Αυτός είναι ο ρόλος και, όπως έλεγε η γιαγιά μου «Όποιος εν εμίλησεν, εθάψαν τον ζωντανό»


ΤΗΣ ΕΛΕΝΑΣ ΧΑΤΖΗΓΕΡΟΥ*

Η γιαγιά μου έλεγε: «Όποιος εν εμίλησεν, εθάψαν τον ζωντανό». Δεν ήταν γραμματιζούμενη, ούτε φεμινίστρια, ούτε ήξερε από συνταγματικά δικαιώματα. Ήξερε όμως ότι η σιωπή, σε κοινωνίες μικρές και μεγάλες, δεν είναι ποτέ αθώα. Είναι η πιο σίγουρη διαδρομή προς την ανυπαρξία, δηλαδή το «θάψιμον».

Ζούμε και εργαζόμαστε σε ένα θεσμικό πλαίσιο που θέλει να λέγεται δημοκρατικό. Μια Δημοκρατία που δεν θεμελιώνεται στην αποστειρωμένη ομοφωνία, αλλά στην ειλικρινή διαφωνία, στον διάλογο χωρίς φόβο και στην ελευθερία του λόγου ως αναγκαίο όρο για κάθε θεσμική λειτουργία. Η ελευθερία του λόγου, όταν πρόκειται για τους εκπαιδευτικούς, δεν είναι απλώς δικαίωμα αλλά υποχρεωτικός όρος ύπαρξης της δημόσιας εκπαίδευσης. Αν υπάρχει κάτι που δεν αντέχει η Παιδεία, είναι η φωνή που φοβάται, η σκέψη που λογοκρίνεται και η άποψη που ποινικοποιείται.

Θα μιλήσω ειδικά για τον ρόλο μας ως Διευθυντές σχολείων και την τεράστια ευθύνη που φέρουμε σε όλα τα επίπεδα, όχι μόνο για την τυπικά καλή λειτουργία των σχολείων, αλλά για την ουσιαστική τους πρόοδο. Το να είσαι διευθυντής σχολείου σημαίνει να κρατάς ζωντανό έναν οργανισμό που αναπνέει μέσα από ανθρώπους, συγκρούσεις, ανάγκες και προοπτικές. Είναι ένας ρόλος που δεν επιτρέπει τη σιωπή, γιατί οφείλεις να παρεμβαίνεις, να διαμεσολαβείς, να προστατεύεις και να οραματίζεσαι. Η φωνή του είναι εργαλείο ευθύνης απέναντι στους μαθητές, τους εκπαιδευτικούς, την κοινωνία και δεν μπορεί να θεωρείται απειλή, ένδειξη ιδιοτέλειας ή υπέρμετρης φιλοδοξίας. Το έχω πει ξανά: δεν είναι τυχαίο που όλο και λιγότεροι επιλέγουν να αναλάβουν διευθυντικές θέσεις – όχι από αδιαφορία ή έλλειψη ικανών, αλλά ως αποτέλεσμα μιας σταδιακής φθοράς που προκύπτει από την απαξίωση του ρόλου, την ασάφεια των πλαισίων, την απουσία θεσμικής στήριξης και την υποβόσκουσα καχυποψία απέναντι σε όποιον τολμά να μιλήσει. Η φωνή μεταφράζεται συχνά σε ανυπακοή και η άποψη σε “αντιπολίτευση”.

Η γενική προτροπή στενόμυαλων κοινωνιών, «πρόσεχε τι λες», έγινε κοινός τόπος, σχεδόν ηθική οδηγία. Και όταν αυτή η προτροπή περνάει από γενιά σε γενιά, χάνεται όχι μόνο το δικαίωμα στην έκφραση, αλλά και η ίδια η πίστη στη δύναμή της. Δεν είναι αυτό που θέλω να πω στις κόρες μου και στους μαθητές μου. Δεν μπορώ να τους συμβουλέψω να σωπάσουν για να επιβιώσουν, υπογράφοντάς τους ένα μέλλον όπου η κοινωνία και το σχολείο θα διοικείται από ανθρώπους αόρατους, άφωνους και φοβισμένους. Πρέπει να τους πούμε να μιλούν καθαρά, με επιχειρήματα και αξιοπρέπεια, να μην υποτιμούν τους άλλους αλλά ούτε και να τους υπερτιμούν. Να απαιτούν ισοτιμία, να υπερασπίζονται τη λογική, να στέκονται με ήθος και τόλμη. Όχι γιατί το επιτρέπει κάποιος, αλλά γιατί είναι υποχρέωση του ενεργού πολίτη, του εκπαιδευτικού, του επιστήμονα.

Η έκφραση άποψης δεν είναι προνόμιο των «τοπ» συνδικαλιστών, ούτε δικαίωμα αποκλειστικά υπουργών, βουλευτών ή επιτελικών. Είναι υποχρέωση όλων μας: των καθηγητών, των Διευθυντών, των ανθρώπων που δίνουν καθημερινά νόημα στο τι σημαίνει σχολείο. Φοβηθήκαμε να μιλήσουμε για τα σημαντικά. Παραδώσαμε τα φλέγοντα ζητήματα στην ελαφρότητα των κοινωνικών δικτύων, στα status της στιγμής και στις πρόχειρες αναλύσεις του τίποτε. Μείναμε μετέωροι μεταξύ φόβου και σιωπής και αρχίσαμε να εκχωρούμε τον δημόσιο λόγο σε όσους δεν ζουν την πραγματικότητα, αλλά τη σχολιάζουν από ασφαλή απόσταση. Κι έτσι, από την ανάγκη να μη χάσουμε κάτι, κινδυνεύουμε να χάσουμε τα πάντα.

Η εκπαίδευση δεν αλλάζει από τις κορυφές της διοίκησης, αλλά από τη βάση της εμπειρίας και της σκληρής δουλειάς. Και αυτή η βάση δεν έχει τίποτα να φοβηθεί όταν μιλά με σταθερότητα, χωρίς αλαζονεία, χωρίς προσωπικά ανταλλάγματα. Αν δεν προστατεύσουμε τον λόγο των λειτουργών της εκπαίδευσης, θα δούμε τους πιο αξιόλογους να αποσύρονται και τους ικανούς να σιωπούν. Όχι από αδυναμία, αλλά από εξάντληση. Και τότε δεν θα χρειαστούν εχθροί για να χάσουμε την Παιδεία μας. Θα την έχουμε αφήσει μόνοι μας να μαραθεί, στο όνομα της «ηρεμίας» και του «βολέματος».

*Διευθύντρια Σχολείου Μέσης Εκπαίδευσης

 




Comments (0)





Add a new comment:








Newsletter











492