Συνέδριο Πανεπιστημίου Κύπρου - ΟΠΕΚ για τον πόλεμο στην Ουκρανία και το μέλλον της Ευρώπης
Οι συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία σε σχέση με το διεθνές δίκαιο και τους νέους γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς, η επίδραση που έχει η ρωσική επιθετικότητα στην ασφάλεια και την σταθερότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και οι προεκτάσεις στην Κύπρο, την Τουρκία και την Ελλάδα, βρέθηκαν στο επίκεντρο Συνεδρίου που διοργάνωσαν το Πανεπιστήμιο Κύπρου και ο Όμιλος Προβληματισμού για τον Εκσυγχρονισμό της Κοινωνίας μας – ΟΠΕΚ.
Το Συνέδριο, υπό τον τίτλο «Η σκιά του πολέμου στην Ουκρανία: Τι διακυβεύεται για την Ευρώπη;», πραγματοποιήθηκε την Τρίτη, 3 Μαΐου 2022, στην Πανεπιστημιούπολη, με φυσική παρουσία και ζωντανή διαδικτυακή μετάδοση. Το Συνέδριο εντάσσεται στο πλαίσιο του συγχρηματοδοτούμενου προγράμματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Φόρουμ Πολιτών για την Ευρώπη.
Σε χαιρετισμό του ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Κύπρου Τάσος Χριστοφίδης ανέφερε, μεταξύ άλλων, ότι οι εξελίξεις στην παγκόσμια σκηνή είναι αλληλένδετες μεταξύ τους και κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες μπορούν να μας επηρεάσουν καθοριστικά. Δυστυχώς, πρόσθεσε, αυτή την πραγματικότητα επιλέγουμε να παραγνωρίζουμε στον τόπο μας, καθώς συχνά θεωρούμε ότι τα πάντα περιστρέφονται γύρω από μας αγνοώντας τους συσχετισμούς δυνάμεων, τις εξελίξεις, τα συμφέροντα και τις προτεραιότητες των άλλων. Ένα από τα θύματα του πολέμου, ανέφερε ο Πρύτανης, είναι και η ορθή πληροφόρηση και ορθή θεώρηση των πραγμάτων. Η εν λόγω εκδήλωση, σημείωσε ότι έχει πολλά να προσφέρει στον τομέα της ορθής ενημέρωσης, από ανθρώπους που μπορούν, είτε λόγω θέσης είτε λόγω εμπειρογνωμοσύνης, να παρουσιάσουν τα πράγματα στη σωστή τους διάσταση, όπως είναι, μακριά από συναισθηματισμούς και μεροληπτικές τοποθετήσεις.
Ο Πρόεδρος του ΟΠΕΚ, Παύλος Μ. Παύλου, διδάκτωρ Ιστορίας, σε εισαγωγική του ομιλία, αναφέρθηκε στο νέο πολωτικό κλίμα και τον κίνδυνο θερμής σύγκρουσης στην Ευρώπη, υπογραμμίζοντας την ανάγκη η Κύπρος - συνειδητά πλέον και με δημιουργική ατζέντα - να καταστεί κανονικό κράτος μέλος της Ε.Ε. που είναι το μοναδικό προσφερόμενο κέλυφος για την προστασία της.
Στην πρώτη ενότητα του συνεδρίου με θέμα «Το Διακύβευμα του Γεωπολιτικού Ανταγωνισμού και η Αμηχανία του Διεθνούς Δικαίου», ο Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, Κώστας Μ. Κωνσταντίνου, έθεσε την ανάγκη ενίσχυσης του παγκόσμιου συστήματος συλλογικής ασφάλειας, υποστηρίζοντας την ενίσχυση του ελέγχου εφαρμογής του διεθνούς δικαίου. Υποστήριξε ειδικότερα ένα πιο δημοκρατικό Συμβούλιο Ασφαλείας, χωρίς δικαίωμα αρνησικυρίας και ασφαλιστικές δικλείδες όπως η ενίσχυση ποινικού δικαστηρίου για τα εγκλήματα πολέμου και η υποχρεωτική παραπομπή διενέξεων στο διεθνές δικαστήριο πριν από την καταφυγή στη χρήση ένοπλης βίας.
Ο Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, Άρης Κωνσταντινίδης, υποστήριξε ότι η Ρωσία παραβίασε την αρχή για τη διαφύλαξη της εδαφικής τάξης μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, με κίνδυνο αναζωπύρωσης διενέξεων παντού: από τον Καύκασο, την Μολδαβία, έως και την Βοσνία Ερζεγοβίνη. Ανέφερε επίσης ότι οι μηχανισμοί εφαρμογής του διεθνούς δικαίου παραμένουν εξαρτώμενοι από τα βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας, αλλά, υποστήριξε, οι μονομερείς κυρώσεις όπως αυτές που εφαρμόζει η Ε.Ε. καλύπτουν εν μέρει ένα κενό για να αποτρέψουν ανάλογες εισβολές στο μέλλον. Συντονίστρια στην Α’ Ενότητα του Συνεδρίου ήταν η Κατερίνα Γεννάρη, Διεθνολόγος, μέλος του Διευρυμένου Συμβουλίου του ΟΠΕΚ.
Στην δεύτερη ενότητα του Συνεδρίου υπό τον τίτλο «Νέα Ευρωπαϊκή Αρχιτεκτονική Ασφάλειας και Άμυνας και προεκτάσεις για Κύπρο και Ελλάδα», η Επικεφαλής της Αντιπροσωπείας Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Κύπρο, κα Μυρτώ Ζαμπάρτα, ανέφερε ότι η Ε.Ε. προχωρεί και ενισχύει την Κοινή Ασφάλεια και Άμυνα, καθώς και την αυτονομία της σε πολλούς άλλους συνδεδεμένους τομείς, όπως είναι η κυβερνοασφάλεια, η απαλλαγή από την ενεργειακή εξάρτηση και η ανάπτυξη της εμπορικής ισχύος της. Σημείωσε, όμως, ότι η συμπληρωματικότητα με το ΝΑΤΟ παραμένει, με την επικάλυψη των αναγκών της έναντι της ρωσικής επιθετικότητας από την Βορειοατλαντική Συμμαχία.
Ο Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. Παναγιώτης Ιωακειμίδης, υποστήριξε ότι έχει ανοίξει νέος μεγάλος κύκλος για την ΕΕ για να γίνει πάροχος σταθερότητας και ειρήνης, όχι μόνο μέσω της ήπιας ισχύος, αλλά και ως δύναμη ασφάλειας. Υποστήριξε επίσης ότι η ΕΕ θα χρειαστεί να ενεργοποιηθεί διπλωματικά για να αποφευχθεί το εφιαλτικό σενάριο ο Πούτιν να καταφύγει σε τακτικά πυρηνικά όπλα. Τόνισε επίσης ότι για να αναπτύξει την στρατηγική αυτονομία και κυριαρχία της, η ΕΕ θα χρειαστεί να κάνει νέα επένδυση στην διεύρυνση, αποδεχόμενη ως «σταδιακά κράτη μέλη», χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, την Ουκρανία, την Μολδαβία και την Γεωργία. Προέβλεψε επίσης ότι η ιδέα αυτή κερδίζει έδαφος και αναπόδραστα θα περιλάβει και την Τουρκία. Συντονίστρια της Β’ Ενότητας του Συνεδρίου ήταν η Άννα Κουκκίδη-Προκοπίου, Διεθνολόγος, Ανώτερη Επιστημονική Συνεργάτιδα, Κυπριακό Κέντρο Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας.
Το Συνέδριο παρακολούθησαν οι Αρχές του Πανεπιστημίου Κύπρου, ακαδημαϊκοί, φοιτητές/τριες και πλήθος κόσμου.
