Υπογράφηκε σήμερα η συμφωνία μεταξύ της Κυπριακής Κυβέρνησης και του Πανεπιστημίου Κύπρου για παραχώρηση της Αγρέπαυλης της Ποταμιάς στο Τμήμα Βιολογικών Επιστημών για αξιοποίηση και χρήση του μνημείου, για περίοδο 10 χρόνων
Μετά την ολοκλήρωση των εργασιών συντήρησης και αποκατάστασης σημαντικών μνημείων του νεότερου πολιτισμού, με σκοπό την παράδοσή τους σε άλλους φορείς, για να τα χρησιμοποιήσουν αποδίδοντας τους νέες χρήσεις, με στόχο την επίτευξη εμπράκτως της διασύνδεσης ανάμεσα στο παρελθόν και το μέλλον, το Τμήμα Αρχαιοτήτων παρέδωσε σήμερα στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, τη Μεσαιωνική Αγρέπαυλη στην Ποταμιά, για νέες χρήσεις από το Τμήμα Βιολογικών Επιστημών και του νεοσυσταθέντος Κέντρου Βιοποικιλότητας του Πανεπιστημίου Κύπρου.
Τη Συμφωνία παραχώρησης άδειας χρήσης της Μεσαιωνικής Αγρέπαυλης στην Ποταμιά, που χρονολογείται στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου αιώνα, υπέγραψαν τη Δευτέρα, 12 Ιουλίου 2021, εκ μέρους της Κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας, η Διευθύντρια του Τμήματος Αρχαιοτήτων Δρ Μαρίνα Σολομίδου-Ιερωνυμίδου και εκ μέρους του Πανεπιστημίου Κύπρου, ο Πρύτανης, Καθηγητής Τάσος Χριστοφίδης.
Η Συμφωνία προνοεί μεταξύ άλλων ότι το Τμήμα Αρχαιοτήτων παραχωρεί, με συμβολικό μίσθωμα, άδεια χρήσης των παραδοσιακών οικοδομών της Αγρέπαυλης στην Ποταμιά για νέα χρήση του από το Τμήμα Βιολογικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κύπρου για τις ανάγκες του Τμήματος, στην κατάσταση που αυτό βρίσκεται σήμερα, για περίοδο δέκα ετών και με δικαίωμα ανανέωσης της για άλλα τέσσερα χρόνια.
Ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Κύπρου, Καθηγητής Τάσος Χριστοφίδης αφού ευχαρίστησε το Τμήμα Αρχαιοτήτων για την εμπιστοσύνη να παραδώσει προς το Πανεπιστήμιο το Μεσαιωνικό κτήριο μετά από μια σειρά εντατικών διαβουλεύσεων που διήρκησαν δύο χρόνια, διαβεβαίωσε ότι το Πανεπιστήμιο θα αξιοποιήσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το παραχωρούμενο μνημειακό κτήριο και το χώρο του, το οποίο αποτελεί μέρος της πολιτιστικής υποδομής της Κύπρου, για στέγαση του νεοσυσταθέντος Κέντρου Βιοποικιλότητας, και θα προστατεύσουν ένα εξαίρετο μεσαιωνικό κτίσμα που αποτελεί μέρος της ιστορίας και της κληρονομιάς της Κύπρου. «Πρόκειται για μια Συμφωνία προς όφελος και των δύο μερών και προς όφελος της τοπικής κοινωνίας της Ποταμιάς αλλά και της ευρύτερης κυπριακής κοινωνίας. Τα ιστορικά και διατηρητέα κτήρια αποτελούν ίχνη της ιστορίας του τόπου, που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τον πολιτισμό και τις παραδόσεις μας και να ισχυροποιήσουμε την πολιτιστική μας ταυτότητα και ως Πανεπιστήμιο επιχειρούμε τον καλύτερο τρόπο αξιοποίησης των κτηρίων μετά από την σχετική παραχώρηση και με σεβασμό προς τον χαρακτήρα του περιβάλλοντος χώρου και την αρχιτεκτονική του μνημείου», σημείωσε ο Πρύτανης.
Ο Υπουργός Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων κ. Γιάννης Καρούσοςσε σύντομο χαιρετισμό του,τον οποίο ανέγνωσε ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου κ. Σταύρος Α. Μιχαήλ, χαρακτήρισε την εν λόγω Συμφωνία μεταξύ του Τμήματος Αρχαιοτήτων και του Πανεπιστημίου Κύπρου ως ιδιαίτερα σημαντική και συνεχάρη τον Πρύτανη και τη Σύγκλητο του Πανεπιστημίου που είχαν, όπως σημείωσε, τη διορατικότητα για τέτοιες συνέργειες. «Η Συμφωνία θα συμβάλει στην περαιτέρω σύσφιξη των δεσμών μεταξύ των δύο Φορέων με πρωταγωνιστικό ρόλο στην προώθηση του Πολιτισμού. Το Υπουργείο της αποδίδει ιδιαίτερη σημασία, διότι γνωρίζουμε τα θετικά αποτελέσματά της στους σημαντικότατους τομείς της έρευνας και της προστασίας και διατήρησης της αρχαίας αρχιτεκτονικής μας κληρονομιάς. Είμαι βέβαιος ότι η νέα χρήση του μνημείου θα αξιοποιήσει δημιουργικά το ιστορικό αυτό κτήριο και θα αποβεί ωφέλιμη για τις επιδιώξεις του Τμήματος Βιολογικών Επιστημών, για την τοπική κοινωνία και για το ίδιο το μνημείο που θα αναδειχθεί σε σημαντικό κέντρο γνώσης σε μια κατεξοχήν αγροτική περιοχή. Είμαι σίγουρος ότι η συνεργασία μεταξύ του Τμήματος Αρχαιοτήτων και του Πανεπιστημίου Κύπρου θα αποδώσει και νέους καρπούς προς όφελος της αρχαιολογικής κληρονομιάς και της ακαδημαϊκής κοινότητας», τόνισε ο Υπουργός.
Η Διευθύντρια του Τμήματος Αρχαιοτήτων Δρ Μαρίνα Σολομίδου-Ιερωνυμίδουαφού ευχαρίστησε θερμά τον Πρύτανη, Καθηγητή Τάσο Χριστοφίδη για τη στήριξή του στη εν λόγω συνεργασία, εξέφρασε την ακράδαντη πεποίθηση για πολύ θετικά αποτελέσματα μέσα από την υλοποίηση της Συμφωνίας. «Η Μεσαιωνική Αγρέπαυλη της Ποταμιάς αποτελεί ίσως το πιο σημαντικό μνημείο που παραδίδει το Τμήμα Αρχαιοτήτων προς νέα χρήση και είμαι πανευτυχής για το γεγονός ότι θα χρησιμοποιηθεί από το Ανώτατο Ακαδημαϊκό Ίδρυμα του τόπου μας», σημείωσε η Δρ Σολομίδου-Ιερωνυμίδου.
Ο Πρόεδρος του Τμήματος Βιολογικών Επιστημών, Αναπληρωτής Καθηγητής Αντώνης Κυρμίζης αφού ευχαρίστησε το Τμήμα Αρχαιοτήτων και τις Αρχές του Πανεπιστήμιου Κύπρου, διαβεβαίωσε ότι το Τμήμα του θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για ορθή αξιοποίηση του μνημειακού χώρου.
Ο Καθηγητής Σπύρος Σφενδουράκης στο Τμήμα Βιολογικών Επιστημών και αρμόδιος για το νεοσύστατο Κέντρο Βιοποικιλότητας του Πανεπιστημίου Κύπρου, ανέφερε ότι είναι το πρώτο τέτοιο Κέντρο που αφορά τη βιοποικιλότητα στην Κύπρο και αναφέρθηκε στην επιπλέον παραχώρηση χρηματικής δωρεάς 250,000 ευρώ, από τον κ. Αναστάσιο Λεβέντη και τον Πρόεδρο του Συμβουλίου του Πανεπιστημίου κ. Γιώργο Δαυίδ για την ολοκλήρωση των υποδομών που απαιτούνται στην Αγρέπαυλη της Ποταμιάς, ώστε να ξεκινήσει η λειτουργία του Κέντρου Βιοποικιλότητας.
Σημειώνεται ότι σε μια προσπάθεια διάσωσης και διατήρησης της Αγρέπαυλης της Ποταμιάς, είχε εκπονηθεί μελέτη στο πλαίσιο του Διατμηματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Συντήρηση και αποκατάσταση κτιρίων και συνόλων» του Πανεπιστημίου Κύπρου, με κατεύθυνση «Αποτύπωση, Υλικά και Επεμβάσεις Συντήρησης» με εφαρμογή στη Μεσαιωνική «Αγρέπαυλη» της Ποταμιάς στην Κύπρο. Αντικείμενο της εργασίας ήταν η σχεδιαστική αποκατάσταση της Μεσαιωνικής Αγρέπαυλης στην Ποταμιά με βασικό στόχο τη διάσωση του μνημείου αφού μετά την πλήρη εγκατάλειψη του το 1974 διέτρεχε μεγάλο κίνδυνο κατάρρευσης.
Ιστορικά στοιχεία Αγρέπαυλης της Ποταμιάς
Η Αγρέπαυλη της Ποταμιάς είναι ένα εκτεταμένο κτιριακό συγκρότημα με διαφορετικές χρονολογικές φάσεις. Το ανατολικότερο τμήμα αποτελείται από το παλαιότερο μέρος του μνημείου, που φαίνεται να είναι μέρος του αρχικού μεσαιωνικού κτίσματος και από άλλα κτίσματα γύρω από μια μεγάλη κεντρική αυλή. Σύμφωνα με τον Λεόντιο Μαχαιρά και άλλους χρονογράφους του Μεσαίωνα η Αγρέπαυλη αποτελούσε ιδιοκτησία της βασιλικής οικογένειας των Λουζινιανών.
Το δυτικό τμήμα του συγκροτήματος είναι μεταγενέστερο και αποτελείται από διώροφα και μονώροφα δωμάτια γύρω από μια κεντρική περίκλειστη αυλή. Το τμήμα αυτό χρονολογείται στην εποχή της Τουρκοκρατίας, οπότε το συγκρότημα λειτουργούσε ως τσιφλίκι. Τέλος ορισμένα κτίσματα στην περίμετρο του συνόλου φαίνεται να είναι μεταγενέστερα, ίσως στις αρχές του 20ου αιώνα.
Μεταξύ του 2011 και 2017 το Τμήμα Αρχαιοτήτων προέβη στην πλήρη συντήρηση και αποκατάσταση του νεότερου, δυτικού τμήματος, την χρήση του οποίου παραχώρησε στο Πανεπιστήμιο Κύπρου.
