.jpg)
ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΛΟΙΖΟΥ*
Τελευταία, όλο και περισσότερο, μαθαίνω για ανειδίκευτο προσωπικό, χωρίς οποιουδήποτε είδους κατάρτιση στην παιδαγωγική των βρεφών (ή έστω των νηπίων), κάποιες φορές και χωρίς απολυτήριο λυκείου, που προσλαμβάνεται για την εκπαίδευση και φροντίδα βρεφών.
Η βρεφική περίοδος αποτελεί τη βάση για όσα προσδοκούμε ότι θα γίνουν στην κοινωνία μας. Η αποφυγή παραβατικών συμπεριφορών και του bullying, τα εθνικά και τα διεθνή αποτελέσματα εξετάσεων, οι αξίες, οι στάσεις απέναντι στην πατρίδα και στον κόσμο ολόκληρο, το κυπριακό, το προσφυγικό, η ενσυναίσθηση, ο σεξουαλικός προσανατολισμός και η σημασία αποδοχής του, η αληθινή ενιαία εκπαίδευση, και τόσα άλλα, αρχίζουν να ριζώνουν από τη βρεφική περίοδο και στηρίζονται στην ποιότητα των εμπειριών που προσφέρουμε στα βρέφη.
Η ποιότητα των εμπειριών των βρεφών σχετίζεται άμεσα με την παιδαγωγική της περιόδου, η οποία βασίζεται στην αναγνώριση τους ως όντα που έχουν παρελθόν, παρόν και μέλλον. Τα βρέφη δεν είναι «μπιμπελό», είναι όντα με βούληση για εξερεύνηση, πειραματισμό και έτοιμα να μάθουν χτίζοντας σε προ υπάρχουσες εμπειρίες και γνώσεις στο παρόν, και δομώντας το μέλλον τους. Για να είναι αποτελεσματικές και ποιοτικές οι πρώτες εμπειρίες θα πρέπει τα άτομα, τα οποία προσφέρουν φροντίδα και εκπαίδευση στα βρέφη, οι βρεφοπαιδαγωγοί (όπως αναφέρω και στο βιβλίο μου Βασικές Αρχές της Παιδαγωγικής των Βρεφών. Από τη γέννηση-3 ετών. Πρακτικές εισηγήσεις για βρεφοπαιδαγωγούς και γονείς) να γνωρίζουν τόσο την αναμενόμενη ανάπτυξη της βρεφικής περιόδου, όσο και τους κατάλληλους τρόπους επικοινωνίας με τα βρέφη. Ενδεικτικά αναφέρω την ήσυχη παρατήρηση, τις στοχευμένες παιγνιώδεις παρεμβάσεις, το οργανωμένο παιχνίδι, και τις ρουτίνες. Ανάλογα με τις δράσεις του βρέφους θέτονται και οι απαραίτητοι αναπτυξιακοί και μαθησιακοί στόχοι, οι οποίοι επιτυγχάνονται με διαφορετικές πρακτικές. Αν το βρέφος δείχνει ενδιαφέρον για το νερό, κατά τη διάρκεια της ρουτίνας πλυσίματος των χεριών, μπορεί να αξιοποιηθεί η στοχευμένη παιγνιώδης παρέμβαση, ώστε να γίνει αναφορά στην υφή, το χρώμα, τη μυρωδιά και τη χρήση του νερού. Ακόμα μπορεί να δημιουργηθεί σχετικό οργανωμένο παιχνίδι με το νερό.
Τα βρέφη δεν σταθμεύονται σε σταθμούς! Τα κέντρα φροντίδας και εκπαίδευσης βρεφών (ΚΕΦΕ) θα πρέπει να εργοδοτούν καταρτισμένο προσωπικό, το οποίο αναγνωρίζει τη σημασία της βρεφικής περιόδου (η νευροεπιστήμη μας έχει δείξει πόσο σημαντικές είναι οι πρώτες εμπειρίες των βρεφών!) και να γνωρίζει τις κατάλληλες παιδαγωγικές πρακτικές, ώστε να δίνει χώρο και χρόνο στα βρέφη να δοκιμάσουν, να πετύχουν, να αποτύχουν, να μάθουν και να αναπτυχθούν.
Πέρα από την ευθύνη που έχουν οι ιδιοκτήτες ΚΕΦΕ να προσλάβουν το κατάλληλα καταρτισμένο προσωπικό, υποχρέωση έχουν και οι γονείς να κάνουν τις σωστές επιλογές για τα βρέφη τους. Αναγνωρίζω ότι υπάρχουν πολλαπλές μεταβλητές, οι οποίες μπορούν να αποτελέσουν ανασταλτικό παράγοντα για την επιλογή του κατάλληλου ΚΕΦΕ (τοποθεσία, δίδακτρα, ωράριο κ.ά.) αλλά θα πρέπει οι γονείς συνειδητά να εντοπίζουν ή τουλάχιστον να απαιτούν κάποια στοιχεία απαραίτητα για την ποιοτική εμπειρία του βρέφους τους. Για παράδειγμα η καθημερινή ουσιαστική επαφή με την βρεφοπαιδαγωγό είναι σημαντική, καθώς επίσης και η επικοινωνία για ζητήματα που αφορούν άμεσα την εμπειρία του βρέφους. Ερωτήματα όπως «Πώς χειρίζεστε το κλάμα, τη δυσκολία στον ύπνο, ή την επιλεκτικότητας στο φαγητό;» είναι σημαντικό να τίθενται εξ αρχής. Αν και αυτά τα στοιχεία φαίνονται να αφορούν εξ ολοκλήρου τη φροντίδα των βρεφών, θέτουν τις βάσεις για την αναγνώριση/ικανοποίηση των αναγκών τους, τη δημιουργία σχέσεων, σχετίζονται με την ευημερία και την αυτοπεποίθηση τους.
Δύναται να γίνουν αλλαγές σε νομοθεσίες και πρακτικές στα ΚΕΦΕ, αλλά μέχρι τότε, όποιοι/ες και όπως μπορούμε, ας διασφαλίσουμε με τις κατάλληλες επιλογές, την ποιότητα των εμπειριών των βρεφών μας.
*Καθηγήτρια, Τμήμα Επιστημών της Αγωγής, Πανεπιστήμιο Κύπρου
