Την Τετάρτη, 21 Απριλίου 2021 διεξήχθη με μεγάλη συμμετοχή από την Κύπρο και το εξωτερικό η όγδοη διαδικτυακή εκδήλωση της σειράς ομιλιών και συζητήσεων «1821-2021: 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση», που διοργανώνει το Πανεπιστήμιο Κύπρου. Η εκδήλωση περιελάμβανε τρεις ομιλίες που εστίαζαν στο ζήτημα των Δανείων, στο Διεθνές Δίκαιο και στη Δημόσια Οικονομία της επαναστατημένης Ελλάδας του Εικοσιένα.
Τα δάνεια και το Διεθνές Δίκαιο
Αντικείμενο της παρουσίασης του κ. Ιωάννη Στριμπή, Επίκουρου Καθηγητή Διεθνών Θεσμών στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου, ήταν η ρύθμιση κατά το διεθνές δίκαιο της εποχής της χρηματοδότησης κρατών και άλλων διεθνών δρώντων, όπως στην περίπτωση της Ελληνικής Επανάστασης αναγνωρισμένων εμπολέμων. Ο πόλεμος είναι μία πολυέξοδη επιχείρηση, όπως και η Επανάσταση. Η διεθνής χρηματοδότηση μπορούσε να λάβει τη μορφή χορήγησης οικονομικής ενίσχυσης ή διεθνούς δανεισμού, διακρατικού ή ιδιωτικού. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την Ελληνική Επανάσταση παρουσιάζει η ρύθμιση του διεθνούς δανεισμού υπό το πρίσμα της ουδετερότητας και της μη-ανάμειξης στις εσωτερικές υποθέσεις άλλων κρατών. Ο κ. Στριμπής επεσήμανε ότι για τα δάνεια του Αγώνα (1824-1825) δεν υπήρξε εγγύηση, όπως στην περίπτωση του πρώτου δανείου του νεοσύστατου ελληνικού κράτους (1833). Για την εξυπηρέτησή του συνάφθηκε το προηγούμενο έτος διεθνής σύμβαση εκ μέρους των τριών Μεγάλων Δυνάμεων, όπου η κάθε χώρα εγγυόταν το ένα τρίτο του ποσού. Η Ελλάδα αδυνατούσε να εξοφλήσει το δάνειο, όπως και τα προηγούμενα (1824-1825), και έτσι οδηγήθηκε σε άκαρπες διαπραγματεύσεις με τις εγγυήτριες δυνάμεις. Τελικά, το 1857 η Ελλάς αποδέχθηκε την επιθεώρηση των δημοσιονομικών της από επιτροπή εμπειρογνώμων των τριών εγγυητριών δυνάμεων.
Τα δάνεια της Ελληνικής Επανάστασης: οι διαμεσολαβητές και ο διεθνής δανεισμός στις αρχές του 19ου αιώνα
Η κα Μαρία-Χριστίνα Χατζηιωάννου, Διευθύντρια Ερευνών του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (Αθήνα), στην ομιλία της αναφέρθηκε στη γονιδιακή εξήγηση των δανείων του Ελληνικού κράτους και στην ιστορία του διεθνούς δανεισμού. Τα πρώτα ελληνικά δάνεια έφεραν κοντά τρεις κόσμους την δεκαετία του 1820: τον επαναστατημένο κόσμο (γεωργοί, κτηνοτρόφοι, έμποροι κ.ά.), την ελληνική εμπορική διασπορά των διεθνών συναλλαγών και την χρηματοπιστωτική αγορά του Λονδίνου. Επιπλέον, αναφέρθηκε στο γεγονός ότι τα δάνεια του Αγώνα δεν συγκροτούσαν την αρχή του εθνικού δημόσιου χρέους της Ελλάδας, ούτε αυτά σπαταλήθηκαν στον εμφύλιο πόλεμο. Χρήματα από τα δάνεια αυτά χρησιμοποιήθηκαν για την αναβάθμιση του πολεμικού ναυτικού. Έτσι, η Προσωρινή Διοίκησις της Ελλάδος δέχθηκε να χρηματοδοτήσει μια καινοτομία που δύσκολα θα υλοποιείτο σε ένα θεσμοθετημένο εθνικό στόλο: την κατασκευή του πρώτου ατμοκίνητου πολεμικού πλοίου με όνομα «Καρτερία».
Δημόσια οικονομία και η συγκρότηση κράτους το Εικοσιένα
Ο Ιστορικός στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο κ. Σίμος Μποζίκης ανέφερε στην ομιλία του: «Μπορεί το Εικοσιένα να αντιμετωπίζεται ως ορόσημο της ίδρυσης του νέου ελληνικού κράτους ωστόσο, είναι γνωστό ότι οι απαρχές της συγκρότησής του τοποθετούνται στο 1828 ή και αργότερα. Με βάση νεότερα στοιχεία έχειδιαφανεί ότι σε όλη τη διάρκεια της Επανάστασης εντοπίζεται μια αξιόλογη δημόσια οικονομική λειτουργία συνυφασμένη με τη διαμόρφωση της επικράτειας· και ότι στη σχέση των επιμέρους φορέων ισχύος και των επίσημων αρχών με τα έσοδα εντοπίζονται ενδιαφέρουσες διαδικασίες σχετικά με τη συγκέντρωση της πολιτικής εξουσίας και τη διαμόρφωση εθνικού πολιτικού κέντρου». Ο ομιλητής επισήμανε ότι η Επανάσταση άρχισε χωρίς συγκεντρωμένους υλικούς πόρους, με εξαίρεση τον πολεμικό στόλο. Έτσι προσπάθησαν να εξασφαλίσουν χρήματα μέσω δανείων, φορολογήσεων και εκποιήσεων εθνικών ακινήτων. Μπορεί τα δάνεια του Αγώνα να ήταν μια οικονομική αποτυχία για την Επανάσταση, αλλά επέδρασαν καταλυτικά στη διεθνοποίηση του Ελληνικού ζητήματος και στην αύξηση του ρόλου της πολιτικής εξουσίας στην επιβίωση της Επανάστασης.
Με την ολοκλήρωση των ομιλιών, ακολούθησε ενδιαφέρουσα συζήτηση μεταξύ των ακροατών και των ομιλητών, δίνοντας την ευκαιρία σε όλους τους συμμετέχοντες να εμβαθύνουν στα θέματα που παρουσιάστηκαν.
Πληροφορίες
Για την παρακολούθηση μέσω YouTube ακολουθήστε τον σύνδεσμο:
https://www.youtube.com/channel/UCrOshwASe6sTmzr0VaOopyg
Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων είναι διαθέσιμο στον σύνδεσμο: https://bit.ly/3lU1qvp
Η εγγραφή στην πλατφόρμα zoom γίνεται μέσω του συνδέσμου:
https://ucy.zoom.us/meeting/register/tJMud-Gsrz4uE9Cqs4mHXTMl_Ktd74X7-wli.
Η επόμενη διαδικτυακή εκδήλωση, την Τετάρτη 12/5/2021, εξετάζει τις συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων στις απελευθερωμένες περιοχές, και τον Αγώνα στη θάλασσα. Περιλαμβάνει δυο ομιλίες:
