Πολιτιστικό Φεστιβάλ Πανεπ. Κύπρου: Για το «Εικονοστάσι της Κύπρου»


Η ιστορία μιας εικόνας του Ευαγόρα Καραγιώργη

Στο δεύτερο μέρος του φετινού Πολιτιστικού Φεστιβάλ του Πανεπιστημίου Κύπρου (Σεπτ.-Οκτ. 2021), η Αξιοθέα φιλοξένησε μιαν από τις πιο επιτυχημένες διαχρονικά εκδηλώσεις της: την παρουσίαση του ψηφιακού δίσκου του Ευαγόρα Καραγιώργη «Η Ιστορία μιας Εικόνας», ένα φιλόδοξο και απαιτητικό έργο για ορχήστρα, λαούτο και λαϊκό βαρύτονο.

Πρόκειται για ένα έργο όπου ο Ευαγόρας ενεπλάκη με την ποιητική ύλη που το αφορά ήδη το 1998/99, όταν συνέθετε τη μουσική για τα χορικά και τα τραγούδια της θεατρικής προσαρμογής της «Εξήγησις της γλυκείας Χώρας Κύπρου» του Λεοντίου Μαχαιρά, έργο με το οποίο είχε ήδη αναμετρηθεί ο Γιώργος Σεφέρης κατά τη σύνθεση των ποιημάτων που απαρτίζουν τη συλλογή «…Κύπρον ου μ’ εθέσπισεν…». Εντωμεταξύ, στο πεδίο συνάντησης του Μαχαιρά και του Σεφέρη (δηλαδή της Ιστορίας με την Ποίηση), ήρθε να προστεθεί μια τρίτη διάσταση, αυτή της Ζωγραφικής, καθώς η συνάντηση Σεφέρη-Διαμαντή έδωσε την ώθηση για την ολοκλήρωση του συγκλονιστικού πίνακα του Διαμαντή «Ο Κόσμος της Κύπρου», με τίτλο που προήλθε από την αφιέρωση της κυπριακής ποιητικής συλλογής του Σεφέρη: «Στον Κόσμο της Κύπρου, Μνήμη και αγάπη». Όπως, εν συνεχεία, ο Διαμαντής αφιέρωσε την Εικόνα του «Στον Γιώργο Σεφέρη, Μνήμη και αγάπη», σημειώνοντας: «Λυπούμαι που δεν πρόλαβα να το κάμω όσο ζούσε ο ποιητής».

Όσο πάντως και αν η αφήγηση της «Εξήγησις της γλυκείας χώρας Κύπρου» και η ποίηση του «…Κύπρον ου μ’ εθέσπισεν…» είχαν μιαν δραστική επενέργεια στο μουσικό ταλέντο του Ευαγόρα, εκείνο που φαίνεται ότι έπαιξε τον καθοριστικό ρόλο για την απόφαση της μουσικής ενασχόλησης του συνθέτη με τον Κόσμο της Κύπρου, ήταν η πολυμέτωπη συνάντησή του με τη ζωγραφική τέχνη του Διαμαντή. «Χρησιμοποίησα», γράφει ο ίδιος, «θέματα που έβγαιναν μέσα από τις περιγραφές και τα σχόλια του Διαμαντή.» Επομένως δεν έμεινε μόνο στη μελέτη της ίδιας της εικόνας, αλλά μελέτησε και την αφήγηση του Διαμαντή γι’ αυτήν, όπως μελέτησε και την αλληλογραφία του με τον Σεφέρη.

Τα στοιχεία της δημιουργικής αυτής διεργασίας που ξεκίνησε με τη μελέτη των μορφών του πίνακα και συνέχισε με την αναζήτηση θεμάτων από τη δημοτική παράδοση που να εκφράζουν χαρακτήρες του πίνακα, υλοποιήθηκαν κατά τον καλύτερο τρόπο στην αριστουργηματική μουσική σύνθεση «Η ιστορία μιας εικόνας». Από τη μνημειώδη εκείνη βραδιά, μεταφέρουμε εδώ κάποιες παρατηρήσεις από τις ομιλίες των τριών εισηγητών.

Ο Χαράλαμπος Μπακιρτζής αναφέρθηκε στο θεατρικό στοιχείο που κυριαρχεί στην κατά τα άλλα στατική εικόνα του Διαμαντή. Διέκρινε τη θεατρική μεταξύ των προσώπων συνομιλία, παρά το ότι «οι μορφές της εικόνας είναι σιωπηλές». Και συμπλήρωσε ότι «παρά την ακινησία και τη φαινομενική αποστασιοποίηση των μορφών, συνυφαίνεται η μεταξύ τους εσωστρεφής εγκαρτέρηση για κάτι αναμενόμενο. […] Στον “Κόσμο της Κύπρου” βλέπω ένα δρώμενο, έναν χορό χωρίς χορό, τον οποίο τα κτήρια της κυπριακής υπαίθρου στο βάθος σαν σκηνικά ορίζουν εμβληματικά. […] “Μέσα από τη μουσική”, λέγει ο Ευαγόρας, “προσπάθησα να ψηλαφίσω τον κόσμο που ο Διαμαντής έβαλε στον πίνακά του... και βρήκα ερεθίσματα που με οδήγησαν στη σύνθεση μίας μουσικής ενότητας, μίας ιστορίας προσωπικής.” Με βάση την πιο πάνω εμπειρία, ο Ευαγόρας συνέθεσε 16 μουσικά κομμάτια, όπου επανέρχεται σε ενθουσιώδεις μουσικές παραλλαγές και με πληθωρικές συγχορδίες το ανθρώπινο τοπίο του “Κόσμου της Κύπρου” υπό το φως της κυπριακής δημοτικής μουσικής παράδοσης σε νέες μορφές.»

Ο Πέτρος Στυλιανού υποστήριξε ότι επειδή ο Ευαγόρας «είναι βαθιά γνώστης, έμπειρος μελετητής και ερμηνευτής του πλούτου της μουσικής παράδοσης και εργογραφίας στον ευρύτερο ελληνικό χώρο, γι’ αυτό και μπόρεσε και αξιοποίησε αριστοτεχνικά, σύνθετα αλλά εντυπωσιακά μέτρα, θέματα και ρυθμικά μοτίβα τα οποία συναντιούνται στην κυπριακή και ελλαδική χορευτική παράδοση. (…) Σε όλο σχεδόν το μήκος της σύνθεσης, κυριαρχούν τα μέτρα και ρυθμικά μοτίβα τα οποία συναντά κανείς στους κυπριακούς παραδοσιακούς χορούς και στα δημοτικά τραγούδια. Επιπλέον, εκτός από δικά του θέματα, ο Καραγιώργης δανείστηκε μοτίβα από λαϊκές μελωδίες που έχουν περάσει από το «αυτί» και το «στόμα» του λαού […] και επεξεργάστηκε με τέτοιο τρόπο τις μελωδίες αυτές εντάσσοντας και προσαρμόζοντάς τες μέσα σε ένα δικό του προσωπικό συνθετικό ύφος, με την επίδραση της Δυτικής μουσικής και κυρίως των μουσικών κινημάτων του 20ου αι. να είναι έκδηλη. Είναι δηλαδή παραδοσιακός, έντεχνος αλλά και σύγχρονος!»

Τέλος, ο Μιχάλης Πιερής σχολίασε τη «μαγική αλχημεία» που εκλύεται από τη συγκινημένη μνήμη που κυβερνά το έργο του Ευαγόρα όπως και τα έργα που τον ενέπνευσαν. «Πρόκειται», ανέφερε, «για τη μνήμη του καιρού και του τόπου και των ανθρώπων αυτού του τόπου, όπως το κωδικοποίησε σε μία φράση ο Μαχαιράς: «Και τούτον γράφω το διά ανθύμησιν καιρού και τόπου». Βρισκόμαστε δηλαδή μπροστά σ’ ένα τετράπτυχο έργο που αφορά στην «Ενθύμηση», ένα έργο που για να συγκροτηθεί, ο δημιουργός του αναμετρήθηκε με πολλά άλλα έργα, αφομοιώνοντας στοιχεία από διαφορετικές τέχνες: Ιστορία/Χρονικό, Ποίηση, Ζωγραφική, Μουσική ―θα πρόσθετα και τη τέχνη της φωτογραφίας, αφού ο Σεφέρης υπήρξε συστηματικός και ευαίσθητος φωτογράφος ανθρώπων, μνημείων και τοπίων της Κύπρου.»

Χαιρετισμούς στην έναρξη της παρουσίασης του δίσκου απεύθυναν ο πρέσβης της Ελλάδας στην Κύπρο κ. Ιωάννης Παπαμελετίου και ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Κύπρου, καθηγητής Τάσος Χριστοφίδης. Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους οι πρέσβεις Ανδρέας Μαυρογιάννης Δημήτριος Κουντουμάς, Ανδρέας Ιγνατίου, εκπρόσωποι του Υπουργείου Εξωτερικών, του ΓΕΦ, της ΕΛΔΥΚ, άνθρωποι των Γραμμάτων και των Τεχνών, καθώς και πλήθος κόσμου.

Λεζάντες:

1. Στιγμιότυπο από την εκδήλωση

2. Ο συνθέτης Ευαγόρας Καραγιώργης, ο μαέστρος Πέτρος Στυλιανού και ο λαϊκός βαρύτονος Γιάννης Διονυσίου

3. Χαράλαμπος Μπακιρτζής, διευθυ­ντής του Ιδρύματος Αναστάσιος Γ. Λεβέντης

 




Comments (0)


This thread has been closed from taking new comments.





Newsletter










424