγραμματικά, χωρίς να αναλύονται λεπτομερώς σε κανένα σημείο της. Κατά συνέπεια πάρα πολλά σημεία της πρότασης χρήζουν διευκρίνισης, για να μπορέσουμε να τοποθετηθούμε  τεκμηριωμένα και ολοκληρωμένα.
2. Επίσης, το κείμενο αποτελεί συγκεκαλυμμένη επαναφορά της Έκθεσης για την Αξιολόγηση που κατατέθηκε το 2019, η οποία εκπονήθηκε από ειδική Επιτροπή με επικεφαλής τον κ. Κώστα Χρίστου και μέλος την νυν Υπουργό Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας.3
3. Συμφωνούμε με την αναγκαιότητα στήριξης των εκπαιδευτικών πριν τη μονιμοποίησή τους. Σημειώνουμε όμως τα εξής:

• Θέση μας είναι ότι η αξιολόγηση των αντικαταστατών, συμβασιούχων και αορίστου χρόνου θα πρέπει να έχει αποκλειστικά διαμορφωτικό χαρακτήρα, με αποκλειστικό στόχο την στήριξη και ενίσχυσή τους στα δύσκολα πρώτα χρόνια τους στο σχολείο.
• Αντίθετα, διαφωνούμε με την τελική αξιολόγηση των αντικαταστατών, συμβασιούχων και αορίστου χρόνου, όπως προτείνεται από το ΥΠΑΝ, η οποία αλλοιώνει τον χαρακτήρα της διαμορφωτικής αξιολόγησης των νεοεισερχομένων και υποσκάπτει τον ρόλο του μέντορα.
• Όσον αφορά ειδικότερα τους αντικαταστάτες, θεωρούμε ότι στο παρόν στάδιο το ΥΠΑΝ θα έπρεπε να ασχοληθεί σοβαρά με την ενίσχυση των μέχρι σήμερα σχεδόν ανύπαρκτων εργασιακών δικαιωμάτων τους και ακολούθως να ασχοληθεί με την αξιολόγησή τους! Οι αντικαταστάτες στις πλείστες περιπτώσεις είναι τοποθετημένοι για μικρά χρονικά διαστήματα σε σχολικές μονάδες, γεγονός που καθιστά δύσκολη την ένταξή του σε πρόγραμμα νεοεισερχομένων με μέντορα. Συνεπώς, κρίνουμε ότι θα ήταν προτιμότερο να διεξάγονται επιμορφωτικά σεμινάρια για αντικαταστάτες, για τη συμμετοχή στα οποία θα πρέπει να τους παραχωρούνται ανάλογες διευκολύνσεις ή/και κίνητρα.
• Ως προς τους επί δοκιμασία εκπαιδευτικούς, συμφωνούμε ότι πρέπει να περιλαμβάνει τόσο τη διαμορφωτική όσο και την τελική αξιολόγηση. Χρειάζεται ασφαλώς να αποσαφηνιστεί η «από κοινού ευθύνη Διευθυντών και Αξιολογητών» για την τελική αξιολόγησή τους, καθώς και άλλες πτυχές της πρότασης.
• Σημειώνουμε, όμως, ότι από την πρόταση του ΥΠΑΝ απουσιάζει παντελώς οποιαδήποτε λεπτομέρεια ως προς το περιεχόμενο, τα κριτήρια και τις διαδικασίες αξιολόγησης των εκπαιδευτικών πριν τη μονιμοποίησή τους, γεγονός που δεν μας επιτρέπει να τοποθετηθούμε επί του θέματος, πέραν των όσων επισημάναμε πιο πάνω.
• 4  Η πρόταση προσθέτει πολλά νέα γραφειοκρατικά ή/και άλλα καθήκοντα, με τα οποία επιφορτίζονται οι συνάδελφοι/ισσες (Διευθυντές, Β.Δ.Α’, Β.Δ., μόνιμοι, μόνιμοι επί δοκιμασία, αορίστου χρόνου, συμβασιούχοι, αντικαταστάτες). Ενδεικτικά αναφέρουμε την ευθύνη Διευθυντών/τριών και μεντόρων για την διαμορφωτική αξιολόγηση των αντικαταστατών, συμβασιούχων και αορίστου χρόνου, η ευθύνη των Διευθυντών/τριών για την τελική αξιολόγηση των επί δοκιμασία εκπαιδευτικών, η ευθύνη ετοιμασίας εκθέσεων και ετήσιου σχεδίου επαγγελματικής ανάπτυξης από τους μέντορες κ.ά. Το ερώτημα που τίθεται είναι σε ποιον χρόνο θα γίνονται όλα αυτά, αφού στην πρόταση του ΥΠΑΝ δεν υπάρχει οποιαδήποτε σχετική πρόβλεψη ή αναφορά (π.χ. για αντίστοιχες μειώσεις του διδακτικού ωραρίου, για αύξηση θέσεων διευθυντικού προσωπικού).
• 5    Θα μπορούσαμε, υπό προϋποθέσεις, να συμφωνήσουμε με την επαναφορά του Προγράμματος Νεοεισερχόμενων Εκπαιδευτικών, η πρόταση όμως χρήζει διευκρινήσεων, όπως:

• Ποια θα είναι η διάρκεια του Προγράμματος; Σε ποιον χρόνο και χώρο θα διεξάγεται;
• Πώς θα συνυπάρχει το πιο πάνω πρόγραμμα με το Πρόγραμμα Παιδαγωγικής Κατάρτισης; Αν τηρήσει το ΥΠΑΝ τη δέσμευσή του για αύξηση των μόνιμων οργανικών θέσεων, για την πλειοψηφία των συναδέλφων/ισσών τα δύο προγράμματα θα συμπίπτουν χρονικά. Ως εκ τούτου, τίθεται το ερώτημα, αν οι νεοεισερχόμενοι εκπαιδευτικοί θα είναι υποχρεωμένοι να παρακολουθούν και τα δύο προγράμματα και να υποβάλλονται διαδοχικά ή/και ταυτόχρονα σε αλλεπάλληλες τελικές αξιολογήσεις, ενδεχόμενο το οποίο απορρίπτουμε.
• Λαμβάνοντας υπόψη ότι το ΥΠΑΝ αναφέρεται σε επαναφορά του Προγράμματος που εφαρμοζόταν παλαιότερα, όπου προβλεπόταν μεταξύ άλλων και η μείωση του διδακτικού ωραρίου μεντόρων και νεοεισερχομένων, προκύπτει το ερώτημα αν θα επανέλθουν και οι μειώσεις των διδακτικών ωραρίων, κάτι το οποίο θεωρούμε σημαντική προϋπόθεση για την αποδοχή εφαρμογής του εν λόγω προγράμματος από την πλευρά μας.
• Αν ο μέντορας θα είναι Β.Δ. Α΄, όπως αναφέρεται, και ειδικότερα στα Γυμνάσια στα οποία υπάρχει μόνο ένας Β.Δ. Α΄, ποια μπορεί να είναι η παιδαγωγική του ετοιμότητα να στηρίξει την πληθώρα ειδικοτήτων στη Μέση Εκπαίδευση;
• Πώς θα διασφαλιστεί η συνέχεια του προγράμματος, με δεδομένες τις μετακινήσεις και μεταθέσεις κ.λπ. των εκπαιδευτικών λειτουργών;
  6.  Από την πρόταση του ΥΠΑΝ απουσιάζει παντελώς η αναφορά στη δημιουργία Δευτεροβάθμιου Σώματος Εξέτασης Ενστάσεων, το οποίο κατά την άποψή μας έχει σημαντικό ρόλο και στις διαδικασίες αξιολόγησης πριν από τη μονιμοποίηση.

Αναφορικά με τη σύνθεση του Δευτεροβάθμιου Σώματος Εξέτασης των ενστάσεων, υπενθυμίζουμε τη θέση της Οργάνωσής μας, σύμφωνα με την οποία αυτό θα πρέπει να αποτελείται από ένα δικαστικό διοικητικού δικαίου, έναν ακαδημαϊκό με  παιδαγωγική κατάρτιση και ένα πρώην στέλεχος του ΥΠΑΝ με αποδεδειγμένη παιδαγωγική κατάρτιση.

Όσον αφορά τον τρόπο λειτουργίας του Δευτεροβάθμιου Σώματος, αυτό πρέπει να λειτουργεί με συγκεκριμένους όρους εντολής, όπως:

• Η εξέταση των ενστάσεων στη βάση συγκεκριμένων στοιχείων.
• Η διασφάλιση της αξιοκρατίας και της αντικειμενικότητας στις αξιολογήσεις των Εκπαιδευτικών.
• Η πάταξη της ευνοιοκρατίας.
• Η αυτεπάγγελτη έρευνα σε περίπτωση που παρατηρηθεί ευνοιοκρατική μεταχείριση προς όφελος αξιολογούμενου εκπαιδευτικού
• Τακτικός δειγματοληπτικός έλεγχος των εκθέσεων/αξιολογήσεων των αξιολογητών.
• 7.    Τέλος, σημειώνουμε πιο κάτω κάποιες από τις ασάφειες και τα κενά που παρουσιάζει η πρόταση του ΥΠΑΝ για το «Στάδιο Α΄ – Πριν τη Μονιμοποίηση», εκτός από αυτές που έχουν αναφερθεί ήδη πιο πάνω, τα οποία δεν μας επιτρέπουν να τοποθετηθούμε τεκμηριωμένα και ολοκληρωμένα:

• Στην πρόταση αναφέρεται ότι «την ευθύνη για τη διαμορφωτική αξιολόγηση των αντικαταστατών, συμβασιούχων και αορίστου χρόνου εκπαιδευτικών θα έχουν από κοινού οι διευθυντές/διευθύντριες των σχολικών μονάδων και οι μέντορες». Ποιες ακριβώς θα είναι αυτές οι «κοινές» ευθύνες;
• Στην πρόταση αναφέρεται ότι «την ευθύνη για την τελική αξιολόγηση των επί δοκιμασία εκπαιδευτικών θα έχουν από κοινού οι διευθυντές/διευθύντριες των σχολικών μονάδων και οι αξιολογητές/αξιολογήτριες». Αυτό σημαίνει ότι οι Διευθυντές και Αξιολογητές θα αποφασίζουν από κοινού για την καταλληλότητα ή όχι των εκπαιδευτικών και για τον ενδεχόμενο τερματισμό της απασχόλησής τους;
• Σύμφωνα με την πρόταση «σε περίπτωση που ο/η (αντικαταστάτης, συμβασιούχος, αορίστου χρόνου) εκπαιδευτικός κριθεί κατάλληλος/η, τότε η διαδικασία διαμορφωτικής αξιολόγησης θα επαναλαμβάνεται μέχρι τη μονιμοποίηση του/της εκπαιδευτικού». Δηλαδή, το ΥΠΑΝ προτείνει ότι η συγκεκριμένη διαδικασία τελικής αξιολόγησης για αντικαταστάτες, συμβασιούχους και αορίστου χρόνου εκπαιδευτικούς θα επαναλαμβάνεται συνεχώς ή/και κάθε χρόνο; Πέρα από τη διαφωνία μας με την τελική αξιολόγηση των πιο πάνω εκπαιδευτικών (αντικαταστατών, συμβασιούχων, αορίστου χρόνου) γενικά, θεωρούμε απαράδεκτο να υποβάλλονται συνεχώς και επανειλημμένως σε διαδικασίες κρίσης επάρκειας/καταλληλότητας
  .8    Τέλος, έστω και αν η πρόταση του ΥΠΑΝ για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών μέχρι τη μονιμοποίηση παρουσιάζει μεγάλες ασάφειες και κενά, διαφαίνεται ήδη από το σύντομο και αποσπασματικό κείμενο η πρόθεση του ΥΠΑΝ να διαμορφώσει ένα συγκεντρωτικό και αυστηρά ιεραρχημένο πλαίσιο γραφειοκρατικού ελέγχου και επόπτευσης.

Ταυτόχρονα, ακόμα και αν στην πρόταση υπάρχουν εισηγήσεις που θα μπορούσαν να είναι θετικές (διαμορφωτική αξιολόγηση, πρόγραμμα νεοεισερχομένων, μέντορες), αυτές διασυνδέονται με απαράδεκτο τρόπο με διαδικασίες τελικής αξιολόγησης, κρίσεις επάρκειας/καταλληλότητας και αποφάσεις για τερματισμό απασχόλησης.

Ως εκ τούτου, η δημιουργία μιας ατέλειωτης «βιομηχανίας» και γραφειοκρατίας αξιολόγησης εντός των σχολικών μονάδων, στην οποία θα μπορούσαν να οδηγήσουν οι προτάσεις του ΥΠΑΝ, κινούνται προς λανθασμένη κατεύθυνση. Γι’ αυτό, ως Προοδευτική, δηλώνουμε ξεκάθαρα από την αρχή ότι δεν πρόκειται να αποδεχτούμε οποιοδήποτε σχέδιο αξιολόγησης, που ενισχύει τον Επιθεωρητισμό, που εντατικοποιεί τους όρους εργασίας και συρρικνώνει τη σχετικήαυτονομίας των εκπαιδευτικών.