ΤΟΥ ΑΝΤΩΝΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥ*
«Η παιδεία είναι το πιο ισχυρό όπλο που μπορείς να χρησιμοποιήσεις για να αλλάξεις τον κόσμο.» — Νέλσον Μαντέλα
Μια επείγουσα έκκληση για την αφύπνιση συνειδήσεων και την άμεση δράση, καθώς η νέα γενιά κινδυνεύει να χαθεί σε ένα περιβάλλον απαξίωσης και ανομίας.
Έχουμε άριστους μαθητές στο ήθος και στη συμπεριφορά. Έχουμε άριστους μαθητές με ψηλούς στόχους. Έχουμε γονείς που στέκονται βράχος δίπλα στα παιδιά τους και τους μεγαλώνουν σωστά και βλέπουν καθημερινά την πρόοδό τους. Δεν θα γράψω γι’ αυτούς… θα αναφερθώ σε αυτούς τους λίγους που ταλαιπωρούν τους πολλούς. Η κατάσταση στα σχολεία μας με αυτούς τους λίγους δεν είναι απλώς ανησυχητική – είναι τραγική. Κάθε μέρα που περνά, γινόμαστε μάρτυρες μιας προϊούσας κατάρρευσης του σεβασμού, της πειθαρχίας και των ίδιων των θεμελίων πάνω στα οποία θα έπρεπε να οικοδομείται το μέλλον των παιδιών μας. Είναι καιρός, όχι απλώς για αλλαγές, αλλά για μια συνολική επανεκκίνηση, για μια γενναία επιστροφή της εξουσίας και της ευθύνης στις διευθύνσεις των σχολείων, προτού να είναι οριστικά αργά.
Πώς φτάσαμε στο σημείο να βλέπουμε μαθητές δημοτικού να βρίζουν τους δασκάλους τους χωρίς την παραμικρή αίσθηση ευθύνης; Μαθητές γυμνασίου να καταστρέφουν σχολικές αίθουσες, να καίνε το βιος του σχολείου, και να μην υφίστανται καμία ουσιαστική συνέπεια; Καρέκλες σπάνε, θρανία χαράσσονται, και η θρασύτητα απέναντι στους καθηγητές γίνεται καθημερινότητα. Αυτές οι συμπεριφορές, όχι μόνο μένουν ατιμώρητες, αλλά παρασύρουν και άλλα παιδιά, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο παραβατικότητας και αδιαφορίας.
Οι γονείς, πολλοί από αυτούς, παρακολουθούν αδύναμοι. Αναζητούν βοήθεια, συχνά και οι ίδιοι, για να διαχειριστούν τις ακραίες συμπεριφορές των παιδιών τους. Όμως, στην απεγνωσμένη τους προσπάθεια, καταλήγουν πολλές φορές να υποστηρίζουν τις επιλογές των παιδιών τους, είτε από άγνοια είτε από παρερμηνευμένη αγάπη, προκαλώντας έτσι ακόμη μεγαλύτερη ζημιά. Η έλλειψη σταθερών ορίων και η ασυνεπής πειθαρχία στο σπίτι μεταφέρονται αυτούσια στον σχολικό χώρο, υπονομεύοντας κάθε προσπάθεια των εκπαιδευτικών. Επαναλαμβάνω είναι λίγοι, αλλά δεν θέλει πολλούς για να γίνει το κακό!
Η εικόνα συμπληρώνεται από τοίχους γεμάτους συνθήματα, από πεταμένα χαρτιά που δημιουργούν ένα περιβάλλον σκουπιδότοπου, τις αδικαιολόγητες καθυστερήσεις στην είσοδο στις τάξεις. Πρόκειται για μια συνολική απαξίωση των θεσμών, μια κατάρρευση της κοινωνικής συνείδησης που ξεκινά από τα θρανία και απειλεί να δηλητηριάσει ολόκληρη την κοινωνία. Η απογοήτευση των εκπαιδευτικών, που βλέπουν τους κόπους τους να πηγαίνουν χαμένοι και την αποστολή τους να ευτελίζεται, είναι τεράστια.
Δεν πρόκειται απλώς για μεμονωμένα περιστατικά «νεανικής αταξίας». Τα φαινόμενα αυτά, όπως επισημαίνουν ειδικοί και μελέτες τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο, συνδέονται συχνά με βαθύτερα κοινωνικά αίτια, την κρίση αξιών που διαπερνά τις σύγχρονες κοινωνίες, και την αίσθηση ατιμωρησίας. Η αύξηση της σχολικής βίας και της νεανικής παραβατικότητας είναι ένα σύμπτωμα μιας ευρύτερης παθογένειας που απαιτεί άμεση και συντονισμένη αντιμετώπιση.
Η συζήτηση για την ενίσχυση του ρόλου των διευθυντών και την εφαρμογή ξεκάθαρων κανόνων με ουσιαστικές συνέπειες δεν μπορεί να αναβάλλεται άλλο. Το σχολείο πρέπει να ξαναγίνει ένας χώρος ασφάλειας, μάθησης και σεβασμού, όπου οι εκπαιδευτικοί θα μπορούν να επιτελέσουν το έργο τους χωρίς φόβο και οι μαθητές θα κατανοούν την αξία των κανόνων και των ορίων. Η επαναφορά της εξουσίας στις σχολικές μονάδες, με διαφάνεια και λογοδοσία, είναι ένα κρίσιμο βήμα.
Αυτό δεν είναι απλώς ένα πρόβλημα του εκπαιδευτικού συστήματος. Είναι ένα πρόβλημα ολόκληρης της κοινωνίας. Χρειάζεται μια συλλογική προσπάθεια – από την πολιτεία, την οικογένεια, τους εκπαιδευτικούς και τους ίδιους τους μαθητές – για να αντιστραφεί αυτή η επικίνδυνη πορεία. Η σιωπή και η αδράνεια ισοδυναμούν με συνενοχή στην υποβάθμιση του μέλλοντός μας. Η κραυγή απόγνωσης πρέπει να γίνει κραυγή αφύπνισης, προτού η απογοήτευση μετατραπεί σε απόλυτη παραίτηση.
«Αν η νεολαία είναι χαμένη, τότε χαμένο είναι και το μέλλον.» — Ιωάννης Α. Καποδίστριας
*Διευθυντής Γυμνασίου Έγκωμης Κυριάκος Νεοκλέους
