ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΛΟΪΖΟΥ*
Στόχος αυτού του κειμένου είναι να επισημάνει την κατάχρηση και λανθασμένη χρήση του Αναλυτικού Προγράμματος (ΑΠ) Προσχολικής Εκπαίδευσης (3 χρόνων- Προδημοτική) για να νομιμοποιήσει τη χρήση διαγνωστικού εργαλείου στην Προδημοτική.
Συγκεκριμένα το Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας (ΥΠΠΑΝ) άρχισε πιλοτικά να διενεργεί στα νηπιαγωγεία το «Διαγνωστικό Εργαλείο για το γνωστικό αντικείμενο της Γλωσσικής Αγωγής στη βάση των Επιδιώξεων του Αναλυτικού Προγράμματος Προσχολικής Εκπαίδευσης (3 χρόνων- Προδημοτική)». Το συγκεκριμένο εργαλείο, όπως αναφέρεται στην εισαγωγή του «Συνάδει με τις παιδαγωγικές αρχές και τη φιλοσοφία του Αναλυτικού Προγράμματος (ΑΠ) Προσχολικής Εκπαίδευσης (3 χρόνων- Προδημοτική) και λαμβάνει υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες και χαρακτηριστικά των παιδιών προσχολικής ηλικίας.»
Αλήθεια με ποια παιδαγωγική αρχή και φιλοσοφία του ΑΠ Προσχολικής Εκπαίδευσης συνάδει η εκτός πλαισίου εφαρμογή ενός διαγνωστικού εργαλείου με 31 έργα! Σε ποιο μέρος του ΑΠ Προσχολικής Εκπαίδευσης αναφέρεται η διαγνωστική αξιολόγηση με τον τρόπο που έρχεται να εφαρμοστεί με αυτό το εργαλείο; Σέβεται τους διαφορετικούς ρυθμούς ανάπτυξης και μάθησης των παιδιών; Στηρίζεται στο τι γνωρίζουν τα παιδιά; Τεκμηριώνει ολόπλευρα την ανάπτυξη και τη μάθηση του παιδιού;
Είναι επικίνδυνο και ανώφελο να χρησιμοποιούμε τις ιδέες, τους όρους και τις προτάσεις του ΑΠ Προσχολικής Εκπαίδευσης, λανθασμένα, για να ωραιοποιούμε και να νομιμοποιούμε ακατάλληλες πολιτικές στο χώρο της προσχολικής!
Το εργαλείο αναφέρει: «Η νηπιαγωγός θα πρέπει… να εισαγάγει τις δραστηριότητες με παιγνιώδη τρόπο, παρουσιάζοντας τα υλικά και συμπληρώνοντας το συνοδευτικό έντυπο» Διερωτώμαι, που είναι το παιχνίδι στην παιγνιώδη δραστηριότητα όπου με τη χρήση της μπάλας αναμένεται το παιδί να αναλύσει τα φωνήματα μιας λέξης;! Οι νηπιαγωγοί που έχουν μελετήσει, επιμορφωθεί και εφαρμόσει το ΑΠ Προσχολικής Εκπαίδευσης γνωρίζουν καλά τι περιλαμβάνει η οργάνωση ουσιαστικών παιγνιωδών εμπειριών για να ενισχυθεί και να αξιολογηθεί η μάθηση και η ανάπτυξη των παιδιών.
Το εργαλείο αναφέρει: «Η γενική αποτίμηση της εικόνας του παιδιού στους άξονες της Γλωσσικής Αγωγής θα πρέπει να εξετάζεται ανά Άξονα και όχι συνολικά.» Ποια παιδαγωγική αρχή αναφέρεται στον καταμερισμό των ικανοτήτων των παιδιών; Το ΑΠ Προσχολικής Εκπαίδευσης αναφέρεται στην ολική και διαπλεκόμενη μάθηση. Οι νηπιαγωγοί γνωρίζουν τη σημασία των πολλαπλών εμπειριών για τα παιδιά, τόσο στα πλαίσια των τομέων ανάπτυξης όσο και των γνωστικών αντικειμένων, και μπορούν να διαμορφώσουν μια ολική εικόνα για το κάθε παιδί αναδεικνύοντας τις επιτυχίες του.
Στο εργαλείο αναφέρεται: «Η κλίμακα του Εργαλείου έχει θετική διατύπωση και αφορά επιδιώξεις που είτε αξιολογούνται ότι χρειάζονται ανάπτυξη, είτε αναπτύσσονται, είτε κατακτήθηκαν.» Όροι που στο ΑΠ Προσχολικής Εκπαίδευσης αναδεικνύουν τη δυνατότητα που έχουν όλα τα παιδιά να μάθουν και να αναπτυχθούν λαμβάνοντας υπόψη το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον του κάθε παιδιού. Ποια η σύνδεση αυτής της ιδέας με το συγκεκριμένο διαγνωστικό εργαλείο; Οι νηπιαγωγοί γνωρίζουν ότι η τεκμηρίωση και η αξιολόγηση της μάθησης και ανάπτυξης των παιδιών γίνεται μέσα από τις καθημερινές τους αλληλεπιδράσεις, το παιχνίδι, τις δομημένες δραστηριότητες, τις θεματικές και τα projects, και ότι όλα αυτά έχουν νόημα και συνδέονται.
Επιπλέον, πού βρίσκεται η έννοια της διαφοροποίησης σε αυτό το εργαλείο; Πώς αυτό το διαγνωστικό εργαλείο θα εντοπίσει τις ικανότητες των παιδιών που έχουν διαφορετικό ρυθμό ανάπτυξης, διαφορετικούς τρόπους επίδειξης των ικανοτήτων τους, αλλά και των εν δυνάμει δυνατοτήτων τους; Πώς θα αξιολογηθούν αυτά τα παιδιά που δεν μπορούν να καθίσουν για πάνω από 60 λεπτά να ακούνε τη νηπιαγωγό να τους διαβάζει οδηγίες και να τους ζητά να ανταποκριθούν σε από-πλαισιωμένες από την καθημερινότητα τους δραστηριότητες;
Τι ακριβώς θέλει να κάνει το ΥΠΠΑΝ με τα αποτελέσματα ενός τέτοιου εργαλείου; Αποτελέσματα τα οποία δεν θα αντιπροσωπεύουν τις πραγματικές ικανότητες των παιδιών; Να συγκρίνει και να ομαδοποιήσει τα παιδιά; Είναι ξεκάθαρο ότι η χρήση του συγκεκριμένου εργαλείου έχει στόχο να χωρίσει τα παιδιά σε ομάδες, με δικαιολογία την προσφορά στήριξης που χρειάζονται. Με λανθασμένες μεθόδους επιλέγει το ΥΠΠΑΝ να δείξει την πρόθεση του να στηρίξει τα παιδιά της προδημοτικής. Με κανένα τρόπο ένα τέτοιο εργαλείο δεν μπορεί να οδηγήσει στην ομαλή μετάβαση των παιδιών στο δημοτικό.
*Καθηγήτρια, Τμήμα Επιστημών της Αγωγής, Πανεπιστήμιο Κύπρου
