Ο πόλεμος μέσα από την ιδιαίτερη οπτική της τέχνης
Μια νέα οπτική έφερε στη συζήτηση το Πανεπιστήμιο Κύπρου αναφορικά με τις τέχνες και την πολιτιστική κληρονομιά σε καιρό πολέμου, φιλοξενώντας τη Δρα Ναταλία Μουσιένκο, επικεφαλής ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Ερευνών Σύγχρονης Τέχνης της Εθνικής Ακαδημίας Τεχνών της Ουκρανίας και μέλος του Δ.Σ. της Europa Nostra.
Ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Κύπρου Καθηγητής Τάσος Χριστοφίδης στο χαιρετισμό του εξέφρασε θαυμασμό προς το λαό της Ουκρανίας για την αποφασιστικότητα, το κουράγιο, καθώς επίσης και για τη πρόσληψη των τεχνών και της πολιτιστικής κληρονομιάς ως κάτι εξαιρετικά σημαντικό σε καιρό πολέμου. Τόνισε επίσης τους ισχυρούς δεσμούς του Πανεπιστημίου Κύπρου με ακαδημαϊκά ιδρύματα της Ουκρανίας, όπως με το Πανεπιστήμιο της Μαριούπολης και αναφέρθηκε σε σειρά πρωτοβουλιών του, όπως η παροχή πλήρων υποτροφιών στις Ουκρανές φοιτήτριες/φοιτητές του, η εργοδότηση Ουκρανών εκπαιδευτικών στο Σχολείο Ελληνικής Γλώσσας και η αξιοποίηση υπηρεσιών πρώην Πρύτανη του Πανεπιστημίου της Μαριούπολης. Επιβεβαίωσε τη δέσμευση του Πανεπιστημίου Κύπρου στη στήριξη του Ουκρανικού λαού.
Στο δικό της χαιρετισμό η κα Αντρούλα Βασιλείου, Αντιπρόεδρος του Συμβουλίου του Πανεπιστημίου Κύπρου και της Europa Nostra, υπογράμμισε τη σημασία των τεχνών και της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς στην οικοδόμηση της ειρήνης με ιδιαίτερη αναφορά σε δήλωση της Ιρένα Μπόκοβα, πρώην Γ.Δ. της UNESCO: «η πολιτιστική κληρονομιά αποτελεί μέρος του συναισθηματικού τοπίου των ανθρώπων» για την οποία μπορεί να προκληθούν έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για σοβαρές καταστροφές που συνιστούν εγκλήματα πολέμου, υποθηκεύοντας τις προοπτικές ειρήνης και συμφιλίωσης.
Η Δρ Ναταλία Μουσιένκο στην παρουσίασή της ανέδειξε το σημαντικό ρόλο των καλλιτεχνών. Παρουσίασε και σχολίασε μια σειρά έργων τέχνης εμπνευσμένα από τον πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Επεσήμανε δε ότι ότι στα δύσκολα ερωτήματα που τίθενται σε καιρούς πολέμου χρειαζόμαστε τους καλλιτέχνες στην αναζήτηση απαντήσεων. Ειδική αναφορά έκανε στη τέχνη του Μαϊντάν ως «ένα χώρο μιας περίπλοκης συλλογικής καλλιτεχνικής έκφρασης, γεμάτη από συναίσθημα και δημιουργικότητα», «μια έκρηξη όλων των μορφών και ειδών τέχνης από μέρους καλλιτεχνών όλων των ηλικιών και σχολών». Η τέχνη του δρόμου, οι τοιχογραφίες είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Μπορεί με τους βομβαρδισμούς να συρρικνώθηκε ο χώρος, ο χρόνος, να έχουν φύγει καλλιτέχνες στο στρατό, όμως άνθισε, και όχι μόνο στην Ουκρανία, αλλά και σε πολλές πόλεις στην Ευρώπη και άλλες ηπείρους. Οι ηγέτες και η σάτιρα κατείχαν περίοπτη θέση.
Ακολούθησε ενδιαφέρουσα συζήτηση με παρεμβάσεις Πρέσβεων και εκπροσώπων Πρεσβειών. Ο Ρουσλάν Νιμτσίνσκι, Πρέσβης της Ουκρανίας στην Κύπρο τόνισε τους μακροχρόνιους πολιτιστικούς δεσμούς Ουκρανίας-Κύπρου και αναφέρθηκε στη σημασία των τεχνών και της πολιτιστικής κληρονομιάς που σε περιόδους πολέμου «λειτουργούν ως όπλο και ασπίδα». Η Πρέσβειρα της Πολωνίας Ιρένα Λιχνέροβιτς Ογκουστίν, αναφέρθηκε στον ιδιαίτερο και σημαντικό ρόλο της χώρας της στην υποστήριξη της Ουκρανίας και του λαού της με σειρά σημαντικών πολιτιστικών πρωτοβουλιών, συμπεριλαμβάνοντας και παιδιά.
Η εκδήλωση έκλεισε με την καλλιτεχνική παρέμβαση παρουσίασης του έργου τέχνης που ετοιμάστηκε από παιδιά ηλικίας 4-15 ετών, ως ένδειξη αλληλεγγύης προς τα παιδιά της Ουκρανίας και το οποίο θα σταλεί ως δωρεά στο Ινστιτούτο Ερευνών Σύγχρονης Τέχνης της Εθνικής Ακαδημίας Τεχνών της Ουκρανίας. Το έργο ετοιμάστηκε με την καθοδήγηση της εικαστικού και καθηγήτριας Τέχνης Έλενας Τσιγαρίδου και της βραβευμένης συγγραφέως παιδικών βιβλίων και ερευνήτριας Σάντης Αντωνίου. Το έργο είναι εμπνευσμένο από το έργο της εμβληματικής Ουκρανής ζωγράφου Μαρίας Πρυμαντσένκο μετά το βομβαρδισμό του μουσείου, στο οποίο φιλοξενούνταν έργα της. Στην εκδήλωση παρευρέθηκε επίσης και ο Κύπριος καλλιτέχνης Χαμπής Τσαγγάρης.
Τη συζήτηση συντόνισε η Επίκουρη Καθηγήτρια Καλλιόπη Αγαπίου Ιωσηφίδου, η οποία αναφέρθηκε σε επιβεβαιωμένα στοιχεία της UNESCO μέχρι τις 11.1.2023, που αφορούν σε καταστροφές 2917 εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και 235 χώρων πολιτιστικής αξίας. Υπογράμμισε ότι η εκδήλωση αναδεικνύει το πως το Πανεπιστήμιο Κύπρου αντιλαμβάνεται το ρόλο του στην προώθηση των θεμάτων Ειρήνης, Συγκρούσεων και Δημοκρατίας, κάνοντας ειδική μνεία στο νέο μεταπτυχιακό πρόγραμμα Μάστερ Peace, Conflict and Democracy, το οποίο το Τμήμα Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών θα προσφέρει από το ακαδημαϊκό έτος 2023-2024.
