ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗ*
Πρόσφατα ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα στις εξετάσεις διορισίμων 2021. Το γενικό ποσοστό επιτυχίας σε όλες τις ειδικότητες ήταν 37.65%. Οι ειδικότητες των Φιλολογικών και Μαθηματικών είχαν τα χαμηλότερα ποσοστά επιτυχίας, 9.86% και 10.09% αντίστοιχα. Αρκετά χαμηλό ήταν και το ποσοστό επιτυχίας για την κατηγορία Δασκάλων (19.47%), την πολυπληθέστερη κατηγορία με 1053 άτομα να συμμετέχουν στις εξετάσεις. Χαμηλά ποσοστά επιτυχίας στις τρεις αυτές κατηγορίες είχαν βρεθεί και το 2019 και το 2017. Χρησιμοποιώντας τα αποτελέσματα που ανακοινώθηκαν από το ΥΠΠΑΝ, μπορούμε να διερευνήσουμε γραφικά σε ποια αντικείμενα/δοκίμια εντοπίστηκαν ιδιαίτερα χαμηλές επιδόσεις στις τρεις αυτές ειδικότητες.
Σύμφωνα με το Νόμο περί Γραπτών Εξετάσεων για Εγγραφή και Κατάταξη στους Πίνακες Διορισίμων Κανονισμοί του 2017, «για εγγραφή και κατάταξη των υποψηφίων σε πίνακες διορισίμων απαιτείται η εξασφάλιση βαθμολογίας τουλάχιστον 50% σε κάθε ένα από τα επιμέρους γνωστικά αντικείμενα». Αυτό το «όριο επιτυχίας» του 50% στις εξετάσεις του 2021 τυγχάνει προσαρμογής ώστε να είναι συγκρίσιμο με την αρχική κλίμακα βαθμολογίας από προηγούμενες χρονιές.
Κατηγορία Δασκάλων. Ακολουθούν 4 θηκογράμματα (boxplots) για τα αποτελέσματα των 4 δοκιμίων, και παρουσιάζονται ξεχωριστά οι κατανομές των βαθμών για τα άτομα που έχουν επιτύχει εγγραφή στον κατάλογο διορισίμων (ΕΠΙ) ή όχι (ΑΠΟ).
Σε κάθε ένα από τα 4 δοκίμια, στις ομάδες ΕΠΙ η κατανομή βαθμών είναι συγκριτικά ψηλότερη από τις αντίστοιχες ομάδες ΑΠΟ. Στην Ελληνική Γλώσσα και στις Δεξιότητες, ακόμα και τα άτομα που τελικά δεν εξασφάλισαν θέση στον κατάλογο διορισίμων (ΑΠΟ), είχαν στην πλειονότητά τους βαθμό πάνω από το όριο επιτυχίας στα δοκίμια αυτά. Η διακεκομμένη κόκκινη γραμμή είναι ενδεικτική του ορίου επιτυχίας. Τα αντικείμενα Γλώσσα Δημοτικής και πρωτίστως τα Μαθηματικά Δημοτικής στα οποία δεν υπάρχει αρκετή αλληλοεπικάλυψη στα ζεύγη θηκογραμμάτων είναι αυτά που διέκριναν επιτυχόντες από αποτυχόντες. Ειδικότερα για τα Μαθηματικά Δημοτικής, από τα άτομα που δεν εξασφάλισαν τελικά δικαίωμα εγγραφής στον κατάλογο διορισίμων, περισσότεροι από το 75% βαθμολογήθηκαν κάτω από το όριο επιτυχίας σε αυτό το αντικείμενο – το μεγαλύτερο μέρος της κατανομής τους (ΑΠΟ) ήταν πολύ πιο κάτω από το χαμηλότερο βαθμό της κατανομής όσων πέτυχαν (περίπου 25, δες κόκκινη διακεκομμένη γραμμή). Για τη Γλώσσα Δημοτικής το αντίστοιχο ποσοστό είναι λίγο περισσότερο από 50% των συμμετεχόντων, αφού η διάμεση τιμή είναι χαμηλότερη από το όριο επιτυχίας.
Κατηγορία Φιλολογικών. Τα 6 θηκογράμματα για την κατηγορία Φιλολογικών ακολουθούν:
Και σε αυτή την κατηγορία φαίνεται ότι τα αντικείμενα που διέκριναν υποψηφίους που πέτυχαν ή όχι, είναι τα αντικείμενα περιεχομένου. Σε μεγαλύτερο βαθμό τα Λατινικά και τα Αρχαία Ελληνικά, ακολούθως η Ιστορία, και σε μικρότερο βαθμό η Γλώσσα/Λογοτεχνία. Ειδικότερα για τα Λατινικά και Αρχαία, φαίνεται ότι στην ομάδα που δεν πέτυχε εγγραφή στον κατάλογο διορισίμων (ΑΠΟ) πέραν του 75% είχαν βαθμολογία κάτω από το όριο επιτυχίας στο δοκίμιο
Κατηγορία Μαθηματικών. Και στην κατηγορία Μαθηματικών το αντικείμενο της ειδικότητας είναι αυτό που διέκρινε την επιτυχία από την αποτυχία. Μόνο ένα μικρό ποσοστό των υποψηφίων κατάφερε να περάσει το όριο στο γνωστικό αντικείμενο των Μαθηματικών (τρίτο διάγραμμα στα δεξιά πιο κάτω). Η μεγάλη πλειοψηφία όσων δεν εξασφάλισαν εγγραφή στον κατάλογο είχαν πάρει βαθμό πολύ χαμηλότερο από το όριο επιτυχίας. Ακόμα και στην ομάδα εκείνων που πέρασαν το όριο επιτυχίας, οι βαθμοί ήταν γενικά χαμηλοί.
Παρατηρήσεις και για τις τρεις κατηγορίες. Στα δοκίμια για τη γνώση της Ελληνικής Γλώσσας και για τις Δεξιότητες που δίνονται σε όλες τις κατηγορίες στις εξετάσεις διορισίμων, το ποσοστό υποψηφίων που κατάφεραν να ξεπεράσουν το όριο επιτυχίας ήταν μεγάλο. Τα ψηλά ποσοστά αποτυχίας οφείλονται πρωτίστως στα αποτελέσματα των γνωστικών αντικειμένων για την κάθε ειδικότητα:
- Για την κατηγορία Δασκάλων κυρίως σε Μαθηματικά Δημοτικής και λιγότερο σε Γλώσσα Δημοτικής.
- Για τα Φιλολογικά πρωτίστως σε Λατινικά και Αρχαία, ακολούθως σε Ιστορία, και λιγότερο σε Γλώσσα/Λογοτεχνία.
- Για την κατηγορία Μαθηματικών, στο δοκίμιο της ειδικότητας Μαθηματικών.
Στην κατηγορία Δασκάλων, είναι προφανής η σημασία ικανοποιητικής επίδοσης στα Μαθηματικά Δημοτικής, αφού σε αυτό το δοκίμιο παρουσιάστηκαν χαμηλές επιδόσεις που οδηγούσαν τελικά σε αποτυχία στις εξετάσεις.
Στα Φιλολογικά, όπου τα εξεταζόμενα δοκίμια είναι πολλά συγκριτικά με άλλους κλάδους, απαιτείται επιτυχής επίδοση και στα 4 αντικείμενα: Αρχαία, Ιστορία, Λατινικά, και Γλώσσα/Λογοτεχνία. Αυτό είναι σημαντικό να το γνωρίζουν άτομα που αποφοίτησαν ή σπουδάζουν σε Φιλοσοφικές Σχολές και δεν εστίασαν κατά τις σπουδές τους σε κάποια από τα αντικείμενα αυτά που περιλαμβάνονται στις εξετάσεις.
Αξιοσημείωτο είναι το εύρημα για την κατηγορία Μαθηματικών: στο μοναδικό αντικείμενο της ειδικότητας αυτής, το ποσοστό επιτυχίας ήταν πολύ χαμηλό. Υποστηρίχθηκε ότι τα χαμηλά ποσοστά αποτυχίας είναι ένδειξη ότι τα δοκίμια δεν αξιολογούν σωστά. Το χαμηλό ποσοστό επιτυχίας ενός δοκιμίου από μόνο του, δεν αποδεικνύει ότι το δοκίμιο είναι ακατάλληλο για το σκοπό που χρησιμοποιείται. Για να είναι βάσιμη μια τέτοια κριτική θα πρέπει να αξιολογηθεί το περιεχόμενο του δοκιμίου, ώστε να διαφανεί αν ο βαθμός δυσκολίας του ήταν για παράδειγμα αδικαιολόγητα ψηλός, ή αν περιλάμβανε απαιτητικό περιεχόμενο που δεν συνιστά απαραίτητη γνώση για Μαθηματικούς που πρόκειται να το διδάξουν.
Οι εξετάσεις διορισίμων επαναλαμβάνονται κάθε δύο χρόνια, με σημαντικές συνέπειες για υποψηφίους αλλά και για το σύστημα διορισμών. Είναι χρήσιμο να παρουσιάζονται κάποιες εμπειρικές αναλύσεις των αποτελεσμάτων στα δοκίμια. Ωφελεί και τη δημόσια συζήτηση ο εντοπισμός κρίσιμων χαρακτηριστικών των εξετάσεων αυτών, ώστε να προταθούν και να συζητηθούν πιθανοί λόγοι για τα αντικείμενα που παρουσιάζουν χαμηλά ποσοστά επιτυχίας.
* Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Κύπρου
