ΤΟΥ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ*
Όλοι οι άνθρωποι έχουν διάφορες αγάπες. Εγώ, δεν ξέρω γιατί, έχω πάμπολλες. Η πιο μεγάλη μου είναι τα χρώματα. Το αστείο είναι πως δεν ζωγράφισα ποτέ μου, έστω και μια κουκκίδα, σε κάποιο χαρτί. Ούτε μια γραμμή πάνω σ΄ ένα κομμάτι καμβά. Λατρεύω όμως να επισκέπτομαι μουσεία τέχνης, σύγχρονης και παλαιάς. Σε μια επίσκεψή μου στην πινακοθήκη Τέητ στο Λονδίνο, θαύμαζα για ώρες τα ηλιοβασιλέματα του αγαπημένου μου Βρετανού ζωγράφου Ουίλλιαμ Τέρνερ, του σημαντικότερου εκπροσώπου της αγγλικής ρομαντικής τοπιογραφίας. Ο καλλιτέχνης αυτός εξύμνησε, όσο κανένας άλλος, την εκθαμβωτική γαλήνη του ήλιου μέσα στα έργα του.
Καθώς έβλεπα τον εαυτό μου να παρασύρεται από τη δίνη του φωτός και των χρωμάτων, καθώς βούλιαζα στο οπτικό, μαγευτικό βάθος των τρικυμισμένων θαλασσών του, γεμάτος έκπληξη που πολύ γρήγορα μετατράπηκε σε χαρά, είδα πολλά νέα παιδιά με τους δασκάλους τους, να κάνουν το μάθημα της τέχνης, μελετώντας τα καλλιτεχνήματα της γκαλερί. Τότε είπα μέσα μου πως ένα τέτοιο σχολείο οραματίζομαι, στο οποίο, το πιο όμορφο κομμάτι του κόσμου, τα παιδιά, θα μπορούν να μορφώνονται κι εκτός των τεσσάρων τοίχων μιας τάξης.
Επειδή η δεύτερη μεγάλη μου αγάπη είναι το ρίσκο, σ’ όλα τα σχολεία που έχω εργαστεί, δοκίμασα τις αντοχές του συστήματος κι αμέτρητες φορές, έκανα το μάθημά μου στον περιβάλλοντα χώρο του σχολείου. Ασφαλώς, πάντοτε κάτω από το ανασφαλές ξάγρυπνο μάτι των πολωμένων, των πορωμένων εκ-παιδευτικών ασυνείδητων συνειδήσεων.
Πρόσφατα, συνόδεψα μαθητές και μαθήτριες της Α’ Λυκείου, στο πάρκο που εφάπτεται του σχολείου μου. Τα παιδιά κάθονταν σ’ έναν αμφιθεατρικό χώρο κάτω από ένα τεράστιο δέντρο, σ’ απόσταση αναπνοής από τα πανύψηλα κάγκελα του σχολικού ιδρύματος, το οποίο στο δικό μου μυαλό, το πολιορκημένο απ’ όλα τα ρεύματα της τέχνης, ειδικά αυτό του υπερμοντερνισμού, φάνταζε όπως ένα άλλο απόρθητο ίδρυμα, το Αλκατράζ, μια ιστορική φυλακή, που θέλει διακαώς να επαναλειτουργήσει ο υπερδημοκράτης της υφηλίου, Ντόνανλτ Ντραμπ.
Το μάθημά μου ήταν η ακολουθία της Προσκομιδής: η προετοιμασία που κάνει ο ιερέας από τα βαθιά χαράματα, προετοιμάζοντας τα τίμια δώρα, που σε λίγη ώρα, μετά τη Μεγάλη Είσοδο, θα γίνει η μεταβολή τους σε σώμα και αίμα Χριστού με τη χάρη του Παναγίου Πνεύματος. Τα παιδιά συμμετείχαν στην εκπαιδευτική διαδικασία. Όλα μίλησαν. Όλοι είπαμε από κάτι. Γελάσαμε. Κέρασα τα παιδιά αλμυρά και γλυκά που κουβάλησα μαζί μου. Μου ζήτησαν να κάνουμε το μάθημα κι άλλες φορές έτσι. Ξέχασα να πω, ότι τα παιδιά είχαν μαζί τους και τα τετράδια και τα βιβλία τους. Σχεδίασαν όλα το πρόσφορο που κρατούσα στα χέρια μου και τους εξήγησα πως η Θεία Λειτουργία αρχίζει από το σπίτι της γιαγιάς, της μάνας, γιατί όχι και του παππού και του πατέρα, που ετοιμάζει τον άρτο για την τέλεση του μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας.
Δεν μπορώ να σας περιγράψω με λόγια, πόσο όμορφες εκπαιδευτικές στιγμές έζησα με το παρόν και το μέλλον αυτού του πολύπαθου τόπου. Την επόμενη μέρα, ένα μέλος της Διεύθυνσης, μου έκανε σοβαρή επίπληξη, γιατί έθεσα σε κίνδυνο την ασφάλεια των παιδιών και μου δήλωσε (ψέματα; αλήθεια;) πως η Διεύθυνση του σχολείου, κατόπιν οδηγιών του Υπουργείου, δεν ενθαρρύνει τέτοιου είδους πρακτικές.
Επειδή η τρίτη μου μεγάλη αγάπη είναι η βυζαντινή διπλωματία, έλαβα υπόψιν τις προειδοποιήσεις και τις απειλές, χωρίς όμως ν’ αλλάζω το όραμά μου. Συνέχισα να ζω πανέμορφα παιδαγωγικά στιγμιότυπα, κάτω από τα υπερασφαλισμένα δέντρα, εντός του υπερασφαλισμένου σχολείου μου.
Πριν περίπου τρεις βδομάδες, έγραψα ένα μικρό κείμενο, και το μοιράστηκα με 915 φίλους μου. Η τέταρτη μεγάλη μου αγάπη: να ξυπνώ νωρίς τα χαράματα, όταν όλοι και όλα κοιμούνται και να καρδιο-γραφώ, σ’ όλους τους ανθρώπους που αγαπώ, αλλά λόγω έλλειψης χρόνου δεν μπορώ να τους δω, ό,τι κάνει την καρδιά μου να χαίρεται και να λυπάται. Ό,τι την κάνει να κινείται μια πάνω και μια κάτω. Να πάλλεται. Να είναι ζωντανή.
Στις 25 του Μάη λοιπόν, έβαλα στο VIBER GROUP μου, το οποίο βάφτισα πριν χρόνια, ΚΑΡΔΙΟ-ΓΡΑΦΗΜΕΝΑ ΥΣΤΕΡΟ-ΓΡΑΦΑ, μια φωτογραφία. Τη γιατρό δρ. Alaa Al-Najjar, παιδίατρο στην κλινική AL-Tahir του ιατρικού συγκροτήματος Nasser στη νότια Γάζα, να κρατά στα χέρια της, τα 9 από τα 10 κατά σάρκα παιδιά της, νεκρά, τυλιγμένα σε ματωμένα σεντόνια, της πιο ντροπιασμένης ντροπής. Έγραψα στους φίλους μου πως τα αγγελούδια αυτά, της τα εξόντωσε ένας πύραυλος του Ισραήλ. Έγραψα πως η εξαίρετη γιατρός, ενώ έσωσε χιλιάδες παιδιά, δεν κατάφερε να προστατέψει τα δικά της. Έγραψα πως η Γάζα, όχι μόνο δεν έχει πια μια γάζα για παιδιά, δεν έχει ούτε ήλιο. Ούτε σχολεία. Ούτε γκαλερί. Ούτε πίνακες να τους βλέπουν παιδιά.
Υ.Γ. 1
Ούτε παιδιά.
Την επόμενη μέρα, εντελώς τυχαία, συναντήθηκα μ’ έναν επίσκοπο της Εκκλησίας της Κύπρου. Τον ρώτησα γιατί δεν κάνει μια δημόσια παρέμβαση, για τα ΜΑΤΩΜΕΝΑ ΔΡΩΜΕΝΑ ΤΗΣ ΓΑΖΑΣ. Για τα χιλιάδες αθώα παιδιά που πεθαίνουν καθημερινά από πυραύλους, από σφαίρες, από έλλειψη φαρμάκων, από έλλειψη τροφής. Από έλλειψη ΕΛΠΙΔΑΣ.
Δεν χάρηκα με την απάντηση του Δεσπότη, γιατί τελικά δεν ήτανε ούτε καν απάντηση. Ήταν ερώτηση στην ερώτησή μου: "Έχουμε κι εμείς, η τελευταία κουκκίδα στον χάρτη, έναν ισχυρό σύμμαχο στην περιοχή. Τι θέλεις; Να τον χάσουμε κι αυτόν; Χάσαμε τη Ρωσία. Να χάσουμε και το Ισραήλ;"
Στην αρχή, το παραδέχομαι δημόσια, κακοχαρακτήρισα τον επίσκοπο. Με λόγια που δεν μου περιποιούν καμία τιμή. Μετά, όμως, αποφάσισα κι έγινα ειλικρινής. Πρώτα μαζί μου. Ύστερα μου ήτανε πιο εύκολο να γίνω ειλικρινής και με την ειλικρίνεια. Σκέφτηκα πως, τελικά, βρισκόμαστε όλοι στο ίδιο καζάνι, του ίδιου παρονομαστή. Όλοι την ίδια άποψη έχουμε μ’ αυτήν του μέλους της Ιεράς Συνόδου και του Προέδρου της Δημοκρατίας. Μπορεί όχι στα λόγια. Αλλά με τις πράξεις μας.
ΔΕΝ ΑΓΑΠΑΜΕ ΚΑΙ ΔΕΝ ΝΟΙΑΖΟΜΑΣΤΕ ΓΙΑ ΤΑ ΞΕΝΑ ΠΑΙΔΙΑ.
ΘΕΛΟΥΜΕ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΥΠΕΡΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΑ ΜΟΝΟ ΤΑ ΔΙΚΑ ΜΑΣ.
Πέρσι, κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς 2023-2024, προσπαθήσαμε με 1000 τρόπους στα σχολεία μας, να θυμίσουμε στα παιδιά, πως συνομήλικοί τους σ’ αυτό το νησί, βίωσαν πριν μισό αιώνα φρικτές στιγμές, αποτέλεσμα ενός ανίερου πολέμου.
Φέτος, κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς 2024-2025, προσπαθήσαμε με 1000 τρόπους στα σχολεία μας, να θυμίσουμε στα παιδιά, πως πριν 70 χρόνια, συνομήλικοί τους σ’ αυτό το νησί, πέθαναν υπερασπιζόμενοι την ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ και θάφτηκαν σε μνήματα φυλακισμένα.
Του χρόνου, κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς 2025-2026, σκέφτομαι να επιχειρήσω, με 1000 τρόπους, να πείσω τους μαθητές και τις μαθήτριές μου, μέσα στις τάξεις και κάτω από τα δέντρα, πως το να παραμένει κανείς στο περιθώριο της ιστορίας, ως ο μεγάλος ουδέτερος, ισοδυναμεί με στυγερό έγκλημα απέναντι στον εαυτό του.
Αγαπητοί μου φίλοι,
Δεν είμαι καλύτερος εκπαιδευτικός από τους χιλιάδες άλλους της Κύπρου μας. Είμαι ένας σαν όλους εσάς. Απλά αισθάνομαι την ανάγκη να μοιραστώ μαζί σας το εκπαιδευτικό μου όραμα κι ας μην είμαι Υπουργός Παιδείας και Διευθυντής Μέσης Εκπαίδευσης, ούτε Πρώτος Λειτουργός. Οραματίζομαι ένα σχολείο, όπου τα παιδιά μας θα μορφωθούν, θα παιδαγωγηθούν με τέτοιες αξίες και ιδανικά, ώστε να πάψουν να αναπαράγουν στις επόμενες γενιές το αφήγημα της ένοχης σιωπής. Στο δικό μου όραμα, επιτυχημένο σχολείο στο μέλλον δεν θα είναι αυτό που θα έχει το πιο άριστο σχέδιο αξιολόγησης. Θα είναι αυτό όπου οι νέοι άνθρωποι θα μπορούν να ονομάζουν τα παιδιά της Γάζας, των Τεμπών, της Σομαλίας, της Γουαδηλούπης, του Πακιστάν, της Σρι Λάνκα, αδέλφια τους.
Υ.Γ 2
Στο δικό μου όραμα, επιτυχημένο σχολείο στο μέλλον δεν θα είναι αυτό που θα έχει το πιο άριστο σχέδιο αξιολόγησης. Αυτό θα είναι μόνο ένα δέντρο. Εμένα με νοιάζει ολόκληρο το δάσος. Επιτυχημένο σχολείο θα είναι αυτό όπου οι νέοι άνθρωποι θα μπορούν να πετύχουν ό,τι δεν πετύχαμε εμείς:
Τα δικά τους παιδιά, ν’ αγαπούν και τα ξένα παιδιά σαν παιδιά τους.
*Θεολόγος Εκπαιδευτικός
Λύκειο Αγίου Γεωργίου Λακατάμειας
