Διαπολιτισμική εκπαίδευση

ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ*

Τα τελευταία χρόνια οι σχολικές τάξεις γίνονται ολοένα και περισσότερο ανομοιογενείς, με μαθητές διαφορετικών ικανοτήτων, αναγκών και ενδιαφερόντων, προερχόμενους από διαφορετικά πολιτισμικά, εθνικά και κοινωνικά περιβάλλοντα. Ζούμε ταυτόχρονα σ' ένα κόσμο, στον οποίο η διαδικασία παγκοσμιοποίησης προχωρά με γρήγορους ρυθμούς.

Με την δημιουργία και αύξηση αυτής της  πολυπολιτισμικότητα οι δυσκολίες ένταξης και σχολικής αποτυχίας εξακολουθούν να ισχύουν σε μεγαλύτερη κλίμακα και να παρουσιάζουν ένα σύγχρονο καυτό πρόβλημα. Επιβάλλεται οι σχολικές μονάνα λάβουν σοβαρά υπόψη την διαπολιτισμική εκπαίδευση, δηλαδή  την εκπαίδευση που αποσκοπεί στην διαχείριση των πολιτισμικών διαφορών των μαθητών.

 Tο σχολείο είναι μια αντανάκλαση της κοινωνίας στην οποία είναι ενσωματωμένο, και έχει ένα ρόλο στην εκπαίδευση των μελλοντικών πολιτών. Θα πρέπει να ενσταλάξει μέσα τους μια σειρά από αξίες  συμπεριλαμβανομένου του σεβασμού των διαφορών και το άνοιγμα προς την ετερότητα. Ως εκ τούτου, πρέπει να δώσει έμφαση  στη διδασκαλία πρακτικών για τη βελτίωση της αναγνώρισης της ετερότητας και τον σεβασμό των ατομικών δικαιωμάτων.  Πρέπει λοιπόν η σχολική μονάδα να υιοθετήσει τη διαπολιτισμική εκπαίδευση.

Μπορούμε να ορίσουμε τη διαπολιτισμική εκπαίδευση, ως το σύνολο των ενεργειών που λαμβάνονται από εκπαιδευτικούς και σχολικές μονάδες προκειμένου να καλλιεργηθούν θετικές σχέσεις αλληλεπίδρασης και  κατανόησης μεταξύ των μαθητών από διαφορετικές κουλτούρες.
Η διαπολιτισμική εκπαίδευση θα πρέπει να επιτρέπει σε κάθε παιδί, ως φορέα των διαφόρων πολιτιστικών αναφορών να επωφεληθεί των γνώσεων και πολιτισμικών κωδικών της κοινωνίας στην οποία ζει. Θα πρέπει να παρέχει σε όλα τα παιδιά τη γνώση και την τεχνογνωσία που θα τους επιτρέψει να καθορίσουν και συνειδητά να ασκήσουν το ρόλο τους ως πολίτες.

Θα πρέπει επίσης να προσπαθήσει να "ανοίξει τα μάτια των νέων ανθρώπων για το περιβάλλον τους, να τους κάνει περίεργους και ανεκτικούς  στην διαφορετικότητα". Επίσης να μάθουν να διαχειρίζονται και να διαπραγματεύονται συγκρούσεις.  Έτσι, εισάγεται η έννοια της διαφάνειας   και ανεκτικότητας στη διαφορετικότητα, μια έννοια που έχει γίνει όλα αυτά τα χρόνια ο πρωταρχικός στόχος της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης.

Ο ακρογωνιαίος λίθος της  διαπολιτισμικής εκπαίδευσης είναι η υποστήριξη των αξιών, των κωδικών και των προτύπων που στηρίζουν κάθε πολιτισμό, όχι μόνο από μέρος των παιδιών, αλλά και από την πλευρά του σχολείου. Δεν είναι θέμα μόνο της μετάδοσης γνώσης και τεχνογνωσίας, αλλά επίσης μετάδοσης  κωδικών, αξιών και των κανόνων που είναι συνυφασμένοι με το συγκεκριμένο κοινωνικο-πολιτισμικό περιβάλλον.

Πρέπει οι εκπαιδευτικές μονάδες να επικεντρωθούν πάνω σε  6 άξονες για μια επιτυχημένη διαπολιτισμική εκπαίδευση:
1) Τον «αντισταθμιστικό» άξονα που έχει ως στόχο να εξασφαλίσει τις καλύτερες πιθανότητες σχολικής επιτυχίας μεταξύ των μαθητών των μειονοτήτων.
2) Τον άξονα «γνώση των πολιτισμών» με την πρόθεση να αναπτύξει αρμονικές σχέσεις μεταξύ των μελών των διαφόρων εθνοτικών ομάδων.
3) Τον άξονα «εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας ως δεύτερης γλώσσας» με στόχο την ταχεία ένταξη των μαθητών με μεταναστευτική βιογραφία.
4. Τον άξονα  «αντι-ρατσισμός»  με στόχο την προώθηση της εκπαίδευσης στην κριτική των διακρίσεων οποιασδήποτε μορφής.
5) Τον άξονα «αγωγή του πολίτη» με στόχο να προωθήσει την πρακτική εκπαίδευση για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις δημοκρατικές αξίες.
6) Τον άξονα «συνεργασία»  που να επιδιώκει να προωθήσει τη συνεργασία στον τομέα της εκπαίδευσης σε ετερογενείς σχολικές ομάδες, με επίκεντρο την εξίσωση και ισονομία όλων των εμπλεκομένων.

Η διαπολιτισμική εκπαίδευση επιτρέπει αναγνώριση προβλημάτων σε συγκεκριμένο πλαίσιο και στο σύνολό τους, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις παραμέτρους (ατομικές, ομαδικές, κοινωνικές). Η διαπολιτισμική εκπαίδευση  είναι αυτή που αντιπροσωπεύει καλύτερα μια συστηματική προσέγγιση που είναι αναγκαία για μια επισκόπηση των διαφόρων θεμάτων. Βασικός στόχος όλων των προγραμμάτων διαπολιτισμικής εκπαίδευσης θα πρέπει να είναι όχι μόνο η κοινωνική ένταξη όλων των συνανθρώπων μας που ζουν νόμιμα στην Κύπρο, με σεβασμό στη διαφορετικότητα, αλλά και η ενθάρρυνση και επιμόρφωση των  μαθητών ούτως ώστε να μπορούν να διαχειριστούν τη διαφορετικότητα και να επωφεληθούν από αυτή.

Πρέπει όλοι μας, να αναδείξουμε το δικαίωμα του κάθε παιδιού στην διαφορετικότητα και να σεβόμαστε και να αποδεχόμαστε τη μοναδικότητα του κάθε παιδιού.  Προσωπικά, έχοντας ζήσει σε διάφορες χώρες όπως Γαλλία, Αμερική, Νότιος Αφρική θεωρώ ότι με την ανταλλαγή εμπειριών, βιωμάτων  και πλουσίων πολιτιστικών υποβάθρων η πολυπολιτισμικότητα  αποτελεί για την κοινωνία μας και για τα σχολεία μας προνόμιο και όχι κοινωνικό πρόβλημα.

*Καθηγητής Πληροφορικής – Μέσης Γενικής Εκπαίδευσης

dimitriarte@cytanet.com.cy