ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΚΤΙΣΤΑΚΗ*
Η Κύπρος, όπως και πολλές ευρωπαϊκές χώρες, τα τελευταία χρόνια βιώνει σημαντικές κοινωνικές και πολιτισμικές αλλαγές, κυρίως λόγω της αύξησης της μετανάστευσης. Αυτές οι αλλαγές αντικατοπτρίζονται έντονα στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, όπου όλο και περισσότερα σχολεία καλούνται να υποδεχτούν και να ενσωματώσουν παιδιά με διαφορετική εθνική, γλωσσική και πολιτισμική ταυτότητα. Η διαπολιτισμική εκπαίδευση, πλέον, δεν είναι επιλογή. Είναι αναγκαιότητα.
Σε αρκετά δημοτικά σχολεία της Κύπρου, ιδίως σε αστικές περιοχές, το ποσοστό των αλλόγλωσσων ή αλλοδαπών μαθητών αγγίζει ή και ξεπερνά το 30%. Αυτό δημιουργεί νέες παιδαγωγικές ανάγκες: από τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας, μέχρι την καλλιέργεια κουλτούρας αποδοχής και ενσυναίσθησης μέσα στην τάξη.
Ωστόσο, η συζήτηση για τη διαπολιτισμική εκπαίδευση συχνά περιορίζεται στην «ένταξη» των μαθητών αυτών. Η πρόκληση είναι μεγαλύτερη: να διαμορφώσουμε ένα σχολείο όπου όλοι οι μαθητές – ανεξαρτήτως καταγωγής – μαθαίνουν να ζουν, να συνεργάζονται και να σέβονται ο ένας τον άλλον. Σε αυτό το σημείο, είναι καθοριστικής σημασίας η αναγνώριση των ειδικοτήτων των δασκάλων που απασχολούνται σε διαπολιτισμικά σχολεία. Οι εκπαιδευτικοί που εργάζονται με μαθητές από διαφορετικά πολιτισμικά υπόβαθρα χρειάζονται εξειδικευμένη κατάρτιση και υποστήριξη, για να μπορέσουν να ανταποκριθούν αποτελεσματικά στις ανάγκες αυτών των μαθητών.
Οι ειδικότητες των δασκάλων, όπως η διδασκαλία ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας, η διαπολιτισμική παιδαγωγική και η υποστήριξη μαθητών με διαφορετικές κοινωνικές και εκπαιδευτικές ανάγκες, πρέπει να αναγνωρίζονται και να αξιοποιούνται πλήρως. Αν οι εκπαιδευτικοί δεν υποστηρίζονται με τη σωστή κατάρτιση και τα απαραίτητα εργαλεία, δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στις προκλήσεις της σύγχρονης διαπολιτισμικής τάξης.
Η Πολιτεία οφείλει να στηρίξει έμπρακτα τους εκπαιδευτικούς με εξειδικευμένα προγράμματα επιμόρφωσης, ανανεωμένο εκπαιδευτικό υλικό και παρουσία ψυχοκοινωνικών λειτουργών στα σχολεία. Η διαπολιτισμική εκπαίδευση δεν είναι απλώς μια θεωρητική προσέγγιση ή ένα κεφάλαιο στο αναλυτικό πρόγραμμα. Είναι στάση ζωής. Είναι το δικαίωμα κάθε παιδιού – Κύπριου ή μη – να νιώθει ασφαλές, αποδεκτό και ισότιμο στο σχολείο. Είναι η βάση για μια κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς.
Αν θέλουμε ένα δημόσιο σχολείο σύγχρονο, δημοκρατικό και αποτελεσματικό, η πολυπολιτισμικότητα δεν πρέπει να μας τρομάζει. Αντίθετα, πρέπει να την αγκαλιάσουμε. Όχι ως πρόβλημα, αλλά ως ευκαιρία να γίνουμε καλύτεροι – ως εκπαιδευτικοί, ως πολίτες, ως κοινωνία.
*Λέκτορας Πανεπιστημιού Frederick
