Η Βυζαντινολογική Εταιρεία Κύπρου με μεγάλη θλίψη ανακοινώνει την απώλεια, στις 26 Ιουλίου 2022, του διαπρεπούς Κύπριου Βυζαντινολόγου Αθανάσιου Παπαγεωργίου, πρώην Διευθυντή του Τμήματος Αρχαιοτήτων της Κύπρου, και επίτιμου μέλους της Εταιρείας. Ο αείμνηστος Βυζαντινολόγος διετέλεσε Επίτιμος Πρόεδρος του Α΄ Ετήσιου Συνεδρίου Βυζαντινών και Μεσαιωνικών Σπουδών (13-15 Ιανουαρίου 2017).
Ο Αθανάσιος Παπαγεωργίου υπηρέτησε την πατρίδα του με τιμιότητα και πάθος για πολλά χρόνια. Διορίστηκε ως Έφορος Αρχαίων Μνημείων το 1962 στο Τμήμα Αρχαιοτήτων της νεοσύστατης τότε Κυπριακής Δημοκρατίας. Προηγήθηκαν πτυχιακές Θεολογικές σπουδές στην Αθήνα και οι μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι, δίπλα στους μεγάλους Δασκάλους André Grabar και Paul Lemerle, που του έδωσαν τα απαραίτητα επιστημονικά εφόδια για την εξειδίκευσή του στη Βυζαντινή Ιστορία και Τέχνη.
Ο Παπαγεωργίου εργάστηκε με συνέπεια και πειθαρχία στο μεγαλόπνοο έργο της συντήρησης και προβολής των Μνημείων της Κύπρου, ενώ ιδιαίτερη ήταν η αγάπη του για τον Βυζαντινό Πολιτισμό του νησιού. Το έργο του είναι τεράστιο και δεν μπορεί να αποτιμηθεί σε μια ανακοίνωση.
Ενδεικτικά όμως αναφέρουμε ότι ανέσκαψε τις βασιλικές στην Αγία Τριάδα της Γιαλούσας, τη Λιμενιώτισσα και τη Χρυσοπολίτισσα στην Πάφο, τη βασιλική στους πρόποδες της Ακροπόλεως Αμαθούντος. Ανέσκαψε επίσης παλαιότερες φάσεις ναών, όπως του Αγίου Σπυρίδωνος στην Τρεμετουσιά, του Αγίου Ηρακλειδίου στο Πολιτικό, του Αγίου Κυπριανού στο Μένοικο και αναστήλωσε κατεστραμμένα τμήματα ναών, όπως της Παναγίας Αψινθιώτισσας στον Πενταδάκτυλο. Συντήρησε βυζαντινούς ναούς, όπως το καθολικό της μονής του Αποστόλου Βαρνάβα στην Αμμόχωστο, τον ναό της Αγίας Αθανασίας στο Ριζοκάρπασο και αποκάλυψε τοιχογραφίες σε δεκάδες άλλους όπως λ.χ. στην
Αγία Σολομονή στην Κώμα του Γιαλού, στον Άγιο Αντώνιο στα Κελιά, και στην Αγία Παρασκευή στη Γεροσκήπου κ.ά.
Σημαντικότατη υπήρξε η συμβολή του Παπαγεωργίου στη δημιουργία τού Βυζαντινού Μουσείου Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ στη Λευκωσία και του Βυζαντινού Μουσείου Πάφου. Μετά το 1974 καθοριστική ήταν η συμβολή του στην ενημέρωση της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας για τις πολιτιστικές καταστροφές που υπέστη το νησί, συνεπεία της τουρκικής εισβολής, ενώ παράλληλα έλαβε μέρος σε πολλές δικαστικές μάχες του εξωτερικού για επανάκτηση κλεμμένων πολιτιστικών θησαυρών.
Ο Αθανάσιος Παπαγεωργίου δημοσίευσε πάνω από εκατό εργασίες που αφορούσαν την ιστορία και αρχαιολογία της Κύπρου . Ξεχωρίζουν οι μονογραφίες του για τις ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ, ο τόμος ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΠΑΦΟΥ, ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ και τέλος, ίσως το σημαντικότερο έργο του, Η ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΟΥΡΚΙΚΟ ΣΤΡΑΤΟ ΤΜΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ. (http://www.byzantinistsociety.org.cy/wp-content/uploads/2016/03/Athanasios_Papageorgiou_Publications.pdf).
Το επιστημονικό έργο του Αθανάσιου Παπαγεωργίου είναι τεράστιο και ανεκτίμητο. Αυτό που τον έκανε όμως να ξεχωρίζει είναι η μεγάλη ταπεινότητά του, ο ευθύς και ακέραιος χαρακτήρας του και κυρίως η αυστηρότητά του στην τήρηση αρχών και αξιών, οι οποίες τον καθοδηγούσαν σε όλη του τη ζωή. Ήταν πάντοτε πρόθυμος να βοηθήσει νέους συναδέλφους με τις σοφές συμβουλές του και το βάθος των γνώσεών του. Ο Αθανάσιος Παπαγεωργίου αφήνει πίσω του μια ομάδα μαθητών και συνεργατών του, οι οποίοι είναι βέβαιο ότι θα συνεχίσουν το έργο του. Ο ίδιος θα παραμείνει ζωντανός μέσα από τα έργα του, τις δημοσιεύσεις του και μέσα από την βαθιά αγάπη και την αγωνία του για την Κύπρο.
Η Βυζαντινολογική Εταιρεία Κύπρου εκφράζει τα θερμά της συλλυπητήρια προς τα παιδιά και τους οικείους του Αθανάσιου Παπαγεωργίου.
Δ.Σ. ΒΕΚ
