Νέα Ευρωπαϊκή Μελέτη Ανάλυσης Λυμάτων

Αυξάνεται η χρήση διεγερτικών ουσιών – Μειώνεται η κάνναβη

Τα τελευταία ευρήματα από το μεγαλύτερο ευρωπαϊκό έργο στην επιστήμη της ανάλυσης και επιδημιολογίας αστικών λυμάτων δημοσιεύονται σήμερα στην έκθεση "Wastewater analysis and drugs — a European multi-city study," η οποία εκδόθηκε από την ομάδα του έργου SCORE group σε συνεργασία με τον Οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα Ναρκωτικά (EUDA). Η αύξηση των MDMA, κοκαΐνης και αμφεταμίνης σε σύγκριση με το 2023 βρίσκεται στο επίκεντρο της φετινής μελέτης (2024), ενώ παρατηρείται μείωση της κάνναβης.

Στο πλαίσιο του έργου έγινε ανάλυση σε αστικά λύματα σε 128 ευρωπαϊκές πόλεις από 26 χώρες (24 χώρες της ΕΕ, Τουρκία και Νορβηγία), με στόχο τη διερεύνηση της χρήσης ναρκωτικών ουσιών από τους κατοίκους των πόλεων αυτών. Η μελέτη ανέλυσε ημερήσια δείγματα λυμάτων σε διάρκεια μίας εβδομάδας μεταξύ Μαρτίου και Μαΐου του 2024. Τα λύματα από περίπου 69,1 εκατομμύρια ανθρώπους αναλύθηκαν ως προς τις συγκεντρώσεις πέντε διεγερτικών ναρκωτικών (αμφεταμίνης, κοκαΐνης, μεθαμφεταμίνης, MDMA/ecstasy και κεταμίνης) καθώς και κάνναβης.

Παρατηρήθηκαν αυξήσεις στις συγκεντρώσεις τριών διεγερτικών (MDMA, κοκαΐνη, αμφεταμίνη), και διαφοροποιημένα μοτίβα για τη μεθαμφεταμίνη και την κεταμίνη. Παρά το γεγονός ότι τα αποτελέσματα διαφέρουν σημαντικά στις περιοχές της μελέτης, αξιοσημείωτο είναι ότι και οι έξι παράνομες ναρκωτικές ουσίες που μελετήθηκαν ανιχνεύτηκαν σε σχεδόν όλες τις συμμετέχουσες πόλεις.

Η ομάδα του έργου SCORE διεξάγει ετήσια έρευνα παρακολούθησης λυμάτων από το 2011.  Όπως ανέφερε η Δρ Δέσπω Φάττα-Κάσινου, Καθηγήτρια του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών και Μηχανικών Περιβάλλοντος και διευθύντρια του Εργαστηρίου Περιβαλλοντικών και Τεχνικών Διεργασιών και Συστημάτων Νερού Γαία του Πανεπιστημίου Κύπρου, το εργαστήριο Γαία συμμετέχει από το 2012 στο δίκτυο αυτό, με δεδομένα χρήσης αμφεταμινών, MDMA (ecstasy) και κοκαϊνης (σε Λευκωσία και Λεμεσό), ενώ τα τελευταία χρόνια, με την πλήρη οικονομική στήριξη της Αρχής Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου (ΑΑΕΚ) η έρευνα έχει επεκταθεί σε όλες τις αστικές περιοχές της χώρας. Η ομάδα εργασίας του εργαστηρίου Γαία για το συγκεκριμένο έργο αποτελείται από τη Δρα Μάγδα Ψυχουδάκη (κύρια ερευνήτρια), την κ. Ραφαέλλα Παναγιώτου, και τον Δρα Κώστα Μιχαήλ.

Κύρια ευρήματα

• MDMA: Από τις 76 πόλεις με δεδομένα για το 2023 και το 2024, οι 42 ανέφεραν αύξηση στις ανιχνεύσεις MDMA, 24 μείωση (κυρίως σε πόλεις της Κεντρικής Ευρώπης και της Βαλτικής) και 10 σταθερή κατάσταση. Οι υψηλότερες ποσότητες MDMA ανιχνεύθηκαν σε λύματα πόλεων στο Βέλγιο, την Τσεχία, την Ολλανδία και την Πορτογαλία. Στην Κύπρο τα επίπεδα κατανάλωσης MDMA είναι πολύ χαμηλά κατά την συγκεκριμένη περίοδο μέτρησης (Απρίλιος, 2024).
• Κοκαΐνη: Τα επίπεδα χρήσης κοκαΐνης παραμένουν υψηλότερα στις πόλεις της δυτικής και νότιας Ευρώπης, αλλά ίχνη βρέθηκαν και σε πολλές πόλεις της ανατολικής Ευρώπης, όπου παρατηρούνται αυξήσεις. Η αύξηση των ανιχνεύσεων κοκαΐνης είναι τάση που παρατηρείται από το 2016. Στην Κύπρο, κατά την ίδια περίοδο μέτρησης (Απρίλιος 2024), αύξηση βρέθηκε στη Λάρνακα (περίπου 40%), ενώ οι συγκεντρώσεις στις υπόλοιπες πόλεις κυμάνθηκαν στα περσινά επίπεδα, και σχετικά χαμηλά σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο.
• Αμφεταμίνη: Τα επίπεδα των συγκεντρώσεων της αμφεταμίνης που μετρήθηκαν, ήταν υψηλότερα στις πόλεις της βόρειας και ανατολικής Ευρώπης. Πολύ χαμηλότερα επίπεδα βρέθηκαν σε πόλεις του νότου, αν και τα πιο πρόσφατα δεδομένα δείχνουν κάποιες αυξήσεις. Από τις 69 πόλεις με δεδομένα για τα υπολείμματα αμφεταμίνης για το 2023 και το 2024, οι 34 ανέφεραν αύξηση, οι 15 μείωση και οι 20 σταθερή κατάσταση. Στη χώρα μας η αμφεταμίνη φάνηκε για ακόμα μία χρονιά να έχει χαμηλή κατανάλωση σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες.
• Μεθαμφεταμίνη: Παραδοσιακά συγκεντρωμένη σε πόλεις της Τσεχίας και της Σλοβακίας, η μεθαμφεταμίνη είναι τώρα παρούσα και σε πόλεις του Βελγίου, της Κροατίας, της ανατολικής Γερμανίας, της Ισπανίας, της Ολλανδίας και της Τουρκίας και αρκετών βόρειων ευρωπαϊκών χωρών. Στην Κύπρο, η έρευνα καταδεικνύει ότι η αυξητική τάση που είχε παρατηρηθεί στη χρήση της μεθαμφεταμίνης στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια δεν συνεχίζεται την άνοιξη του 2024, με τις περισσότερες περιοχές να εμφανίζουν μικρή μείωση στην κατανάλωση μεθαμφεταμίνης, ενώ στη Λευκωσία και τη Λάρνακα παρουσιάστηκε μικρή αύξηση.
• Κεταμίνη: Τα δεδομένα του 2024 που αναφέρθηκαν από 82 πόλεις αποκάλυψαν σχετικά χαμηλά επίπεδα υπολειμμάτων κεταμίνης στα λύματα των πόλεων. Από τις 42 πόλεις που έχουν δεδομένα για τα υπολείμματα κεταμίνης για το 2023 και το 2024, οι 14 ανέφεραν αύξηση, οι 16 σταθερή κατάσταση και οι 12 μείωση. Οι υψηλότερες ποσότητες κεταμίνης βρέθηκαν σε λύματα πόλεων στο Βέλγιο, την Ολλανδία, την Ουγγαρία και τη Νορβηγία, ενώ σε πολύ χαμηλά επίπεδα βρέθηκε και στην Κύπρο. Ενδείξεις πολύ μικρής αύξησης παρουσίασε η πόλη της Λεμεσού.
• Κάνναβη: Οι υψηλότερες ποσότητες του μεταβολίτη THC-COOH της κάνναβης βρέθηκαν σε λύματα πόλεων στη δυτική και νότια Ευρώπη, ιδιαίτερα στην Κροατία, τη Γερμανία, την Ισπανία και την Ολλανδία. Το 2024, παρατηρήθηκαν πτωτικές τάσεις, με 25 πόλεις από τις 52 να αναφέρουν μείωση και 14 πόλεις να αναφέρουν αύξηση σε σχέση με το 2023. Στην Κύπρο αν και διαδεδομένη, η χρήση της κάνναβης βρίσκεται χαμηλά σε σχέση με το ευρωπαϊκό μέσο. Παρόλα αυτά, πολύ σημαντική αύξηση παρουσίασε η ελεύθερη επαρχία Αμμοχώστου, όπου παρουσιάστηκαν πολύ υψηλές συγκεντρώσεις σε σύγκριση με το 2023.

Ευχαριστίες

Η ομάδα εργασίας του Εργαστηρίου Γαία εκφράζει θερμές της ευχαριστίες στην κ. Μαρία Σαββίδου (Λειτουργό) και στον κ. Χρίστο Μηνά (Πρόεδρο) της Αρχής Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου για την αμέριστη στήριξη και την εξαιρετική συνεργασία τους, η οποία συνέβαλε στην επιτυχία της έρευνας σε εθνικό επίπεδο.

Πληροφορίες

Περισσότερες πληροφορίες: motion graphic, FAQs, guidelines και topic page.

Εργαστήριο ΓΑΙΑ: https://www.eng.ucy.ac.cy/Gaia/