Ο πολιτισμός αναζητεί παραλήπτες


ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ*

Η Ακαδημία Επιστημών, Γραμμάτων και Τεχνών, διοργανώνει μια σειρά διαλέξεων, εκδηλώσεων και ημερίδων για το έτος 2023. Απευθύνεται στο κοινό μας, στον κάθε άνθρωπο, στους λογοτέχνες, τους καλλιτέχνες, στους ανθρώπους των γραμμάτων και των επιστημών.

Στα πλαίσια των εκδηλώσεων αυτών, ψες, 22 Μαρτίου, προσκεκλημένος ήταν ο ποιητής Κυριάκος Χαραλαμπίδης, Ιδρυτικό Μέλος της Κυπριακής Ακαδημίας, πολυβραβευμένος, πολυπράγμων, πολύτιμος ως κεφάλαιο κι ως ζώσα παρακαταθήκη, μοναδικός στον στίχο και τη δημιουργία. 

Εκφωνώντας λόγο φωτισμένο, καθηλωτικό, μουσικό, σαν νανούρισμα που διεγείρει τις αισθήσεις κι αποκοιμίζει την τύρβη της ζωής, ο ποιητής μας παρέσυρε μαζί του σ’ έναν κήπο μυστικό, νοητό, αφηγηματικό, την Αμμόχωστο που έπρεπε να χάσουμε για να δούμε αληθινά με τα χοϊκά μας μέτρα και τη φαντασία μας την απώλειά της. Την «πόλη» που η μνήμη ανασύρει τις καταβολές της στα αρχαία της χορταριασμένα μάρμαρα, στα κρίνα της άμμου, τα λιβάδια που πλανηθήκαμε, τα άδυτα της θεμέλια, προτού θεριέψει ο «πολιτισμός του τουρισμού», μαζί με τη νόθα αισθητική λαγνεία.

Τι είναι το ποιητικό όραμα, η τέρψη που παρέχει η τέχνη, που δεν υπόκειται αναγκαστικά σ’ ευκρινείς έννοιες; Η ποίηση εκδηλώνεται ως ίαση, αυτοκάθαρση, αλλά είναι σφιχτοδεμένη σαν σιαμαία με την ευθύνη του οράματος του ποιητή, ο οποίος στον μαραθώνιο της ιστορίας αποκολλάται από τη μήτρα του και μεταμορφώνεται σε οικουμενικό ιδεώδες. Η «Αμμόχωστος βασιλεύουσα», η νοητή, η νοερή, διαλαμβάνει επικές διαστάσεις, είναι ύπαρξη βασανισμένη, κοσμοεικόνα σαστισμένη, ασύνορη, είναι μια πατρίδα οικουμενική, που μας καλεί σ’ ένα μοναχικό ταξίδι με συνοδεία χιλιάδων άλλων ψυχών, άλλων ονείρων και σκέψεων, που εισχωρούν στα κατάβαθα της συνείδησής μας, ενυλώνονται, οντοποιούνται (τις νύχτες σαν κοιμόμαστε, σκέψεις άλλων βυθοσκοπούν τον εαυτό μας). Κι όπως μάς είπε ψες ο Χαραλαμπίδης, στη μουσική υπόκρουση μιας αχωρεθητημένης  εικονοποιίας, «μοναχικοί κι απέραντοι ας εξορκίσουμε το κακό και τους δαίμονες», από την καρδιά και την ψυχή μας.

Καταθέτω το προλόγισμά μου:

«‘Η Αμμόχωστος «βασιλεύουσα’ έχει μια μνήμη δική της, που την ανακαλούν οι ποιητές στον προμαχώνα της φαντασίας, τη θωπεύουν στα όνειρά τους, και ο ρόλος τους είναι η διαστολή και η παράδοση αυτής της μνήμης, σαν σκυτάλη, στις επόμενες γενιές.

Κάθομαι απόψε δίπλα σ’ αυτόν τον σεμνό άνθρωπο, τον μεγάλο ποιητή της Κύπρου και της διαπολιτισμικής οικουμενικότητας, σαν μια στέρνα μνήμης σε άνυδρους καιρούς, σαν την ιερή σιωπή σ’ έναν ναό ασύλητο, του νου, της ψυχής και του πνεύματος. Και είναι η τιμή για μένα ανάλογη με τη θέση του ανθρώπου απέναντι σε κάτι που μονάχα οι αισθήσεις ψυχανεμίζονται, εμπραγματώνονται μέσα σε στίχους αιθέριους που αναπαριστούν χαμένους θησαυρούς, στον βαθύ ωκεανό της ανθρώπινης ύπαρξης, που επιμένει να σκαλίζει την πέτρα κάτω από τον ήλιο, να λαξεύει μνημοδόχους πάνω στους βράχους, ν’ αναπροβάλλει και να μεταγράφει τη βιωμένη έννοια της ασύνορης, της αγέρωχης, ελευθερίας της πνευματικής Αποκάλυψης.

Τώρα αισθανόμαστε μετέωροι στα μεταβατικά ρεύματα των εποχών αναζητώντας μια δυνατότητα διαφυγής από την έλλογη δουλοπαροικία, την τεχνολογική αυτονάρκωση .  Ύστερα, όταν οι καιροί το θελήσουν, όταν συνείδηση θα ενδυθεί κάποτε ξανά τα άμφιά της,  τότε θα εκτιμηθεί ο μνημονικός ρόλος της ποίησης, της ιστορικής διαμεσολάβησης, που κουβαλά πάντοτε ένα ξένο αλλά τόσο οικείο πανανθρώπινο πνεύμα, ένα μετασκευασμένο μεγαλείο, μες στα όρια της εθνικότητάς της.

Η Αμμόχωστος, η ερωτική της πολιορκία από τον ποιητή, η μετατροπή της σε οικουμενική τελετουργία, που θάλλει ως άλλοτε, θα διασώζεται στους στίχους του Χαραλαμπίδη, σ’ αυτή την υγρή ακονόπετρα – ελπίζω μονάχα όχι ως ερειπωμένη φαντασία, ενσαρκωμένη στο μεγαλοπρεπές αυτοκαθαρτήριο όραμα, αλλά σαν σχήματα χτισμένα στο ιλιγγιώδες φως και το αλμυρό χρώμα της θάλασσας».

Καταθέτω την αγωνία μου, ως Ακαδημαϊκός και όχι ως εκπρόσωπος της επίσημης Ακαδημίας:

Πού χάθηκαν οι λογοτέχνες (εκτός από ελαχίστους), οι φιλόλογοι, οι φοιτητές και διδάσκοντες, το Πανεπιστήμιο Κύπρου, οι εκπρόσωποι των φορέων του πολιτισμού, η πλημμυρίδα των δημοσιογράφων που από τη σφαίρα της επιρροής τους εξακοντίζουν μύδρους κατά της πολιτιστικής στασιμότητας; Μήπως εν τέλει η συζήτηση περί πολιτισμού ενέχει ένα ρητορικό χαρακτήρα που αναλώνεται και εξαϋλώνεται αυτοστιγμεί σε πολιτική κριτική; Είναι οι πράξεις που νοηματοδοτούν τα ιδανικά και όχι οι αδιαπραγμάτευτες αντιπαραθέσεις και τα θυμικά πάθη που μοιάζουν με επικήδειο επί της γης.

*Πρόεδρος της Τάξης των Γραμμάτων και των Τεχνών

Καθηγητής Πανεπιστημίου Κύπρου




Comments (0)


This thread has been closed from taking new comments.





Newsletter










857