Με την 19η εκδήλωση ολοκληρώθηκε την Τετάρτη, 15 Δεκεμβρίου ο 2ος κύκλος και όλη η επετειακή σειρά εκδηλώσεων και συζητήσεων με τίτλο «1821-2021: 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση», που διοργανώνει το Πανεπιστήμιο Κύπρου. Η εκδήλωση με μεγάλη συμμετοχή από την Κύπρο και το εξωτερικό, ήταν αφιερωμένη στην αποτίμηση της Ελληνικής Επανάστασης του 1821.
Στη συζήτηση πήραν μέρος οι καθηγητές, κ. Ιωάννης Κ. Χασιώτης, Ομότιμος Καθηγητής της Νεότερης Ιστορίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, κ. Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης, Ομότιμος Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, και ο κ. Βασίλης Παναγιωτόπουλος, Ομότιμος Διευθυντής Ερευνών, Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (Αθήνα). Πρόκειται για τρεις εκ των κορυφαίων ιστορικών της Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού, του Νεοελληνικού Διαφωτισμού και της Ελληνικής Επανάστασης.
Ιωάννης Χασιώτης, Ομότιμος Καθηγητής της Νεότερης Ιστορίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Ο κ. Χασιώτης στην εισαγωγική του τοποθέτηση διατύπωσε την πεποίθηση ότι μερικές από τις βασικές φάσεις της Επανάστασης, τις όψεις ή και τους ανθρώπους που συμμετείχαν σε αυτήν, δεν ήταν κάτι το οποίο εμφανίστηκε ξαφνικά μόνο στα τέλη του 18ου-αρχές του 19ου αιώνα, αλλά και σε προγενέστερες περιόδους. Μάλιστα, επισήμανε πως κάποιες από τις βασικές αρχές έκαναν την εμφάνισή τους ήδη από τον 16ο αιώνα και μετά, όπου ο ελληνισμός αρχίζει να αναρρώνει κάπως οικονομικά, πολιτισμικά και κοινωνικά. Στη συνέχεια αναφέρθηκε σε μερικούς άξονες για να αποδείξει πως η Επανάσταση αποτελεί το τέλος μιας μεγάλης διαδικασίας που άρχισε από την πρώτη φάση του Τουρκοκρατίας. Ειδικότερα, ανέφερε πως ένας σημαντικός άξονας γεμάτος αντιφάσεις είναι η Εκκλησία. Από τη μια, η ηγεσία της Εκκλησίας δεν ήθελε την εξέγερση για να αποφύγει αρκετά πράγματα, τα οποία συνέβησαν στο μεταξύ και από την άλλη, οι αρκετοί περιφερειακοί ιεράρχες κατά κάποιον τρόπο ήταν κομμάτι της επαναστατημένης Ελλάδας.
Επίσης, η ελληνική διασπορά έπαιξε σημαντικό ρόλο στην Επανάσταση του 1821. Είναι αυτή που διαμόρφωσε το ιδεολογικό κλίμα για την εξέγερση. Εκεί διαμορφώθηκε μια χωριστή αντίληψη για όσα συνέβαιναν στην Οθωμανική ανατολή, διότι οι απόδημοι είχαν ενστερνιστεί τα δυτικά πρότυπα του έθνους κράτους. Στη διασπορά διαμορφώθηκε η εκπαιδευτική και η ιδεολογική βάση. Σημαντικοί επίσης άξονες ήταν το ενισχυμένο ελληνικό ναυτικό και η στρατιωτική προετοιμασία. Ο Φιλελληνισμός φυσικά έπαιξε και αυτός σημαντικό ρόλο στην Επανάσταση, ωστόσο υπάρχει προϊστορία στον Φιλελληνισμό, που οφείλεται βέβαια και στην ελληνική διασπορά. Τέλος, ο κύριος Χασιώτης επισήμανε ότι από παλαιότερα διαμορφωνόταν η ιδέα ότι κάποιες ευρωπαϊκές δυνάμεις θα επέμβουν στην Ανατολή, φυσικά για τα δικά τους συμφέροντα, οι οποίες θα οδηγούσαν στην ελληνική εθνική χειραφέτηση.
Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης, Ομότιμος Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Ο κ. Κιτρομηλίδης διατύπωσε την άποψη ότι ήρθε η στιγμή να γίνει μια απόπειρα να αποτιμήσουμε το επετειακό αυτό έτος, μια κριτική αναδρομή στα όσα συντελέστηκαν. Είναι μια στιγμή ενδοσκόπησης, σημαντικής για το έθνος, για την πολιτική κοινότητα της χώρας, ούτως ώστε να σκεφτούμε τι έχουμε κάνει για να τιμήσουμε τα 200 χρόνια του αγώνα της Ελευθερίας. Ειδικότερα, υποστήριξε πως οι αποτιμήσεις αυτές θα αποβούν θετικές και το κεκτημένο της επετειακής χρονιάς θα μπορούσε να κριθεί ικανοποιητικό. Είναι πραγματικά εντυπωσιακός ο όγκος των εκδόσεων και άλλων δράσεων της επιστημονικής παραγωγής. Εκθέσεις, ερευνητικά προγράμματα, συνέδρια και πολλές ψηφιακές δράσεις, είναι από πάσης απόψεως αξιόλογο έργο. Τόσο τα πανεπιστημιακά και τα άλλα επιστημονικά ιδρύματα, όσο και πλείστοι εκδοτικοί οίκοι με γενναίες χορηγίες από τον ιδιωτικό τομέα παρήγαγαν εντυπωσιακό όγκο εκδόσεων για την Ελληνική Επανάσταση. Το απόθεμα που δημιουργείται είναι σημαντικό και προοιωνίζεται μια σοβαρή στροφή προς την μελέτη της ελληνικής επανάστασης με κριτήρια επιστημονικά και σοβαρή μεθοδολογία και σε διάλογο με τη διεθνή επιστήμη. Όλη αυτή η παραγωγή συντελεί και σε μια καλύτερη αντίληψη της εθνικής παλιγγενεσίας, της γένεσης της νεώτερης Ελλάδας, ως μοντέρνο έθνος, το οποίο αποδύθηκε σε μια πορεία δυο αιώνων, θυσιών, επιτευγμάτων και καταστροφών.
Βασίλης Παναγιωτόπουλος, Ομότιμος Διευθυντής Ερευνών, Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (Αθήνα)
Ο κ. Παναγιωτόπουλος ανέφερε πως το 1821 είναι πολύμορφο και πολυσήμαντο, παρέχει τη δυνατότητα του αναστοχασμού και δένεται αρμονικά στο άρμα της ελληνικής ιστορίας. Το 1821 είναι μια μεγάλη τομή στην ελληνική ιστορία και μας έχει προικίσει με μία μεγάλη περιουσία κύρους, δυνατοτήτων και μια παρακαταθήκη ουσίας, περιεχομένου, και ιδεών. Η Επανάσταση του ’21 είναι η αποθέωση της οργανωτικής προετοιμασίας. Η Φιλική Εταιρία είναι μια πρωτότυπη, δημιουργική ενέργεια των Ελλήνων των πρώτων δεκαετιών του 19ου αιώνα, η οποία φαίνεται να έχει σχέσεις με τον καρμποναρισμό και με τον τεκτονισμό, αλλά έχει μια ιδιότυπη εσωτερική ορμή, η οποία την έκανε να φέρει εις πέρας την εξέγερση. Η στόχευση της εξέγερσης και στη συνέχεια του επαναστατικού πολέμου είναι σαφής: Εθνικό κράτος, έθνος, εθνική συγκρότηση, σύγχρονη κοινωνία. Είναι αλήθεια πως δεν επιτεύχθηκε μόνο με γηγενείς και αυτοτροφοδοτούμενες δυνάμεις, αλλά και με τη συμβολή του διεθνούς παράγοντα της εποχής. Έτσι, βρισκόμαστε μπροστά σε ένα γιγαντιαίο σημασίας φαινόμενο, την αναγνώριση του ελληνικού ζητήματος ως ζήτημα ευρωπαϊκών σχέσεων. Η Ελληνική Επανάσταση έδωσε το προβάδισμα στην Ελλάδα, να είναι βασικός συντελεστής και βασικός συνομιλητής για όλες τις κατοπινές εξελίξεις στα Βαλκάνια.
Η εκδήλωση έκλεισε με τις ευχαριστίες της επιστημονικής επιτροπής (Ι. Χατζηπαναγιώτη-Sangmeister, Π. Παπαπολυβίου, Ν. Χατζημιχαήλ, Δ. Κοντογεώργης) και των συνεργατών της (Κ. Χρίστου, Ε. Παρούτη, Γ. Χριστοδούλου, Μ. Λαμπίρη, Φ. Παναγή, Δ. Κωμοδρόμου, Δ. Διονυσίου, Ε. Μιλτιάδους, Γ. Χριστοφόρου) προς όλους όσοι συμμετείχαν στη σειρά εκδηλώσεων και συζητήσεων.
