Xρηματοδοτείται από το EURATOM και συντονίζεται από τον ΕΘΝΙΚΟ ΦΟΡΕΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ
Πραγματοποιήθηκε από τις 13-17 Μαρτίου 2023 στο Golden Bay Hotel στη Λάρνακα η 8η Γενική Συνέλευση και το Ετήσιο Συνέδριο «European Joint Programme on Radioactive Waste Management» (EURAD), που διοργάνωσαν οι συντονιστές του έργου AGENCE NATIONALE POUR LA GESTION DES DECHETS RADIOACTIFS (ANDRA) σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κύπρου. Την 8η Γενική Συνέλευση, στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι από 51 εντεταλμένους οργανισμούς από 23 διαφορετικά ευρωπαϊκά κράτη, οι σύμβουλοι και εξωτερικοί ελεγκτές του προγράμματος, χαιρέτησε ο Αντιπρύτανης Οικονομικών και Διοίκησης του Πανεπιστημίου Κύπρου Καθηγητής Ιωάννης Γιαπιντζάκης. Το Ετήσιο Συνέδριο, στο οποίο συμμετείχαν περίπου 200 σύνεδροι με φυσική παρουσία (και περίπου 100 σύνεδροι διαδικτυακά) χαιρέτησε ο εκπρόσωπος του Πανεπιστημίου Κύπρου στο EURAD Ιωάννης Πασχαλίδης, Καθηγητής στο Τμήμα Χημείας. Την πρώτη μέρα η Γενική Συνέλευση ενημερώθηκε για την πρόοδο των εργασιών στις διάφορες δέσμες εργασίας του προγράμματος (π.χ. η νέα γενιά επιστημόνων και τεχνολογίας, παραγωγή και διάχυση αερίων στο στάδιο της αποθήκευσης, διασπορά ραδιενεργών ρύπων, εκτίμηση αβεβαιοτήτων, διαχείριση δεδομένων και γνώσης κ.α.), συζήτησε και ενέκρινε την επικαιροποίηση του στρατηγικού σχεδιασμού, και έθεσε τις βάσεις για την προετοιμασία της πρότασης EURAD 2. Τις επόμενες στα πλαίσια της ετήσιας συνεδρίας παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα των διαφόρων δεσμών εργασίας από τους αντίστοιχους συντονιστές, των μεταπτυχιακών διατριβών που χρηματοδοτούνται και διεξάγονται στα πλαίσια του EURAD και συζητήθηκαν διεξοδικά τα κενά γνώσης, οι νέες προκλήσεις, η ψηφιοποίηση και χρήση εικονικής πραγματικότητας (digital twins), καθώς επίσης και η εφαρμοσιμότητα της παραγόμενης γνώσης και δεδομένων αναφορικά με την διαχείριση και αποθήκευση πυρηνικών και ραδιενεργών αποβλήτων σε γεωλογικούς σχηματισμούς.
Η διαχείριση των αποβλήτων, τα οποία σχετίζονται με τη χρήση ραδιοπυρήνων και την εκμετάλλευση της πυρηνικής ενέργειας, αποτελεί ένα από τα πλέον αγωνιώδη προβλήματα του σύγχρονου ανθρώπου. Στo πλαίσιο αυτό, μόνο η σωστή κατεργασία και διαχρονική απομόνωση των ραδιενεργών και πυρηνικών αποβλήτων από το εγγύς ανθρώπινο περιβάλλον μπορούν να διασφαλίσουν την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας από τις μακροχρόνιες επιπτώσεις τους. Η ολιστική προσέγγιση και διαχείριση ραδιενεργών και πυρηνικών αποβλήτων (Directive 2011/70/Euratom, Waste Directive), και η κατανόηση βασικών διεργασιών σε όλα τα στάδια της διαχείρισής τους, οι προκλήσεις που σχετίζονται με τα απόβλητα των αντιδραστήρων νέας γενιάς, καθώς επίσης η ανταλλαγή/μεταφορά τεχνογνωσίας περιλαμβάνονται στους κύριους στόχους του EURAD.
To Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημίου Κύπρου, συμμετέχει ως εταίρος στο ευρωπαϊκό έργο European Joint Programme on Radioactive Waste Management (EURAD) (https://cordis.europa.eu/project/rcn/223662/factsheet/en), το οποίο χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω του Προγράμματος Η2020-EURATOM-1.2. Το EURAD, το οποίο ξεκίνησε τον Ιούνιο 2019 και είναι ένα πενταετές ευρωπαϊκό πρόγραμμα όπου συμμετέχουν 19 Οργανισμοί Διαχείρισης Ραδιενεργών Αποβλήτων, 19 Ερευνητικά Κέντρα και 13 Οργανισμοί Τεχνικής Υποστήριξης από 23 διαφορετικές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ως κύριοι δικαιούχοι, καθώς επίσης και 56 συμβαλλόμενοι οργανισμοί. Επικεφαλής της ομάδας του Πανεπιστημίου Κύπρου στο Τμήμα Χημείας είναι ο Καθηγητής Ιωάννης Πασχαλίδης.
Το Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημίου Κύπρου και συγκεκριμένα το Εργαστήριο Ραδιοαναλυτικής-Περιβαλλοντικής Χημείας, συμμετέχει ως κύριος δικαιούχος σε δύο δραστηριότητες του προγράμματος. Συγκεκριμένα:
α) στο ROUTES (WastemanagementroutesinEuropefromcradletograve), που αφορά στη διαχείριση αποβλήτων με σχετικά χαμηλά επίπεδα ραδιενέργειας όπως υλικών ΤΕNORM (π.χ. φωσφογύψος κ.ά.), συσκευών (π.χ. ανιχνευτές καπνού, αλεξικέραυνοι, ραδιενεργές πηγές κ.ά.) που περιέχουν ραδιενεργά στοιχεία κ.ά., και
β) στο CORI (Cement-Organic-Radionuclide-Interactions), που σχετίζεται με την αλληλεπίδραση οργανικών ενώσεων με ραδιενεργά στοιχεία σε τσιμεντοειδή υποστρώματα και το ρόλο τους σε σχέση με τη διασπορά ραδιοτοξικών ενώσεων στο περιβάλλον. Οι μελέτες αυτές αποσκοπούν στη διασαφήνηση της επίδρασης οργανικών ενώσεων στη σταθερότητα και διασπορά των «τσιμεντωμένων» ραδιενεργών αποβλήτων σε μετά από αποθήκευση τους σε υπόγειους γεωλογικούς σχηματισμούς.
Συντονιστής της κυπριακής συμμετοχής είναι ο Καθηγητής του Τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου Κύπρου, Ιωάννης Πασχαλίδης, που είναι επικεφαλής και του Εργαστηρίου Ραδιοαναλυτικής-Περιβαλλοντικής Χημείας. Οι ερευνητικές δραστηριότητες του εργαστηρίου εστιάζονται στη μελέτη και κατανόηση της περιβαλλοντικής συμπεριφοράς ραδιοτοξικών ρύπων, καθώς επίσης στην ανάπτυξη και εφαρμογή αναλυτικών μεθόδων προσδιορισμού τους σε φυσικά συστήματα. Το εργαστήριο συμμετέχει σε διάφορα ευρωπαϊκά και τοπικά προγράμματα σε σχέση με τη Χημεία και την ανάλυση ραδιενεργών στοιχείων, καθώς επίσης και σε μελέτες σχετικά με τα επίπεδα ραδιενέργειας/ραδιοστοιχείων και το πρόβλημα του φωσφογύψου στην Κύπρο. Το εργαστήριο έχει αναπτύξει εξειδικευμένη τεχνογνωσία στην ραδιομετρία ουρανίου, ραδίου και ραδονίου σε περιβαλλοντικά δείγματα και την απομάκρυνση ραδιοτοξικών ρύπων από υδατικά συστήματα με τη χρήση χημικά τροποποιημένων φυτικών ινών, και σε αυτό έχουν ολοκληρώσει τις μεταπτυχιακές τους διατριβές 9 φοιτητές και φοιτήτριες διδακτορικού επιπέδου και 20 φοιτητές και φοιτήτριες επιπέδου μάστερ.
