Προοδευτική Καθηγητών: Απαράδεκτο το προσχέδιο πρότασης ΥΠΑΝ για το νέο Σύστημα Αξιολόγησης

«Περιλαμβάνει πρόνοιες που δημιουργούν μια ατέλειωτη «βιομηχανία» αξιολόγησης, που ενισχύουν τον επιθεωρητισμό, τον αυταρχισμό, τη γραφειοκρατία, το συγκεντρωτισμό και, δυστυχώς, δεν διασφαλίζουν την αξιοκρατία, που υποτίθεται ότι αποτελεί το μεγάλο ζητούμενο».

       Με μακροσκελή ανακοίνωσή της, η Προοδευτική Κίνηση Καθηγητών απορρίπτει το Νέο Σχέδιο Αξιολόγησης  και καταθέτει τις εισηγήσεις της.  

«Μετά την προβληματική διαδικασία που ακολούθησε το ΥΠΑΝ για το θέμα του συστήματος αξιολόγησης τους τελευταίους μήνες (διάλογος κατά στάδιο, πρόχειρες προτάσεις, απαράδεκτες εισηγήσεις), κατέθεσε στις 7/2/2025 στις Εκπαιδευτικές Οργανώσεις ένα νεότερο προσχέδιο με τίτλο «Νέο Σύστημα Αξιολόγησης των Εκπαιδευτικών και Εκπαιδευτικού Έργου».

Το προσχέδιο αυτό ουσιαστικά αποτελεί συρραφή των προηγούμενων αποσπασματικών προτάσεων του ΥΠΑΝ και απέχει πολύ από μια ολοκληρωμένη πρόταση, αφού αφενός συνεχίζει να παρουσιάζει πολλά κενά, ελλείψεις και ασάφειες και αφετέρου δεν συμπεριλαμβάνει σημαντικότατες πτυχές, όπως για παράδειγμα το οικονομικό παράρτημα, τις διαδικασίες αξιολόγησης των αποσπασμένων εκπαιδευτικών κ.ά.

Ταυτόχρονα, το νέο προσχέδιο εξακολουθεί να περιλαμβάνει τις ίδιες απαράδεκτες πρόνοιες που περιλάμβαναν τα προηγούμενα πρόχειρα κείμενα του ΥΠΑΝ. Πρόνοιες που δημιουργούν μια ατέλειωτη «βιομηχανία» αξιολόγησης, που ενισχύουν τον επιθεωρητισμό, τον αυταρχισμό, τη γραφειοκρατία, το συγκεντρωτισμό και, δυστυχώς, δεν διασφαλίζουν την αξιοκρατία, που υποτίθεται ότι αποτελεί το μεγάλο ζητούμενο.

Ως Προοδευτική Κίνηση Καθηγητών έχουμε σοβαρότατες διαφωνίες τόσο με το γενικό πλαίσιο αξιολόγησης που διαμορφώνει η συγκεκριμένη πρόταση του ΥΠΑΝ όσο και με πολλές επί μέρους πρόνοιες που περιλαμβάνει. Συγκεκριμένα, καταθέτουμε τις ακόλουθες θέσεις επί της πρότασης:

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ-ΑΞΙΟΚΡΑΤΙΑ-ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ:

• Μια από τις σημαντικότερες προϋποθέσεις για την αποδοχή ενός νέου συστήματος αξιολόγησης από την πλευρά μας είναι να διασφαλίζει τη διαφάνεια, την αξιοκρατία και τη δίκαιη αντιμετώπιση ΟΛΩΝ των εκπαιδευτικών.
• Η πρόταση του ΥΠΑΝ όχι μόνο δεν περιλαμβάνει αποτελεσματικούς μηχανισμούς για τον περιορισμό της αναξιοκρατίας και ευνοιοκρατίας που υφίσταται σήμερα (βλ. ευνοιοκρατικές αξιολογήσεις αποσπασμένων εκπαιδευτικών), αντίθετα διευρύνει τα περιθώρια άνισης και άδικης αντιμετώπισης εκπαιδευτικών (διεύρυνση κλίμακας αξιολόγησης, σύνθεση δευτεροβάθμιου σώματος εξέτασης ενστάσεων, υποκειμενικά κριτήρια κ.ά).
• Δευτεροβάθμιο Σώμα Εξέτασης Ενστάσεων: Η πρόταση προβλέπει μεν τη δημιουργία Δευτεροβάθμιου Σώματος Εξέταση Ενστάσεων, που αποτελεί διαχρονικό μας αίτημα, διαφωνούμε όμως κάθετα με τη σύνθεση που προτείνει το ΥΠΑΝ, αφού κάθε άλλο εκτός από ανεξάρτητο είναι το προτεινόμενο. Εμμένουμε στη σύνθεση που έχει υιοθετηθεί από την ΟΕΛΜΕΚ (ένας δικαστικός διοικητικού δικαίου, ένας πανεπιστημιακός με παιδαγωγικές γνώσεις, ένα πρώην στέλεχος ΥΠΑΝ με παιδαγωγικές γνώσεις). Χωρίς τη θέσπιση ενός πραγματικά ανεξάρτητου Δευτεροβάθμιου Σώματος Εξέτασης Ενστάσεων, καμία συμφωνία για ένα νέο σύστημα αξιολόγησης δεν μπορεί να επιτευχθεί.
• Αξιολόγηση Αποσπασμένων Εκπαιδευτικών: Την ώρα που υπάρχει τεράστιος αναβρασμός στον εκπαιδευτικό κόσμο για τις ευνοιοκρατικές αξιολογήσεις/βαθμολογίες εκπαιδευτικών που δεν εκτελούν διδακτικά καθήκοντα, η πρόταση δεν περιλαμβάνει καμία απολύτως πρόνοια για την αξιολόγησή τους, εκτός από μια γενικόλογη αναφορά για «διαφοροποίηση των κριτηρίων». Ως Προοδευτική υποστηρίζουμε ότι όχι μόνο θα πρέπει να συγκεκριμενοποιηθούν οι διαδικασίες και τα κριτήρια αξιολόγησης των εκπαιδευτικών που δεν εκτελούν διδακτικά καθήκοντα, αλλά και ότι θα πρέπει να περιληφθούν ξεκάθαρες πρόνοιες στη νομοθεσία που θα απαγορεύουν την απόσπαση οποιουδήποτε διευθυντικού στελέχους (Διευθυντή, ΒΔΑ, ΒΔ), που θα καθορίζουν ανώτατη χρονική διάρκεια απόσπασης και θα θέτουν συγκεκριμένες προϋποθέσεις για τη διεκδίκηση προαγωγής από εκπαιδευτικούς που βρίσκονται σε απόσπαση.
• Αξιολόγηση Αξιολογητών: Θα πρέπει να καθοριστούν συγκεκριμένοι μηχανισμοί ελέγχου και λογοδοσίας όσων εκτελούν χρέη αξιολογητή, ώστε να ελέγχεται η εγκυρότητα και αξιοπιστία των αξιολογήσεών τους και να αποτρέπεται η αναξιοκρατία και η ευνοιοκρατία. Με τις νεφελώδεις αναφορές της πρότασης του ΥΠΑΝ περί μεταξιολόγησης και απλής συλλογής στοιχείων, καθώς επίσης και με την προτεινόμενη σύνθεση του Δευτεροβάθμιου Σώματος Εξέτασης Ενστάσεων, χωρίς διευρυμένα καθήκοντα, το πιο πάνω δεν επιτυγχάνεται. Τέλος, θα πρέπει να περιληφθούν πρόνοιες για συμμετοχή των εκπαιδευτικών στην αξιολόγηση όσων τους αξιολογούν (διαδικασίες αμφίδρομης αξιολόγησης).
• Διαφανή και αξιοκρατικά κριτήρια αξιολόγησης: Είναι ξεκάθαρη η ανάγκη θέσπισης αντικειμενικών και μετρήσιμων κριτηρίων αξιολόγησης, ανάγκη που δεν επιτυγχάνεται με τα προτεινόμενα κριτήρια αξιολόγησης. Θα πρέπει να εξεταστούν προσεκτικά τα προτεινόμενα κριτήρια αξιολόγησης, για να μην καταστούν αντί για στοιχείο διαφάνειας κριτήρια αναξιοκρατίας.

ΤΕΛΙΚΗ (ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΗ) ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΓΙΑ ΣΚΟΠΟΥΣ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ:

• Κλίμακα Αξιολόγησης από 1-100: Διαφωνούμε με την προτεινόμενη διεύρυνση της κλίμακας αξιολόγησης από το 40 στο 100. Η υφιστάμενη κλίμακα του 40 παρέχει την ευχέρεια και ικανοποιητικό εύρος για ακριβοδίκαιη αποτύπωση της επίδοσης των εκπαιδευτικών. Για την όποια ισοπέδωση των βαθμολογιών, η οποία αναφέρεται στην πρόταση ως λόγος για τη διεύρυνση της κλίμακας, δεν ευθύνεται η κλίμακα αλλά ο ανθρώπινος παράγοντας (αξιολογητές). Για την ιστορία αναφέρουμε ότι η υφιστάμενη κλίμακα είναι: βαθμολογία μικρότερη του 20 μη ικανοποιητική, από 20 – 25 ικανοποιητική, από 26-30 ευδόκιμος, από 31-35 λίαν ευδόκιμος και από 36-40 εξαίρετος. Κατά την άποψή μας η προτεινόμενη διεύρυνση της κλίμακας θα δημιουργήσει μεγαλύτερα προβλήματα από όσα υποτίθεται επιχειρεί να λύσει. Αν αναλογιστεί μάλιστα κανείς τα προβλήματα, τις στρεβλώσεις και τα φαινόμενα ευνοιοκρατίας που έχει προκαλέσει η απροειδοποίητη διαφοροποίηση των καθιερωμένων πρακτικών  βαθμολόγησης των εκπαιδευτικών (39 σε απλούς καθηγητές, 40 σε μερικούς Διευθυντές, ΒΔΑ και ΒΔ), όπου διευρύνθηκε η αξιολόγηση κατά μία μόνο μονάδα, τότε όλοι μπορούν να φανταστούν τι θα συμβεί με την ευρύτατη διεύρυνση της κλίμακας που προτείνει το ΥΠΑΝ.
• Αριθμητική Αξιολόγηση από Διευθυντή: Αναγνωρίζουμε τον ρόλο του Διευθυντή στην αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, που εξάλλου υπάρχει και σήμερα και προβλέπει την ετοιμασία των προβλεπόμενων Εκθέσεων, ρόλο που θα πρέπει να διατηρήσει. Επίσης, θεωρούμε ότι ο Διευθυντής θα πρέπει να έχει ουσιαστικό ρόλο στις διαδικασίες διαμορφωτικής αξιολόγησης. Διαφωνούμε, όμως, με τη βαθμολόγηση των εκπαιδευτικών από τον Διευθυντή, επειδή θεωρούμε ότι κάτι τέτοιο θα έχει αρνητικό αντίκτυπο στο σχολικό κλίμα και θα αποτελέσει καίριο πλήγμα στο δημοκρατικό σχολείο που επιθυμούμε, όπου ανώτατο όργανο, σύμφωνα και με τους Κανονισμούς Λειτουργίας των Σχολείων, είναι ο Καθηγητικός Σύλλογος και όχι ο Διευθυντής του σχολείου.
• Παρακολουθήσεις διδασκαλιών: Ως Προοδευτική δεν αποδεχόμαστε οποιαδήποτε αύξηση στις προβλεπόμενες παρακολουθήσεις διδασκαλιών στο πλαίσιο της αξιολόγησης από όσες ισχύουν σήμερα. Επίσης, θα πρέπει να υπάρχει διαφάνεια και να είναι ξεκάθαρες οι απαιτήσεις (π.χ. σχέδιο μαθήματος) και τα κριτήρια αξιολόγησης.

ΔΙΑΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ:

• Συμφωνούμε με την εισαγωγή της διαμορφωτικής-συμβουλευτικής αξιολόγησης του εκπαιδευτικού, που θα έχει σαφή υποστηρικτικό χαρακτήρα και θα αποσκοπεί στη συνεχή επαγγελματική ανάπτυξη και βελτίωση.
• Διαφωνούμε όμως με την εμπλοκή οποιουδήποτε παράγοντα εκτός σχολείου σε αυτή τη διαδικασία, όπως προτείνει το ΥΠΑΝ, το οποίο προβλέπει τη συμμετοχή του Επιθεωρητή-Συμβούλου, αφού κάτι τέτοιο θα αλλοιώσει τον υποστηρικτικό χαρακτήρα της διαμορφωτικής αξιολόγησης και θα τη διασυνδέει με την τελική (αριθμητική) αξιολόγηση. Επίσης, θα πρέπει να διευκρινιστούν τα όσα αφορούν την προτεινόμενη «περιγραφική έκθεση» και ποιοι θα έχουν πρόσβαση σε αυτές.
• Κατά την άποψή μας, κεντρικό ρόλο στη διαμορφωτική αξιολόγηση των εκπαιδευτικών θα πρέπει να έχει ο Παιδαγωγικός Σύμβουλος και εποπτικό ρόλο ο Διευθυντής της σχολικής μονάδας, χωρίς την εμπλοκή Επιθεωρητών.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ (πριν την προαγωγή):

• Απορρίπτουμε το υποχρεωτικό πρόγραμμα προετοιμασίας στελεχών εκπαίδευσης 50 ωρών πριν από την προαγωγή, η επιτυχής παρακολούθηση του οποίου αποτελεί προϋπόθεση για τη διεκδίκηση προαγωγής, με βάση την πρόταση του ΥΠΑΝ.
• Η επιμόρφωση των στελεχών της εκπαίδευσης θα πρέπει να διεξάγεται αμέσως μετά την προαγωγή, σε εργάσιμο-διδακτικό χρόνο, όπως συμβαίνει σήμερα, με αναβαθμισμένο και βελτιωμένο περιεχόμενο και χωρίς διαδικασίες τελικής αξιολόγησης που προτείνει το ΥΠΑΝ.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΝΕΧΟΥΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ:

• Το πρόγραμμα υποχρεωτικής επαγγελματικής μάθησης, 50 ωρών ανά διετία, χρήζει ακόμα πολλών διευκρινίσεων, αφού ο αριθμός των 50 ωρών είναι κατά την άποψή μας υπερβολικός. Κατ’ αρχάς, θα πρέπει να διευκρινιστεί, για παράδειγμα, πώς θα υπολογίζεται η υφιστάμενη υποχρεωτική επιμόρφωση (Μέρα Εκπαιδευτικού, Σεμινάρια Επιθεωρητών), ο τρόπος που θα γίνεται η λεγόμενη «διάγνωση αναγκών» σε ατομικό επίπεδο, καθώς και η πρόνοια που αφορά στον ηλεκτρονικό Ατομικό Φάκελο Επιτευγμάτων.
• Δύο θέσεις μας, που είναι ξεκάθαρες και χωρίς τις πιο πάνω διευκρινίσεις, είναι ότι η όποια υποχρεωτική επιμόρφωση-επαγγελματική μάθηση θα πρέπει να διεξάγεται σε εργάσιμο-διδακτικό χρόνο. Ταυτόχρονα, διαφωνούμε με τον καταρτισμό ατομικού σχεδίου επαγγελματικής μάθησης, που δεν θα καταφέρει οτιδήποτε άλλο εκτός από τη διόγκωση της γραφειοκρατίας στα σχολεία, λόγω του μεγάλου αριθμού εκπαιδευτικών που υπηρετούν στα σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΣΤΗΡΙΞΗΣ:

• Απορρίπτουμε τους προτάσεις του ΥΠΑΝ που προβλέπουν την παραπομπή εκπαιδευτικών που δεν λαμβάνουν το 50% στις αξιολογήσεις σε Πρόγραμμα Στήριξης και ακολούθως στην ΕΕΥ για απόλυση, γιατί συνιστούν έμμεση άρση τους μονιμότητας.
• Υπάρχουν επαρκείς μηχανισμοί για τον έλεγχο τους καταλληλότητας των εκπαιδευτικών κατά την είσοδό τους στο σύστημα, μέσα από διάφορες διαδικασίες αξιολόγησης, οι οποίες μπορούν να αξιοποιηθούν για την κρίση επάρκειας ή ανεπάρκειας.
• Κατά την άποψή μας, η παιδαγωγική και διδακτική στήριξη των εκπαιδευτικών μπορεί να παρασχεθεί στο πλαίσιο της διαμορφωτικής αξιολόγησης και της συνεχούς επαγγελματικής μάθησης.

ΝΕΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ:

• Η πρόταση του ΥΠΑΝ προνοεί πληθώρα προγραμμάτων για νεοεισερχόμενους εκπαιδευτικούς:

-          Πρόγραμμα παιδαγωγικής κατάρτισης (πρώτο έτος υπηρεσίας, πρώην προϋπηρεσιακή)

-          Πρόγραμμα νεοεισερχομένων (δεύτερο έτος υπηρεσίας)

-          Αξιολόγηση παιδαγωγικής και διδακτικής επάρκειας (μπορεί να συμπίπτει χρονικά με τα πιο πάνω προγράμματα).

• Θεωρούμε υπερβολική τη διαδοχική παρακολούθηση των δύο πρώτων προγραμμάτων, τα οποία εκ των πραγμάτων θα έχουν επικαλύψεις. Υποστηρίζουμε,επίσης, ότι όσοι εκπαιδευτικοί έχουν παρακολουθήσει ήδη το Πρόγραμμα Παιδαγωγικής Κατάρτισης δεν θα πρέπει να παρακολουθήσουν και το Πρόγραμμα Νεοεισερχομένων. Τέλος, πιστεύουμε ότι θα πρέπει να καθιερωθεί ένα μόνο πρόγραμμα που θα πρέπει να παρακολουθήσουν οι νεοεισερχόμενοι κατά την είσοδό τους στο σύστημα, το οποίο θα συνδυάζει στοιχεία των δύο προτεινόμενων προγραμμάτων.
• Μέντορας: Συμφωνούμε με την επαναφορά του θεσμού του μέντορα για τους νεοεισερχόμενους εκπαιδευτικούς. Σημειώνουμε ότι τόσο οι μέντορες όσο και οι νεοεισερχόμενοι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να τύχουν μείωσης διδακτικού χρόνου, από τη μια για την αποτελεσματική εκτέλεση των μεντορικών καθηκόντων (μέντορες) και από την άλλη για την συμμετοχή τους στο πρόγραμμα (νεοεισερχόμενοι).
• Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να διασαφηνιστούν οι όροι αξιολόγησης όλων των μη μόνιμων συναδέλφων (αορίστου χρόνου, συμβασιούχων, αντικαταστατών) και να έχουν σαφή διαμορφωτικό-υποστηρικτικό-ανατροφοδοτικό χαρακτήρα, μέχρι την αξιολόγηση των μονίμων επί δοκιμασία εκπαιδευτικών, που θα πάρει τη μορφή τελικής αξιολόγησης.
• Ως προς την αξιολόγηση των μονίμων επί δοκιμασία εκπαιδευτικών, θα πρέπει να τους δίνεται το δικαίωμα ένστασης στο Δευτεροβάθμιο Σώμα Εξέτασης Ενστάσεων, κάτι που δεν προνοείται στις προτάσεις του ΥΠΑΝ.

ΘΕΣΗ ΑΝΩΤΕΡΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΎ:

• Ως Προοδευτική είχαμε υποστηρίξει στο παρελθόν τη δημιουργία της θέσης του Ανώτερου Εκπαιδευτικού, για να έχουν εκπαιδευτικοί τη δυνατότητα ανέλιξης χωρίς αυτή να συνδυάζεται με την ανάληψη διοικητικών καθηκόντων.
• Είναι αναγκαίο όμως να ξεκαθαρίσουν το συνολικό οργανόγραμμα διοίκησης των σχολείων, καθώς και οι διαδικασίες προαγωγής στη θέση του Ανώτερου Εκπαιδευτικού, οι όροι απασχόλησης και τα καθήκοντά που αυτοί/αυτές θα αναλαμβάνουν, καθώς επίσης και ότι πρόκειται για επιπρόσθετες θέσεις προαγωγής, χωρίς να αφαιρούνται από τις υφιστάμενες θέσεις Βοηθών Διευθυντών Α΄ή απλών Β.Δ.
• Ασφαλώς, εκτός από τις επιπρόσθετες θέσεις Ανώτερων Εκπαιδευτικών, το οικονομικό σκέλος της πρότασης θα πρέπει να περιλαμβάνει πρόνοιες και για άλλες επιπρόσθετες θέσεις (π.χ. ένας πρόσθετος ΒΔ Α΄σε κάθε Γυμνάσιο, ΒΔ), καθώς επίσης και για μειώσεις διδακτικών περιόδων για ανάληψη άλλων καθηκόντων (π.χ. μέντορες, ΒΔ Α’, ΒΔ)μ
• Ως Προοδευτική είχαμε υποστηρίξει στο παρελθόν τη δημιουργία της θέσης του Ανώτερου Εκπαιδευτικού, για να έχουν εκπαιδευτικοί τη δυνατότητα ανέλιξης χωρίς αυτή να συνδυάζεται με την ανάληψη διοικητικών καθηκόντων.

ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ:

• Οι προτεινόμενες μεταβατικές διατάξεις χρήζουν πολλών διευκρινίσεων, ενώ έχουμε σοβαρές επιφυλάξεις για την τμηματική εφαρμογή του νέου συστήματος.

Κλείνοντας, επαναλαμβάνουμε ότι το συγκεκριμένο προσχέδιο πρότασης του ΥΠΑΝ όχι μόνο δεν θα οδηγήσει στην επίτευξη των εύηχων στόχων που αναφέρει στην εισαγωγή της πρότασης (διαφάνεια, αξιοκρατία, ανθρωποκεντρικό σχολείο κ.ά.), αλλά αντίθετα θα αυξήσει τον επιθεωρητισμό, τον ιεραρχικό έλεγχο, την αναξιοκρατία και θα εντατικοποιήσει τους όρους εργασίας.      

ΓΙ’ ΑΥΤΟ ΚΑΙ ΑΠΟΡΡΙΠΤΟΥΜΕ ΤΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΤΑΣΗΣ.

Σε περίπτωση που το ΥΠΑΝ είναι διατεθειμένο να αποδεχτεί τις ξεκάθαρες θέσεις/εισηγήσεις  που διατυπώνουμε στο παρόν κείμενο, είμαστε έτοιμοι για ουσιαστικό διάλογο με στόχο την κατάληξη σε ένα πιο σύγχρονο, παραγωγικό και αξιοκρατικό σύστημα αξιολόγησης. Σε αντίθετη περίπτωση, η Προοδευτική Κίνηση Καθηγητών θα σταθεί απέναντι στο ΥΠΑΝ».