ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΤΟΜΠΑΖΟΥ*
Οι επικριτές της απόφασης του Πανεπιστημίου Κύπρου να παραχωρήσει άδεια άνευ απολαβών στον καθηγητή Νιαζί Κισίλγιουρεκ κατά τη διάρκεια της θητείας του ως ευρωβουλευτή βασίζονται σε μια συγκεκριμένη ερμηνεία του άρθρου 70 του Συντάγματος, η οποία ωστόσο, αν επικρατήσει, θα αποτελέσει κατάφορη παραβίαση της αρχής της ισονομίας και της ακαδημαϊκής ελευθέριας που ισχύει σε κάθε ευνομούμενη φιλελεύθερη δημοκρατία.
Τί ακριβώς λέει το άρθρο 70; Ας το παραθέσουμε:
«Η ιδιότης του βουλευτού είναι ασυμβίβαστος προς το αξίωμα του υπουργού ή του μέλους Κοινοτικής Συνελεύσεως ή δημοτικού συμβουλίου, συμπεριλαμβανομένου και του δημάρχου, ή προς την ιδιότητα του ανήκοντος εις τας ενόπλους δυνάμεις ή τας δυνάμεις ασφαλείας της Δημοκρατίας ή προς οιονδήποτε έτερον δημόσιον ή δημοτικόν αξίωμα ή θέσιν, προκειμένου δε περί βουλευτού εκλεγομένου υπό της τουρκικής κοινότητος και προς το του θρησκευτικού λειτουργού. Ο όρος «δημόσιον αξίωμα ή θέσις» εν τω παρόντι άρθρω περιλαμβάνει οιονδήποτε αξίωμα ή θέσιν επ’ αμοιβή εν τη υπηρεσία της Δημοκρατίας ή Κοινοτικής Συνελεύσεως, η αμοιβή της οποίας τελεί υπό τον έλεγχον είτε της Δημοκρατίας είτε Κοινοτικής Συνελεύσεως συμπεριλαμβανομένου 42 παντός αξιώματος ή θέσεως εις οιονδήποτε νομικόν πρόσωπον δημοσίου δικαίου ή οργανισμόν δημοσίας ωφελείας.»
Ας δεχτούμε ότι «η ιδιότις του βουλευτού» περιλαμβάνει και την ιδιότητα του ευρωβουλευτή, αφού αυτό προκύπτει από το άρθρο 16 του νόμου του 2004 «Περί εκλογής Μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου», το οποίο προνοεί ότι για το ασυμβίβαστο ισχύει για τον ευρωβουλευτή ό,τι και για τον βουλευτή. Μήπως αυτό σημαίνει ότι το Πανεπιστήμιο έχει παρανομήσει; Μα το άρθρο 70 ορίζει το δημόσιο αξίωμα ή θέση ως «οιονδήποτε αξίωμα ή θέσιν επ’ αμοιβή».
Ο κ. Κιζίλγιουρεκ δεν είναι διπλοθεσίτης. Δεν παίρνει ούτε σεντ από το Πανεπιστήμιο Κύπρου, αφού του παραχωρήθηκε άδεια άνευ απολαβών. Ούτε και συμμετέχει με οποιοδήποτε τρόπο στις εργασίες του Πανεπιστημίου Κύπρου: Δεν διδάσκει και δεν συμμετέχει σε ερευνητικά πρόγραμμα, επιτροπές ή όργανα του Πανεπιστημίου. Η άδεια άνευ απολαβών ισοδυναμεί, απλώς, με την αναγνώριση του δικαιώματος του κ. Κιζίλγιουρεκ να επιστρέψει στο Πανεπιστήμιο με τη λήξη της θητείας του ως ευρωβουλευτή.
Βέβαια, σε στενά νομικό επίπεδο, είναι δυνατό ή φράση «οιονδήποτε αξίωμα ή θέσιν επ’ αμοιβή» να ερμηνευτεί και με άλλο τρόπο, π.χ. κατά κανόνα αμειβόμενη ή όποια θέση αναφέρεται στον προϋπολογισμό έστω κι αν δεν αντιστοιχεί σε καμιά δαπάνη για την κρίσιμη περίοδο. Αν όμως ερμηνευτεί με αυτόν τον στενό τρόπο η σχετική πρόνοια του Συντάγματος, τότε το άρθρο 70 αντίκειται τόσο στην αρχή της ισονομίας όσο και στην αρχή της ακαδημαϊκής ελευθερίας που αποτελούν αναπόσπαστες αρχές της φιλελεύθερης δημοκρατίας.
Πώς είναι δυνατό ο πανεπιστημιακός ιδιωτικού πανεπιστημίου να απολαμβάνει το δικαίωμα του πολιτειακού αξιώματος χωρίς να χάνει το δικαίωμα επιστροφής στη θέση του, ενώ ο πανεπιστημιακός του ανώτατου εκπαιδευτικού ιδρύματος στην χώρα να μην έχει το ίδιο δικαίωμα; Γενικότερα, γιατί ο δημόσιος υπάλληλος να στερείται ένα δικαίωμα που ο ιδιώτης δικηγόρος π.χ. να έχει. Μήπως ο ιδιώτης δικηγόρος δεν μπορεί να συμβάλει με την ιδιότητά του ως βουλευτής ή από άλλη δημόσια θέση ευθύνης (υπουργός, πρόεδρος της Δημοκρατίας κ.λπ.) στη διαμόρφωση συνθηκών που να ευνοούν τον ίδιο, π.χ. συμβάλλοντας στο στήσιμο μιας βιομηχανίας «χρυσών» διαβατηρίων από την οποία κερδίζει το ιδιωτικό του γραφείο; Θέλουμε μια πολιτεία αυθαίρετων «νομοταξικών» προνομίων προ-νεωτερικής εποχής ή θέλουμε μια πολιτεία φιλελεύθερης δημοκρατίας.
Αν το «ασυμβίβαστο» άφορα και σε πανεπιστημιακούς δημόσιων πανεπιστημίων, τότε παραβιάζεται και η αρχή της ακαδημαϊκής ελευθερίας, η οποία περιλαμβάνει αυτονοήτως το δικαίωμα εμπλοκής των πανεπιστημιακών στα πολιτικά δρώμενα και την εκλογή ή διορισμό τους σε δημόσιες θέσεις ευθύνης. Άλλωστε, όλα τα άλλα κοινοβούλια και υπουργικά συμβούλια ευρωπαϊκών χωρών, καθώς και το ευρωκοινοβούλιο, είναι γεμάτα με πανεπιστημιακούς, χωρίς να έχει τεθεί ποτέ θέμα «ασυμβίβαστου».
Συνεπώς από τα δύο το ένα: Ή το Πανεπιστήμιο δεν παρανομεί και το άρθρο 70 είναι συμβατό με τις θεμελιώδεις αρχές της φιλελεύθερης δημοκρατίας, ή το Πανεπιστήμιο παραβιάζει το άρθρο 70, το οποίο όμως είναι ασυμβίβαστο με τη λογική του κράτους δικαίου και τις θεμελιώδεις αρχές της φιλελεύθερης δημοκρατίας.
Το Πανεπιστήμιο Κύπρου δεν είναι βέβαια υπεράνω του νόμου. Ωστόσο, ούτε ο νόμος είναι υπεράνω των θεμελιωδών και διεθνώς εμπεδωμένων αρχών της σύγχρονης αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας.
Αντί λοιπόν κάποιοι βουλευτές να ανεβάζουν τους τόνους και να κουνούν το δάκτυλο στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, ας σπεύσουν να διορθώσουν τους νόμους που δεν συνάδουν με τη λογική του κράτους δικαίου. Αρκετά με το διεθνή διασυρμό της χώρας. Ας μην την εξευτελίσουμε άλλη μια φορά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
*Αναπληρωτής Καθηγητής
Τμήμα Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Πανεπιστήμιο Κύπρου
