Το τελευταίο δεκαήμερο αποδείχτηκε ασυνήθιστα οδυνηρό για τον κόσμο των Γραμμάτων με την εκδημία τεσσάρων λαμπρών εκπροσώπων της ελληνικής ποίησης και πεζογραφίας των τελευταίων 50 ετών – της Κικής Δημουλά στις 22 Φεβρουαρίου, του Γιάννη Δάλλα στις 24 Φεβρουαρίου, της Άλκης Ζέη στις 27 Φεβρουαρίου και του Στρατή Χαβιαρά στις 3 Μαρτίου.
Με τους τρεις πρώτους το Πανεπιστήμιο Κύπρου είχε μιαν ιδιαίτερη σχέση, όπως τονίστηκε σε προηγούμενες ανακοινώσεις για το θάνατο της Κικής Δημουλά και της Άλκης Ζέη, και θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθούμε και στη μεγάλη προσωπικότητα του Γιάννη Δάλλα, τον οποίο το Τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών είχε την τιμή να φιλοξενήσει τρεις φορές – ως ομιλητή: στο Διεθνές Συμπόσιο για τον Σεφέρη («Σεφέρεια Β’», Αγία Νάπα 16-18 Μαρτίου 1996), στο Διεθνές Συμπόσιο για τον Διονύσιο Σολωμό («Σεφέρεια Δ'», Αγία Νάπα, 23-25 Απριλίου 1999) και στο Διεθνές Συνέδριο «Γιώργος Σεφέρης: Ποιητής του Ελληνισμού» (Λευκωσία – Πλάτρες, 26-29 Φεβρουαρίου 2000), καθώς επίσης και ως επισκέπτη καθηγητή. Πολύ περισσότερο μάλιστα οι νεοελληνιστές και όλοι όσοι έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη φιλολογική έρευνα και την ποίηση, γνώρισαν τον Γιάννη Δάλλα μέσα από το σπουδαίο επιστημονικό και ποιητικό του έργο.
Με βάση τη μακροχρόνια σχέση φιλίας και συνεργασίας ανάμεσα στο Θεατρικό Εργαστήρι του Πανεπιστημίου Κύπρου και την Εταιρεία Κρητικών Σπουδών – Ίδρυμα Καψωμένου, όπου μετέχουν όλα μέλη του Θ.Ε.ΠΑ.Κ., δημοσιοποιούμε πιο κάτω το τιμητικό Ψήφισμα του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος του οποίου προεδρεύει ο επί χρόνια συνάδελφος και φίλος του εκλιπόντος, Ερατοσθένης Γ. Καψωμένος, Ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
*******
Ο Γιάννης Δάλλας υπηρέτησε με ένθεο ζήλο, σε όλη τη διάρκεια της μακράς ζωής του, την ελληνική Εκπαίδευση, ιδιωτική και δημόσια, με επιστέγασμα τη γόνιμη θητεία του ως Τακτικού καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και ως Ομότιμου καθηγητή στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο.
Πλουσιότατο και πολύτιμο υπήρξε και το συγγραφικό του έργο: επιστημονικές έρευνες και μελέτες, φιλολογικές εκδόσεις Νεοελλήνων συγγραφέων, δοκίμια και άρθρα στον περιοδικό τύπο, εκδόσεις και μεταφράσεις αρχαίων συγγραφέων. Μνημονεύομε εδώ τα διασημότερα έργα του: για τον Καβάφη («Καβάφης και Ιστορία», 1974, «Ο Καβάφης και η Δεύτερη Σοφιστική», 1984, «Η στρατηγική του εργαστηρίου. Ύστερα Καβαφολογικά», 2009), για τον Κάλβο («Η ποιητική του Ανδρέα Κάλβου», 1994, «Ο κλασικισμός του Ανδρέα Κάλβου», 1999, «Σολωμός και Κάλβος. Δύο αντίζυγες ποιητικές», 2009), για το Βάρναλη («Η δημιουργική δεκαετία στην ποίηση του Βάρναλη. Μελέτες», 1989), για το Σαχτούρη («Εισαγωγή στην ποιητική του Μίλτου Σαχτούρη», 1979, «Ο ποιητής Μίλτος Σαχτούρης», 1997), για τον Θεοτόκη («Κωνσταντίνος Θεοτόκης, κριτική σπουδή μιας πεζογραφικής πορείας», 2001). Πολύ σημαντική είναι και η συμβολή του Γιάννη Δάλλα στις φιλολογικές εκδόσεις νεοελλήνων συγγραφέων: του A. Κάλβου (Oι Ψαλμοί του Δαβίδ, H Ιωνιάς, Ωδαί ), του Κ. Βάρναλη (Το φως που καίει, Σκλάβοι Πολιορκημένοι, Η αληθινή απολογία του Σωκράτη), του Κωνσταντίνου Θεοτόκη (Κορφιάτικες Ιστορίες, Ο Κατάδικος, Οι σκλάβοι στα δεσμά τους, Ο παπα-Ιορδάνης Πασίχαρος).
Το ερευνητικό ενδιαφέρον του Γιάννη Δάλλα δεν περιορίζεται στη νεοελληνική λογοτεχνία, καλύπτει όλη την ελληνική πνευματική διαχρονία. Προνομιακή θέση κατέχει η φιλολογική, εκδοτική και μεταφραστική του ενασχόληση με την ποίηση των Λυρικών της αρχαϊκής εποχής: «Ελεγειακοί», «Ιαμβογράφοι», «Μελικοί», «Χορικολυρικοί», (1976-2007) και των Ελληνιστικών επιγραμμάτων, «Ελληνιστικός μικρόκοσμος», «Καλλίμαχος», «Πλάτωνος τα αποδιδόμενα επιγράμματα» (2008-2009).
Στο στίβο της ποίησης ο Γιάννης Δάλλας βγήκε από την πρώτη στιγμή πάνοπλος, όπως η Αθηνά από το κεφάλι του Δία. Και αναδείχτηκε ένας από τους κορυφαίους εκπροσώπους της πρώτης Μεταπολεμικής γενιάς. Ηπρώτη ποιητική του σύνθεση είναι ο θρήνος στο Federico Garcia Lorca (1948), όπου μορφώνουνται οι βουλές της ποίησής του· μιας ποίησης βαθιά κοινωνικής και στοχαστικής, σε ζωντανή διαλεκτική με την εποχή και με την ιστορία. Ακολουθούν οι συλλογές: “Εφτά πληγές”, 1950, “Απόπειρα Μυθολογίας”, 1952, “Κυκλοδίωκτα”, 1956, “Πόρτες εξόδου”, 1962, “Εξαγορά”, 1965, “Ανατομία”, 1971, “Το τίμημα” 1981, “Ο ζωντανός χρόνος”, 1985, “Δόκιμος σε συντεχνία”, 1986, “Αποθέτης”, 1993, “Στοιχεία ταυτότητας”, 1999, “Γεννήτριες”, 2004, “Περίακτος”, 2011.
“Άθληση” ονομάζει ο Δάλλας τον αγώνα του ποιητή μέσα στον Κόσμο, υπερασπιζόμενος την υψηλή αποστολή της ποίησης ενάντια στην τρέχουσα απαξίωση των πνευματικών αξιών. Με το ένα σκέλος στη διαχρονική – λαϊκή και λόγια – ποιητική μας παράδοση και με το άλλο στις πρώτες γραμμές της ανήσυχης πρωτοπορίας, ο Γιάννης Δάλλας έχτισε ένα ελληνικό ποιητικό μύθο, που μέσα στη συνταρακτική ιστορική περιπέτεια του νεότερου ελληνισμού συγχωνεύει όλους τους αγώνες, τους καημούς και τα οράματα της πολύπαθης ανθρωπότητας. Και τον προσέφερε σε μια επικοινωνίσιμη μεταϋπερρεαλιστική γραφή εξαιρετικής διαύγειας και κλασικής ισορροπίας· που η βαθιά, υποβλητική απαγγελία του ποιητή ζωντάνευε απελευθερώνοντας όλη τη δυναμική του. Αυτή η ποίηση κι αυτός ο μύθος είναι η σπορά του Ποιητή στις ψυχές των μαθητών και των ομοτέχνων του, που αποτέλεσαν πάντοτε την πρώτη του έγνοια και τη μεγάλη του επένδυση στο μέλλον του τόπου.
Πολιτιστικό Κέντρο Πανεπιστημίου Κύπρου
Φωτογραφίες
Ο Γιάννης Δάλλας στο Διεθνές Συνέδριο «Γιώργος Σεφέρης: Ποιητής του Ελληνισμού» (Λευκωσία – Πλάτρες, 26-29 Φεβρουαρίου 2000)
Με τους συνέδρους Γιώργη Παυλόπουλο και Θανάση Βαλτινό σε εκδρομή στο Όμοδος (Φεβρουάριος 2000)
