Εκδήλωση στο Πανεπιστήμιο Κύπρου
Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε, την Τετάρτη, 8 Μαρτίου 2023, η εκδήλωση του Γραφείου Πολυμορφίας, Ισότητας και Ενσωμάτωσης του Πανεπιστημίου Κύπρου με τίτλο: «Οι Γυναίκες Επιστρέφουν πρωταγωνιστώντας ξανά, από τις προσωπικές αφηγήσεις στο Θέατρο και στην Ιστορία», με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας.
Με αφορμή τη θεατρική παράσταση «Οι Γυναίκες Επιστρέφουν» από τη Σεζόν Γυναίκες, η φετινή εκδήλωσή ήταν αφιερωμένη στον αγώνα του κινήματος «Οι Γυναίκες Επιστρέφουν» και πώς η πραγματικότητα, μέσα από τις προσωπικές αφηγήσεις γυναικών που συμμετείχαν, μεταφέρθηκε μέσα από την έρευνα και την ιστορία στο θέατρο.
Μετά από παρουσίαση αποσπασμάτων βιντεογραφημένου υλικού από τις πορείες του κινήματος και των θεατρικών παραστάσεων, πραγματοποιήθηκε συζήτηση με πάνελ προσκεκλημένων το οποίο αποτελείτο από τις Δρ Μαγδαλένα Ζήρα και Νέδη Αντωνιάδη από την ομάδα Σεζόν Γυναίκες, την πρωτεργάτρια του κινήματος Γυναίκες Επιστρέφουν, την ιστορικό Νταϊάνα Μαρκίδη, καθώς και τον Αναπληρωτή Καθηγητή του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστήμιου Κύπρου, Πέτρο Παπαπολυβίου. Συντονίστρια της συζήτησης ήταν η ακαδημαϊκός του Πανεπιστημίου Κύπρου, φεμινίστρια και ακτιβίστρια Μαρία Χατζηπαύλου.
Κατά την έναρξη της εκδήλωσης, η Δρ Χατζηπαύλου επεσήμανε ότι «Τα γυναικεία κινήματα έχουν μια μεγάλη ΙΣΤΟΡΙΑ ανά τους αιώνες, τόσο ως διαμαρτυρία ενάντια στον πόλεμο και εθνοτικές διενέξεις με ατζέντα την ειρήνη και δικαιοσύνη όσο και με τα θέματα της αντίστασης στην πατριαρχία, τον μιλιταρισμό και τα συρματοπλέγματα, τον εθνοκεντρισμό και όλα τα είδη του αποκλεισμού και πολλαπλών ειδών καταπίεσης». Αναφέρθηκε, επίσης, στο γεγονός ότι τις τελευταίες δεκαετίες αναπτύσσεται μια σημαντική βιβλιογραφία γύρω από τη συζήτηση θεατρικής ή κινηματογραφικής μεταφοράς των γυναικείων αφηγήσεων και ιστοριών/βιωμάτων ενώ μεγάλα κρατικά θέατρα, ανά τον κόσμο, παρουσιάζουν έργα γραμμένα από γυναίκες, όπου η γυναικεία εμπειρία και φωνή παράγει μια νέα γνώση και πληροφόρηση πέραν από το θετικιστικό μοντέλο και τη στατιστική ανάλυση.
Ο Δρ Παπαπολυβίου έκανε μια σύντομη ιστορική αναδρομή στις πορείες που οργανώθηκαν από το κίνημα «Γυναίκες Επιστρέφουν» και τόνισε τη μεγάλη απήχηση αλλά και τους πολλούς κινδύνους που αντιμετώπισαν οι συμμετέχουσες στις πορείες, μιλώντας για μικρές αλλά αξεπέραστες νίκες, που είχαν ως παράπλευρο αποτέλεσμα την ιστορική προσφυγή της Τιτίνας Λοϊζίδου κατά της Τουρκίας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Ο κ. Παπαπολυβίου τόνισε ότι το κίνημα μετέφερε το μήνυμα της αντίστασης παρά την αντίδραση των κομμάτων και τον χλευασμό από τις εφημερίδες της εποχής. Ανέφερε, επίσης, ότι εκτός από τα ιστορικά έγγραφα, ιστορία αποτελούν και οι αφηγήσεις των ανώνυμων πρωταγωνιστριών, οι οποίες αποτυπώθηκαν με μεγάλη επιτυχία μέσα από τη θεατρική παράσταση «Οι Γυναίκες Επιστρέφουν» από τη Σεζόν Γυναίκες.
Κατά την ομιλία της η κα Νταϊάνα Μαρκίδου, εκ των πρωτεργατριών της κίνησης, εξήγησε πόσο έντονα βίωσε τις πορείες, το πλαίσιο στο οποίο δούλεψαν για την καλύτερη οργάνωσή τους και τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν. Οι πορείες αυτές με το σύνθημα «Θέλω να πάω σπίτι μου», όπως ανέφερε, αποτελούν τη σημαντικότερη δράση της ζωής της. Τόνισε ότι, όλα τα μέλη δούλευαν με μεγάλη ακρίβεια και ότι δεν υπήρχε χώρος για προσωπικές ή κομματικές σκοπιμότητες ανάμεσά τους, παρά μόνο επιμονή και προσήλωση στον στόχο τους.
Στη συνέχεια, η κα Νέδη Αντωνιάδη επισήμανε ότι η 8η Μαρτίου αποτελεί σημαδιακή ημερομηνία για την παράσταση, αφού τέσσερα χρόνια πριν δημιουργήθηκε η ομάδα Σεζόν Γυναίκες, μια ανεξάρτητη πρωτοβουλία τριών γυναικών επαγγελματιών του θεάτρου, η οποία αποτέλεσε την πλατφόρμα για θεατρικές παραστάσεις και άλλες παράλληλες δράσεις με στόχο την προώθηση της γυναικείας αφήγησης μέσα από τις παραστατικές τέχνες. Στη συνέχεια, εξήγησε ότι «αυτολεξή» ή «verbatim» αποτελεί ένα είδος θεάτρου όπου τα πραγματικά γεγονότα, μέσω της καταγραφής των περιγραφών και αφηγήσεων από τις πρωταγωνίστριες της ιστορίας, δραματοποιούνται και οι ηθοποιοί γίνονται αγωγοί της σύνδεσης μεταξύ των χαρακτήρων και των ιστοριών τους. Όπως τόνισε, η προετοιμασία για το έργο ξεκίνησε δυο περίπου χρόνια πριν και βασίστηκε σε πέραν των 50 συνεντεύξεων που λήφθηκαν από γυναίκες οι οποίες συμμετείχαν είτε στην οργανωτική ομάδα είτε και στις πορείες. Επιπρόσθετα, μεγάλο μέρος του υλικού που χρησιμοποιήθηκε προήλθε από ανασκόπηση του αρχείου του Γραφείου Τύπου και Πληροφοριών και των εφημερίδων της εποχής αλλά και του αρχείου που δημιουργήθηκε από τις πρωτεργάτριες του κινήματος, το οποίο δωρίσθηκε στο Πανεπιστήμιο Κύπρου.
Η Δρ Μαγδαλένα Ζήρα, αναφέρθηκε στο ιστορικό υπόβαθρο και τη σύγκρουση που είχε το κίνημα «Γυναίκες Επιστρέφουν» με το κατεστημένο. Σκηνοθετικός στόχος αποτέλεσε η αποκατάσταση της χαμένης μνήμης της ιστορίας αυτής, μέσα από ένα συνδυασμό συμβολικών και ρεαλιστικών σκηνογραφικών στοιχείων και σκηνικών εικόνων, όπως για παράδειγμα το χώμα που παρέπεμπε στη νεκρή ζώνη, τα στοιχεία από εσωτερικούς χώρους της εποχής, η έντονη παρουσία των εφημερίδων στον χώρο κ.ά., αλλά και μέσα από το αρχειακό οπτικοακουστικό υλικό (ηχογραφημένες συνεντεύξεις, αρχειακό φιλμ από τις πορείες).
Κατά τη συζήτηση που ακολούθησε, στην οποία συμμετείχαν και αρκετές γυναίκες του κινήματος, που έλαβαν μέρος στις πορείες, ακούστηκαν προσωπικές μαρτυρίες για τα γεγονότα ενώ τονίστηκε η ανάγκη για μεταφορά του θεατρικού έργου στα σχολεία, ως μια προσπάθεια αποκατάστασης της χαμένης ιστορίας, η οποία δεν περιλαμβάνεται στα εκπαιδευτικά βιβλία της ιστορίας. Άτομα από το κοινό επεσήμαναν ότι μαθαίνοντας για τις πορείες των γυναικών, μέσα από τη θεατρική παράσταση, ένιωσαν περηφάνια για την Κύπρια γυναίκα και τόνισαν την ανάγκη έναρξης νέων κοινωνικών πρωτοβουλιών για το καλό της Κύπρου.
Την εκδήλωση χαιρέτησε ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Κύπρου, Καθηγητής Τάσος Χριστοφίδης, ο οποίος σημείωσε ότι, «Οι προσωπικές μαρτυρίες των γυναικών που συμμετείχαν στη δραματουργία του έργου, μιλάνε για μια ιστορία ηρωισμού, αυτοθυσίας, ελπίδας και συνεργασίας. Μια ιστορία που σιγά σιγά σβήστηκε από τη συλλογική μας μνήμη, που συστηματικά υποβαθμίστηκε και διαστρεβλώθηκε. Μέσα από την ποίηση της θεατρικής πράξης, όμως, τα λόγια αυτών που συμμετείχαν μας φωτίζουν και μας θυμίζουν τον αγώνα αυτών των γυναικών».
