Η προσαρμοστικότητα των παιδιών στο σχολικό περιβάλλον εν μέσω της νόσου COVID-19 εντυπωσιάζει

  Η περίπτωση του Πανεπιστημιακού Νηπιαγωγείου

ΤΗΣ ΝΑΣΙΑΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ*

Η επαναλειτουργία των νηπιαγωγείων και των βρεφοκομικών σταθμών, υπό τις συνθήκες της πανδημίας του νέου κορωνοϊού SARS-CoV-2 (COVID-19) στην Κύπρο, ήταν μια μεγάλη πρόκληση για το εκπαιδευτικό σύστημα του τόπου, τους γονείς, και κυρίως τα ίδια τα παιδιά. Η φυσική τους επιστροφή στο σχολικό περιβάλλον μετά από περίπου τρεις μήνες απουσίας, χρειαζόταν να γίνει σε κατάλληλες, ελεγχόμενες και ιδιαίτερα προσεγμένες συνθήκες ασφάλειας και υγείας, έτσι ώστε να περιοριστεί,  στον μέγιστο δυνατό βαθμό, ο κίνδυνος εξάπλωσης της ιογενούς νόσου, τόσο για  μαθητές/τριες και τους εργαζόμενους/ες στα σχολεία (εκπαιδευτικούς και άλλο προσωπικό), όσο και  για το κοινωνικό σύνολο (γονείς/κηδεμόνες κ.ά.).

Η κάθε σχολική μονάδα είχε να αντιμετωπίσει πολλές και αλλεπάλληλες προκλήσεις. Από τις κυριότερες ήταν  η ψυχολογία των παιδιών κατά την περίοδο «εγκλεισμού», με αποτέλεσμα την τήρηση κοινωνικής απόστασης  από φίλους, δασκάλες/ους, παππούδες, γιαγιάδες και άλλα γνώριμα πρόσωπα, τον απομονωτισμό στο περιβάλλον του σπιτιού,  τις απρόσμενες αλλαγές στην καθημερινότητα παιδιών και γονέων, την απουσία και διακοπή της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Επιπρόσθετα,  ζήτημα ήταν και όλα τα μέτρα υγειονομικής προστασίας που έπρεπε άμεσα να εφαρμοστούν, ο κατευνασμός και η διαχείριση εύλογα συσσωρευμένων ανησυχιών παιδιών και γονέων.

Το Νηπιαγωγείο «Λητώ Παπαχριστοφόρου» και ο Βρεφοκομικός Σταθμός του Πανεπιστημίου Κύπρου, σε μια προσπάθεια διαμόρφωσης εναλλακτικών συνθηκών φοίτησης των μαθητών/ριών, όπως και  ειδικού περιβάλλοντος εργασίας για το προσωπικό της σχολικής μονάδας, ακολουθώντας τα δημοσιευμένα διατάγματα/ πρωτόκολλα και με τη συνδρομή ακαδημαϊκού προσωπικού του Ιδρύματος με εμπειρογνωμοσύνη στο θέμα, πέτυχαν να συνθέσουν  το πλαίσιο λειτουργίας του σταθμού. Αρχικά, πραγματοποιήθηκε ενημέρωση όλων των εμπλεκόμενων φορέων για τον καινούριο τρόπο λειτουργίας του νηπιαγωγείου και επεξηγήθηκαν οι πτυχές του υγειονομικού πρωτόκολλου. Στη συνέχεια ακολούθησε εκπαίδευση του προσωπικού του νηπιαγωγείου σε θέματα ασφάλειας, υγείας, αλλά και πρακτικής προστασίας των ιδίων των εργαζομένων, όπως και των παιδιών. Ακολούθησε αναδιαμόρφωση του σχολικού περιβάλλοντος με βάση το υγειονομικό πρωτόκολλο, συμπεριλαμβανομένης της προπαρασκευαστικής προετοιμασίας παιδιών και γονέων για φυσική επαναφορά στη σχολική μονάδα μέσω συγκεκριμένου προγράμματος  και αντίστοιχων βημάτων που σχεδιάστηκαν.

Η πρώτη μέρα επιστροφής των παιδιών στο πανεπιστημιακό νηπιαγωγείο σηματοδοτούσε την έναρξη της υλοποίησης του προγράμματος προστασίας των παιδιών, αλλά ταυτόχρονα και την αρχή της  εκπαίδευσής τους σε θέματα υγιεινής και προστασίας των ιδίων και των γύρω τους. Τα παιδιά αντικρύζοντας τις δασκάλες/ους αλλά και τους φίλους τους, μάλλον αισθάνθηκαν αυτόματα  ασφάλεια και χαρά. Ενώ αποχαιρετούσαν τους γονείς τους, φορώντας το καλύτερο τους χαμόγελο, εισέρχονταν στην πλειοψηφία τους ήρεμα και χαρούμενα στο σχολείο, εντυπωσιάζοντας τους ενίοτε φοβισμένους γονείς που είχαν έγνοια την προσαρμογή των παιδιών μετά το μεγάλο διάστημα απουσίας τους. 

Καθοριστικός παράγοντας για τα επίπεδα προσωπικής ετοιμότητας των παιδιών, καθώς και της ομαλής επαναφοράς τους στο σχολικό περιβάλλον, ήταν  η καθημερινή επιμόρφωση και επικοινωνία που είχαν μέσω του προγράμματος της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης του Σχολείου, τα παιδιά, οι γονείς, και οι εκπαιδευτικοί. Τα παιδιά μέσω του προγράμματος είχαν την ευκαιρία να αλληλεπιδρούν επί καθημερινής βάσεως και ανέπαφα με τους φίλους και τις δασκάλες/ους τους, συνεχίζοντας απρόσκοπτα  το πλάνο μάθησης, από το περιβάλλον του σπιτιού τους.

Η προσέλευση των παιδιών στο σχολικό περιβάλλον

Προκειμένου να εισέλθουν στους χώρους του πανεπιστημιακού νηπιαγωγείου, πρωτίστως γίνεται  μέτρηση της θερμοκρασίας τους, ξεπλένουν σχολαστικά τα χέρια τους με σαπούνι και νερό. Ταυτόχρονα τηρούν τις αποστάσεις, οι οποίες οριοθετήθηκαν από το προσωπικό, σύμφωνα πάντοτε με τις πρόνοιες του πρωτοκόλλου. Στη συνέχεια απολυμαίνουν τα χέρια με αντισηπτικό και ακολούθως με τη συνοδεία της νηπιαγωγού τους, μεταβαίνουν στην τάξη τους.

Καθ’ όλη την διάρκεια της ημέρας, τα παιδιά εποπτεύονται, ώστε να τηρούν πιστά όλους τους κανόνες ασφάλειας και υγιεινής που έχουν διδαχθεί να εφαρμόζουν. Πρόσθετα,  η διεύθυνση και το προσωπικό του νηπιαγωγείου, έχουν σχεδιάσει ειδικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα, το οποίο απαρτίζεται από παραμύθια, θεατρικό παιχνίδι, παιχνίδια ρόλων, δομημένες δραστηριότητες και ελεύθερο παιχνίδι. Είναι σημαντικό να καταγραφεί πως με αφορμή τις παρούσες υγειονομικές περιστάσεις, τα παιδιά εκπαιδεύονται και ενισχύονται στον τομέα της αυτοεξυπηρέτησης και της προστασίας του εαυτού τους, από τους ιούς και τις ασθένειες γενικότερα.

Εκτός από το τακτικό, αλλά και σωστό πλύσιμο των χεριών, τα παιδιά τηρούν τις αντίστοιχες αποστάσεις κατά τη διαδικασία της μετάβασης στην τουαλέτα, κατά τη διάρκεια των γευμάτων και στις διάφορες μεταβάσεις τους εντός ή εκτός του χώρου της τάξης τους.

Κάθε παιδί έφτιαξε επίσης το δικό του ατομικό κουτί αποθήκευσης προσωπικών αντικειμένων, έτσι ώστε να χρησιμοποιεί αποκλειστικά τα δικά του μέσα και υλικά, για να αποφεύγεται η κοινή χρήση αντικειμένων.

Πάντως κατά τα παρατηρούμενα φαινόμενα, το ελεύθερο παιχνίδι μάλλον παραμένει ως το αγαπημένο των παιδιών, αφού μέσα από την εκπαίδευση της οποίας έτυχαν σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας κατά την περίοδο της πανδημίας, έχουν εφεύρει νέες προσθήκες «δράσης» και κανόνες για το παιχνίδι τους.

Παρά τις πολλαπλές προκλήσεις της νέας πραγματικότητας στο σχολικό περιβάλλον, ο στόχος είναι εκεί: Να ενισχύσουμε τα νήπια και τα παιδιά για να έχουν αυτοπεποίθηση, δυναμισμό και να κρατήσουν αμείωτη τη δημιουργικότητά τους, ακόμα και στις πιο δύσκολες συνθήκες. Αποδεικνύουν άλλωστε καθημερινά τα παιδιά ότι είναι ευπροσάρμοστα και υπενθυμίζουν έτσι στους μεγαλύτερους ότι χρειάζεται να ξανα-ανακαλύψουν τα θετικά αυτά χαρακτηριστικά της παιδικότητας, που κάπου ίσως να ξέχασαν, απορροφημένοι στη ρουτίνα τους.

Ομολογουμένως και για τη διεθνή βιβλιογραφία, τόσο σε ψυχολογικό όσο και σε κοινωνιολογικό επίπεδο, η ανάπτυξη και ενίσχυση της υγιούς αυτοπεποίθησης ως χαρακτηριστικού στην προσωπικότητα του ανθρώπου είναι μια δυναμική διαδικασία που ξεκινά από τη βρεφική ηλικία και συνεχίζεται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του,  και σαφώς είναι καθοριστική για την ψυχοκοινωνική υγεία. Η ενδυνάμωση των παιδιών έτσι ώστε να αναλαμβάνουν τα ίδια υπευθυνότητες και πρωτοβουλίες  τηρώντας ταυτόχρονα κανόνες και ανταπεξερχόμενοι σε δυσκολίες και περιστάσεις, συνιστά υψίστης σημασίας στόχο του αναλυτικού προγράμματος της προσχολικής ηλικίας και του συστήματος εκπαίδευσης γενικότερα.

Η κοινωνία μας χρειάζεται πολίτες με αυτοπεποίθηση, κριτική σκέψη, δυναμισμό και αποφασιστικότητα. Αυτοί είναι οι στόχοι των νηπιαγωγείων του τόπου μας.

Καλή αρχή και καλή δύναμη σε όλους.

*Διευθύνουσα Νηπιαγωγείου «Λητώ Παπαχριστοφόρου» και Βρεφοκομικού Σταθμού