Διάλεξη και Συζήτηση στο Ταμάσιο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο
Οι αλλαγές που έχουν συμβεί τον τελευταίο αιώνα σε βασικά χαρακτηριστικά των κοινωνιών όπως ο πληθυσμός, το προσδόκιμο ζωής, το ποσοστό γονιμότητας και το κατά κεφαλή εισόδημα είναι πρωτόγνωρες και τόσο δραματικές που μπορεί να υποστηρίξει κανείς ότι αυτό που έχουμε ζήσει είναι η «μεγάλη εξαίρεση» στην ανθρώπινη ιστορία. Αυτές οι αλλαγές έχουν επηρεάσει σημαντικά τον τρόπο ζωής των ανθρώπων και η κατάσταση όπως είναι σήμερα δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα συνεχιστεί. Με το θέμα αυτό ασχολήθηκε η διάλεξη του Ταμάσιου Ελεύθερου Πανεπιστημίου με τίτλο: «Κοινωνικοοικονομικές αλλαγές: Το παρόν, σε σχέση με το παρελθόν και μια ματιά στο μέλλον», με εισηγητή τον Ειδικό Επιστήμονα στο Τμήμα Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κύπρου, Δρα Επαμεινώνδα Επαμεινώνδα.
Στη διάλεξη ο Δρ Επαμεινώνδα, παρουσίασε κάποιους κοινωνικοοικονομικούς δείκτες που ισχύουν σήμερα όπως είναι ο πληθυσμός και το προσδόκιμο ζωής, η αναπαραγωγή, η εργασία και το κατά κεφαλήν εισόδημα σε σχέση με το παρελθόν και το μέλλον. Τα στοιχεία αυτά, είπε, δίνουν μια γενική κατανόηση του κόσμου όπως είναι σήμερα και βοηθούν στο να κατανοήσουμε τι μπορεί να γίνει σήμερα και τι μπορεί να αλλάξει στο μέλλον.
Σχετικά με το παρόν, ο εισηγητής ανέφερε ότι ο πληθυσμός της γης, είναι οκτώ δισεκατομμύρια. Περισσότερο από το 50% του πληθυσμού ζει σε πόλεις, σε σχέση με το παρελθόν. Ο μέσος όρος για το προσδόκιμο ζωής για κάποιον ο οποίος γεννιέται σήμερα είναι τα 72 έτη, ενώ στην Κύπρο το προσδόκιμο ζωής ανέρχεται στα 81 χρόνια. Ακολούθως, ο κ. Επαμεινώνδα μίλησε για τη σεξουαλικότητα και την αναπαραγωγή, σημειώνοντας ότι βιολογική ωρίμανση συμβαίνει στα 12.5 έτη, η σεξουαλική δραστηριότητα ξεκινά στις πλείστες χώρες στα 17-18 χρόνια ενώ το πρώτο παιδί γεννιέται αρκετά πιο μετά (στην Ευρωπαϊκή Ένωση για παράδειγμα ο μέσος όρος ηλικίας γυναικών είναι 29 ενώ για τους άνδρες είναι 31 ετών). Ένας άλλος σημαντικός κοινωνικός δείκτης, ο οποίος έχει διαφοροποιηθεί πάρα πολύ τα τελευταία χρόνια, είναι ο μέσος όρος παιδιών ανά γυναίκα. Ο αριθμός αυτός βρίσκεται στο 2.4 διεθνώς και στο 1.4 στην Ε.Ε. και την Κύπρο. Αναφορικά με την εργασία, τόνισε ότι στον κόσμο, το 64% του πληθυσμού σήμερα εργάζεται σε εργασίες που σχετίζονται με τις υπηρεσίες (π.χ. ιατρικές, δικηγορικές, εκπαιδευτικές, λογιστικές), το 30% στη βιομηχανία (π.χ. εργοστάσια) και το 6% στη γεωργοκτηνοτροφία. Στην Κύπρο, τα στοιχεία αυτά έχουν ως εξής: 85% σε υπηρεσίες, 13% στη βιομηχανία, 2% στη γεωργοκτηνοτροφία. Όσο αφορά το κατά κεφαλήν εισόδημα είναι τα 17 χιλιάδες δολάρια παγκοσμίως, ενώ στην Κύπρο είναι 38 χιλιάδες δολάρια τον χρόνο.
Αναφορικά με το παρελθόν, ο εισηγητής ανέφερε ότι για πολλές χιλιάδες χρόνια οι άνθρωποι ξεκινούσαν τη σεξουαλική δραστηριότητα σχετικά νωρίς και εφόσον δεν υπήρχε αντισύλληψη έρχονταν πολλά παιδιά στον κόσμο τα οποία όμως στην πλειοψηφία δεν επιβίωναν λόγω της σκληρότητας της φύσης, της έλλειψης των πόρων και των ασθενειών και για αυτό το προσδόκιμο ζωής ήταν πολύ χαμηλό και ο πληθυσμός της γης παρέμενε πολύ μικρός. Στη συνέχεια, είπε, αυτό άρχισε να αλλάζει και επηρεάστηκε από δυο μεγάλες επαναστάσεις: της γεωργοκτηνοτροφίας και της βιομηχανικής επανάστασης. Αρχικά, η γεωργοκτηνοτροφία έκανε τα άτομα να ζουν σε μια περιοχή, να καλλιεργούν τη γη, να έχουν ζώα και αυτό βοήθησε στο να επιβιώνουν, να ζουν περισσότερα άτομα και να αυξηθεί ο πληθυσμός. Μια μεγάλη αύξηση πληθυσμού συνέβη με τη βιομηχανική επανάσταση τον 18ο – 19ο αιώνα, όπου αυξήθηκε ακόμα περισσότερο η παραγωγή μέσω των εργοστασίων. Τον 20ο αιώνα, σημείωσε, προστέθηκαν και τα μεγάλα επιτεύγματα της επιστήμης που επέτρεψαν στα άτομα να ζουν πολύ περισσότερο.
Σχετικά με τους κοινωνικοοικονομικούς δείκτες μελλοντικά είμαστε ενώπιον διλημμάτων, ανέφερε, καθώς ο άνθρωπος κρατά στα χέρια του την πορεία που θα αλλάξει τα πράγματα και το πώς θα γίνει αυτό θα καθοριστεί από τις αποφάσεις των ανθρώπων. Ιστορικά αυτό αποφασιζόταν από τη φύση, τη σκληρότητα της ζωής και τον περιορισμό των πόρων. Έχουμε ζήσει πάρα πολύ μεγάλες αλλαγές και οι αποφάσεις θα επηρεάσουν όχι μόνο πώς θα ζουν οι άνθρωποι, αλλά αν θα ζουν άνθρωποι στον πλανήτη.
Για να ακούσετε τη διάλεξη αυτή, η οποία πραγματοποιήθηκε την Τρίτη, 20 Δεκεμβρίου 2022, στο Συνοδικό της Ιεράς Μητρόπολης Ταμασού και Ορεινής, μπορείτε να επισκεφθείτε τον σύνδεσμο: https://bit.ly/3VgP0ht. Συντονιστής της διάλεξης ήταν ο κος Γιάννος Σάββα, Ιστορικός και απόφοιτος του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου.
