Ψευδαισθήσεις μεγαλείου, λιβανωτός και πανεπιστήμια

ΤΟΥ ΜΑΡΙΟΥ ΜΑΥΡΟΝΙΚΟΛΑ*

 Σε χώρες με μακρόχρονη ακαδημαϊκή παράδοση θα ήταν δακτυλοδεικτούμενοι και απορριπτέοι όσοι θα τολμούσαν ποτέ να ανακοινώσουν/δημοσιεύσουν οι ίδιοι την αυτοαξιολόγηση του έργου τους (και γι' αυτό, φυσικά δεν το κάνουν). Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί οποιονδήποτε καταξιωμένο ερευνητή να διοργανώνει διάσκεψη τύπου για να επαινέσει ο ίδιος(!) το έργο του; Ή να συντάξει και να δημοσιοποιήσει γραπτό έπαινο του έργου του; Αυτό, κοντολογίς, θα ήταν εντελώς αδιανόητο σε μια προηγμένη κοινωνία.

Σε μια ακαδημαϊκά προηγμένη κοινωνία είναι καλά γνωστό πως όταν κάποιος επιστήμονας νοιώσει την ανάγκη να μιλήσει για τις ακαδημαϊκές του επιδόσεις (και, πολύ περισσότερο, με δημόσια δημοσίευση ή ανακοίνωση), ΚΑΠΟΙΟΣ ΛΑΚΚΟ ΕΧΕΙ Η ΦΑΒΑ.

Δυστυχώς, τέτοιου είδους επιστημονική αυτοκολακεία ΔΕΝ είναι αδιανόητη σε χώρες με μικρή ακαδημαϊκή παράδοση, όπως η Κύπρος. Όπου, δυστυχώς αφθονούν και πληθαίνουν τον τελευταίο καιρό οι περιπτώσεις όπου διοχετεύονται από τους ίδιους τους ενδιαφερομένους και στη συνέχεια δημοσιεύονται (ακόμη και στον Τύπο!) "εκλαϊκευμένες" (πλην γλωσσικά ανεπαρκείς, ως επί το πλείστον) αυτοαξιολογήσεις υποτιθεμένου ερευνητικού έργου και «σημαντικών ανακαλύψεων». Τέτοιες αυτοαξιολογήσεις είναι (οποία έκπληξη!) διθυραμβικές ώστε να "θαμπώσουν" κάθε απλοϊκό δέκτη τους, ο οποίος νοιώθει περηφάνεια και συγκίνηση για τα ερευνητικά "επιτεύγματα" των μεγάλων επιστημόνων της μικρής χώρας του, τα οποία έφτασαν να "κοσμούν" τα πρωτοσέλιδα των καθημερινών εφημερίδων όπου δημοσιεύονται. (Μα και οι εφημερίδες θα πωλήσουν περισσότερα φύλλα όσο περισσότερο "εκλαϊκευτικές" είναι οι αυτοαξιολογήσεις.)

Ο ανυποψίαστος ή αδαής δέκτης των διθυράμβων θα σχολιάσει τότε τις
κολοσσιαίες "ανακαλύψεις" στο καφενείο του χωριού ή της γειτονιάς του και η περηφάνειά του θα είναι αγνή και γνήσια, πλην, φευ, αβάσιμη.

Δεν θα προκαλούσαν, άραγε, ντροπή περιπτώσεις όπου τέτοιου είδους «σημαντικές ανακαλύψεις» θα κατέληγαν να κατακεραυνώνονται και να χλευάζονται δημόσια από ειδήμονες της ημεδαπής και της αλλοδαπής; Δεν θα συνιστούσε, άραγε, επιστημονικό εξευτελισμό το φαινόμενο όπου κάποιος/α επιστήμονας θα συγκαλούσε διάσκεψη τύπου για να ανακοινώσει σε ευήκοα ώτα ότι έλαβε τάχα πρόσκληση από σπουδαίο πανεπιστήμιο της αλλοδαπής για να «δεήσει» να περάσει εκεί την σαββατική του άδεια, ενώ τα γεγονότα θα έδειχναν ότι δεν πήγε πιο μακριά από το ψιλικατζίδικο της γειτονιάς του/της; Δεν θα επέφεραν όνειδος στους «επιστημονικούς υπεύθυνους» οι ανακοινώσεις για έρευνα (και μάλιστα επιχορηγούμενη!) σε «πεδίο» που θα ήταν ότιδήποτε εκτός από επιστημονικό; Σίγουρα, οι περιπτώσεις όπου τα αμείλικτα γεγονότα διαψεύδουν τις βαρύγδουπες ανακοινώσεις δεν περιποιούν τιμή στους συγγραφείς των δημοσιευμάτων, αλλά ούτε και στα αντίστοιχα πανεπιστημιακά ιδρύματα.

Για το "θάμπωμα" των αδαών ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό η καλή προαίρεση που χαρακτηρίζει την κυπριακή κοινωνία, η οποία αφήνεται συχνά να βασισθεί σε εντυπώσεις, μη γνωρίζοντας την ουσία των πραγμάτων. Ο εντυπωσιασμός ενισχύεται από το νεαρό της ακαδημαϊκής ηλικίας της χώρας. Με την ακαδημαϊκή ενηλικίωση θα απαξιωθεί τελικά η αξιοπιστία των δημοσιευμένων στον Τύπο αυτοαξιολογήσεων και η κοινωνία θα μάθει να φιλτράρει την ουσία αδιαφορώντας για τις αιωρούμενες και ενίοτε χαλκευμένες εντυπώσεις. Θα χρειαστεί, όμως, να περιμένουμε πολύ. 

*Καθηγητής Τμήματος Πληροφορικής και τέως Αντιπρύτανης Διεθνών Σχέσεων, Οικονομικών και Διοίκησης, Πανεπιστήμιο Κύπρου, και τέως Πρόεδρος του Κυπριακού Συμβουλίου Αναγνώρισης Τίτλων Σπουδών (ΚΥ.Σ.Α.Τ.Σ.)