Η Βιολογική Εταιρεία Κύπρου (ΒΕΚ), έχει καθιερώσει το Βραβείο ΒΕΚ Διδακτορικών Φοιτητών Βιολογίας «Κυριάκος Γεωργίου». Το Βραβείο απονέμεται ετήσια σε Κύπριους φοιτητές Βιολογίας που σπουδάζουν στα Τμήματα Βιολογίας της Κύπρου, της Ελλάδας και του εξωτερικού. Το Βραβείο ΒΕΚ Διδακτορικών Φοιτητών Βιολογίας «Κυριάκος Γεωργίου» απονέμεται κάθε χρόνο στον Κύπριο Διδακτορικό Φοιτητή Βιολογίας με την καλύτερη Διδακτορική Διατριβή.
Η Επιτροπή Αξιολόγησης της ΒΕΚ αποφάσισε ομόφωνα ότι για τη χρονιά 2024 το Βραβείο ΒΕΚ Διδακτορικών Φοιτητών Βιολογίας «Κυριάκος Γεωργίου» απονέμεται στη Βιολόγο ΔΡ. ΡΑΝΙΑ ΧΑΤΖΗΣΑΒΒΑ του Τμήματος Βιολογικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κύπρου για τη Διδακτορική της Διατριβή με τίτλο «Σηματοδότηση ιντεγκρινών εν απουσία προσδέτη και ο ρόλος της στον προσανατολισμό της μιτωτικής άτρακτου, στη δυναμική των συνδέσμων προσκόλλησης και στη συναρμολόγηση της εξωκυττάριας μήτρας».
Τα κριτήρια αξιολόγησης της διπλωματικής εργασίας ήταν η επιστημονική αρτιότητα της διδακτορικής διατριβής, η ποιότητα και επιστημονικότητα συγγραφής, οργάνωσης και παρουσίασης της διδακτορικής διατριβής, ο αριθμός και η ποιότητα των επιστημονικών δημοσιεύσεων/παρουσιάσεων σε επιστημονικά συνέδρια που τυχόν έχουν προκύψει ως αποτέλεσμα της διδακτορικής διατριβής καθώς και η πρωτοτυπία και καινοτομία της διδακτορικής διατριβής.
Επιβλέπων καθηγητής της εργασίας ήταν ο Καθηγητής ΔΡ. ΠΑΡΗΣ ΣΚΟΥΡΙΔΗΣ Διευθυντής του Εργαστηρίου Μοριακής Εμβρυολογίας και Κυτταρικής Βιολογίας του Τμήματος Βιολογικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κύπρου.
Το περιεχόμενο της διατριβής έχει δημοσιευτεί στα έγκριτα επιστημονικά περιοδικά «CELLREPORTS», «SCIENCESIGNALING» και «SYMMETRY». Η διδακτορική διατριβή εισάγει πρωτοποριακές έννοιες στην κυτταρική βιολογία, εστιάζοντας στην ενεργοποίηση των ιντεγκρινών χωρίς την παρουσία υποστρώματος, μέσω μηχανισμών που εξαρτώνται αποκλειστικά από την έκταση της μεμβράνης. Παρουσιάζει την καινοτόμο ανακάλυψη ότι η ενεργοποίηση ιντεγκρινών μπορεί να συμβεί στην απουσία προσδέτη, μέσω της έκτασης της μεμβράνης, διαδικασία που επηρεάζει τον προσανατολισμό της ατράκτου κατά τη μίτωση, καθώς και τη δυναμική των συνδέσμων και τη τοποθέτηση της εξωκυττάριας μήτρας. Η εργασία αυτή αναδυκνείει ένα νέο τρόπο ενεργοποίσης των ιντεγκρινών, σημαντικά λιγότερο μελετημένο, και τα αποτελέσματα μπορούν να αποτελέσουν την βάση για τη μελέτη μηχανισμών σε παθολογικές καταστάσεις, όπως η καρκινογένεση. Η διδακτορική διατριβή βασίστηκε σε διεπιστημονικές μεθοδολογίες, συνδυάζοντας τεχνικές μοριακής βιολογίας, μικροσκοπίας υψηλής ανάλυσης και βιοφυσικής ανάλυσης. Κατά τη διάρκεια της εκπόνησής της, προέκυψαν δημοσιεύσεις σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά και παρουσιάσεις σε διεθνή συνέδρια, προωθώντας τη διάχυση των αποτελεσμάτων στην επιστημονική κοινότητα. Τα αποτελέσματα της διατριβής συμβάλλουν σημαντικά στην κατανόηση της κυτταρικής μηχανικής, στην μεταβίβαση των εξωτερικών δυνάμεων στο εσωτερικό του κυττάρου, στην τοπική εναπόθεση υποστρώματος και στην βιολογία των προσκολλήσεων μεταξύ κυττάρων, παρέχοντας νέα δεδομένα για την σημαντικότητα της ενεργοποίησης των ιντεγκρινών εν απουσία υποστρώματος σε ενδοκυτταρικές διεργασίες. Τα συμπεράσματα της εργασίας αυτής δίνουν νέες προοπτικές στην χρήση της αναγεννητικής ιατρικής και τη διερεύνηση της καρκινογένεσης. Επιπλέον, η πρωτοποριακή προσέγγιση της διατριβής ανοίγει νέες οδούς για μελλοντική έρευνα, προσφέροντας εφαρμογές σε τομείς όπως η αναγεννητική ιατρική και η θεραπευτική αντιμετώπιση ασθενειών.
Δημοσιεύσεις που έχουν προκύψει από τη Διατριβή:
Το Βραβείο ΒΕΚ Διδακτορικών Φοιτητών Βιολογίας «Κυριάκος Γεωργίου» συνοδεύεται από χρηματικό ποσό ύψους 500 ευρώ και σχετικό τιμητικό πιστοποιητικό. Η απονομή θα γίνει σε Ειδική Τελετή που θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 06 Ιουνίου, στις 7μμ, στο Σιακόλειο Εκπαιδευτικό Κέντρο Κλινικής Ιατρικής, της Ιατρικής Σχολής, Αμφιθέατρο ΣΕΚΚΙ Β115, στο Πανεπιστήμιο Κύπρου.
Ακολουθεί περίληψη της διπλωματικής εργασίας στα ελληνικά:
Οι ιντεγκρίνες μεσολαβούν στη σύνδεση των κυττάρων με την εξωκυττάρια μήτρα (ECM) μέσω του σχηματισμού εστιακών προσκολλήσεων (FAs), συνδέοντας το υπόστρωμα με τον κυτταρικό σκελετό της ακτίνης. Οι ιντεγκρίνες υπάρχουν σε διαφορετικές διαμορφώσεις, που αντιστοιχούν σε διάφορες καταστάσεις ενεργοποίησης και συγγένειας σύνδεσης με το υπόστρωμα. Η αλληλεπίδραση με το υπόστρωμα είναι απαραίτητη για την πλήρη ενεργοποίηση του υποδοχέα. Ωστόσο, έχει αποδειχθεί ότι η ενεργοποίηση της ιντεγκρίνης εν απουσία προσδέτη είναι δυνατή. Η ομάδα μας έχει δείξει στο παρελθόν ότι οι ιντεγκρίνες μπορούν να ενεργοποιηθούν εν απουσία προσδέτη στον φλοιό των μιτωτικών κυττάρων, οδηγώντας στον σχηματισμό ενός μηχαναισθητικού συμπλέγματος (CMC), απαραίτητο για τον προσανατολισμό της μιτωτικής ατράκτου ανάλογα με τα εξωτερικά ερεθίσματα. Στη μελέτη αυτή, δείχνουμε ότι η ενεργοποίηση της ιντεγκρίνης συμβαίνει στην μεμβράνη του κυττάρου εν απουσία προσδέτη και αλληλεπίδρασης κυττάρου-ECM σε δύο περιπτώσεις, κατά τη μίτωση και στους συνδέσμους προσκόλλησης. Κατά τη μίτωση, δείχνουμε άμεσα ότι οι μιτωτικές ίνες σύνδεσης (RFs) ασκούν δυνάμεις στον φλοιό των κυττάρων κατά τη μετάφαση και ότι η ενεργοποίηση των ιντεγκρίνών απαιτείται για το σωστό προσανατολισμό της ατράκτου. Επιπλέον, ένα βασικό μέλος του CMC, η κινάση των εστιακών προσκόλλησεων (FAK), απαιτείται μόνο για τον σωστό προσανατολισμό της ατράκτου σε κύτταρα που δεν διατηρούν την ανισοτροπία σχήματος κατά τη μετάφαση. Στην περίπτωση των συνδέσμων προσκόλλησης (AJs), οι συνδέσμοι καθοδηγούν τοπικά τη συσσωμάτωση και ενεργοποίηση των ιντεγκρινών εν απουσία υποστρώματος, προάγοντας την απόκτηση της εκτεταμένης με κλειστή κεφαλή διαμόρφωσης, και προάγοντας την στρατολόγηση διαφόρων πρωτεϊνών των FAs, οδηγώντας στο σχηματισμό υβριδικών προσκολλήσεων (HAs), όπου τα συστατικά FA και AJ είναι χωρικά διαχωρισμένα αλλά συνυπάρχουν σε μία ενιαία μονάδα προσκόλλησης. Η διαδικασία αυτή εξαρτάται από την ακτομυοσίνη. Η ενεργοποίηση και συσσωμάτωση των ιντεγκρινών οδηγούν στην αποδόμηση των AJs λόγω ενδοκυττάρωσης μέσω των μικροσωληνίσκων, ενώ επίσης επηρεάζουν τοπικά τη σύνδεση των ιντεγκρίνων με το υπόστρωμα στην επιφάνεια του κυττάρου.
Τη βραβευμένη διδακτορική διατριβή μπορείτε να την βρείτε στην ιστοσελίδα της Βιολογικής Εταιρείας Κύπρου
