ΤΗΣ ΔΡΟΣ ΑΝΤΡΗΣ ΠΙΛΙΡΗ*
Η σχολική τάξη σήμερα δεν θυμίζει σε τίποτα το παρελθόν. Πολυπολιτισμικά περιβάλλοντα, καταιγιστικές τεχνολογικές εξελίξεις, νέα μαθησιακά μοντέλα και, πάνω απ’ όλα, η ραγδαία είσοδος της τεχνητής νοημοσύνης, αλλάζουν όχι μόνο το τι διδάσκουμε, αλλά και το πώς. Μέσα σε αυτή τη διαρκώς μεταβαλλόμενη εκπαιδευτική πραγματικότητα, ο ρόλος του εκπαιδευτικού δεν μπορεί να παραμένει στάσιμος. Η ανάγκη για συνεχή επαγγελματική εκπαίδευση δεν είναι επιλογή· είναι προϋπόθεση. Η πραγματική αλλαγή δεν ξεκινά από σεμινάρια ή υπουργικές εγκυκλίους, αλλά από την εσωτερική δέσμευση του εκπαιδευτικού να βελτιώνεται συνεχώς.
Αλλά τι καθιστά την επιμόρφωση σήμερα αναγκαία για κάθε εκπαιδευτικό; Η απάντηση βρίσκεται στις σύνθετες και συνεχώς μεταβαλλόμενες απαιτήσεις της σύγχρονης σχολικής τάξης. Η σχολική τάξη δεν είναι πια ο ήσυχος, προβλέψιμος χώρος που ίσως θυμόμαστε. Η κοινωνία της γνώσης δημιουργεί ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο, απαιτητικό περιβάλλον, όπου η ενημέρωση και η προσαρμογή δεν αποτελούν πολυτέλεια, αλλά πραγματική ανάγκη για να παραμείνει κανείς ενεργός και αποτελεσματικός. Οι εκπαιδευτικοί καλούνται να εξελίσσονται διαρκώς, όχι μόνο για να ανταποκρίνονται στις σύνθετες παιδαγωγικές και γνωστικές απαιτήσεις, αλλά και για να γίνονται πρότυπα μάθησης, ενθαρρύνοντας τους μαθητές τους να αγαπήσουν τη γνώση και να μάθουν να μαθαίνουν διά βίου.
Παράλληλα, η ραγδαία τεχνολογική πρόοδος και η είσοδος της τεχνητής νοημοσύνης στην εκπαίδευση δημιουργούν ευκαιρίες, αλλά και προκλήσεις: η υπεύθυνη αξιοποίηση των ψηφιακών εργαλείων απαιτεί καινοτόμες παιδαγωγικές πρακτικές, σχεδιαστική σκέψη και κριτική στάση γύρω από τις ηθικές και κοινωνικές συνέπειες. Την ίδια στιγμή, η πολυδιάστατη φύση του σύγχρονου σχολικού περιβάλλοντος, με την ποικιλομορφία των μαθητών, των στόχων και των δραστηριοτήτων, εντείνει τις απαιτήσεις από τον εκπαιδευτικό, που καλείται να επιδεικνύει ευελιξία, προσαρμοστικότητα και ικανότητα λήψης αποφάσεων σε απρόβλεπτες συνθήκες. Σε αυτές τις συνθήκες, η επιμόρφωση δεν είναι πολυτέλεια, είναι όρος επιβίωσης και το μόνο σταθερό στήριγμα για να παραμένει ο εκπαιδευτικός ουσιαστικός και επίκαιρος.
Όμως, οι προσφερόμενες ευκαιρίες για επιμόρφωση από μόνες τους δεν φτάνουν. Κεντρικό ρόλο διαδραματίζει η προσωπική ευθύνη του εκπαιδευτικού: η συνειδητοποίηση ότι η μάθηση δεν τελειώνει ποτέ και η ενεργή αναζήτηση δράσεων που ανταποκρίνονται στις ανάγκες της τάξης και της επαγγελματικής του εξέλιξης είναι καθοριστικές. Ο εκπαιδευτικός μπορεί να αναζητήσει τυπικές μορφές επιμόρφωσης, όπως προγράμματα σπουδών και πιστοποιημένα σεμινάρια, με την εξ αποστάσεως εκπαίδευση να διευρύνει πλέον σημαντικά τη διαθεσιμότητά τους, αλλά και πιο δημιουργικές, μη τυπικές ή άτυπες μορφές, όπως εργαστήρια, ομάδες συζήτησης ή απλή ανταλλαγή εμπειριών με συναδέλφους. Κάθε μορφή έχει τη δική της αξία, αρκεί να προσαρμόζεται στις πραγματικές ανάγκες της διδακτικής πράξης και να αξιοποιείται με στόχο τη βελτίωση του εκπαιδευτικού έργου.
Η συνεχής επαγγελματική εκπαίδευση δεν είναι πολυτέλεια, αλλά η καρδιά της επαγγελματικής ταυτότητας του εκπαιδευτικού. Ο Hoyle, θεωρητικός που θέσπισε τις αρχές της επαγγελματοποίησης, υπογράμμισε ότι η διαρκής ανανέωση γνώσεων και δεξιοτήτων δεν βελτιώνει απλώς την πράξη, καθορίζει ποιος είσαι ως επαγγελματίας. Σε ένα σχολικό περιβάλλον που αλλάζει με αστραπιαία ταχύτητα, η επιμόρφωση δίνει στον εκπαιδευτικό τη δύναμη να σταθεί με αυτοπεποίθηση και να εξελιχθεί. Με κάθε νέα δεξιότητα και κάθε εφαρμοσμένη γνώση, η επαγγελματική ταυτότητα ενισχύεται, καθιστώντας τον όχι μόνο ενημερωμένο, αλλά ηγέτη στη δική του τάξη και πρότυπο μάθησης για τους μαθητές του. Η επιμόρφωση, λοιπόν, δεν είναι απλά μέσο, είναι το ίδιο το αποτύπωμα του εκπαιδευτικού στον κόσμο της εκπαίδευσης.
Βιβλιογραφία
Abdalina, L., Bulatova, E., Gosteva, S., Kunakovskaya, L., & Frolova, O. (2022). Professional Development of Teachers in the Context of the Lifelong Learning Model: The Role of Modern Technologies. World Journal on Educational Technology: Current Issues, 14(1), 117-134.
Hollenstein, L., & Brühwiler, C. (2024). The importance of teachers’ pedagogical-psychological teaching knowledge for successful teaching and learning. Journal of Curriculum Studies, 56(4), 480–495. https://doi.org/10.1080/00220272.2024.2328042
Hoyle, E. (2008). Changing conceptions of teaching as a profession: Personal reflections. In D. John-son & R. Maclean (Eds.), Teaching: Professionalization, Development and Leadership (pp. 285–304). Springer. https://doi.org/10.1007/978-1-4020-8186-6_19
UNESCO. (2022). Recommendations on the Ethics of Artificial Intelligence. UNESCO, Paris. https://www.unesco.org/en/articles/recommendation-ethics-artificial-intelligence
*Διδάκτορας στη Συνεχιζόμενη Εκπαίδευση και τη Διά Βίου Μάθηση
