Μια όαση δημιουργικότητας, φαντασίας, εξερεύνησης και γνώσης στην καρδιά της Πανεπιστημιούπολης
ΤΗΣ ΣΤΑΥΡΗΣ ΠΙΤΤΑ* ΚΑΙ ΤΗΣ ΝΑΣΙΑΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ**
''Αν θέλετε το παιδί σας να γίνει έξυπνο, διαβάστε του παραμύθια. Αν θέλετε να γίνει πιο έξυπνο, διαβάστε του περισσότερα παραμύθια
", Άλμπερτ Αϊνστάιν
Ιστορικό λειτουργίας – Συλλογές
Το Παιδικό Τμήμα της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κύπρου λειτουργεί στο Κέντρο Πληροφόρησης Βιβλιοθήκη «Στέλιος Ιωάννου» από το 2018. Σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο του ισογείου της Βιβλιοθήκης το Παιδικό Τμήμα απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας 0 έως 12 ετών.
Η συλλογή πλησιάζει τις 7.000 βιβλία, στην πλειοψηφία τους στην ελληνική γλώσσα, αλλά και όχι μόνον, καθώς και μικρό αριθμό οπτικοακουστικών μέσων. Ταυτόχρονα εμπλουτίζεται συνεχώς με νέα αποκτήματα μέσω αγορών και δωρεών. Το υλικό είναι αναζητήσιμο στον ηλεκτρονικό κατάλογο της Βιβλιοθήκης ενώ τα βιβλία είναι ομαδοποιημένα στα ράφια, κατά προτεινόμενες αδρές ηλικιακές ομάδες, καθώς και θεματικές κατηγορίες. Πέραν της επιτόπου χρήσης του υλικού, οι συνοδοί των παιδιών έχουν τη δυνατότητα δανεισμού βιβλίων, εφόσον διαθέτουν κάρτα μέλους της Βιβλιοθήκης (είτε ως μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας, είτε ως εξωτερικά μέλη). Η διάρκεια δανεισμού του κάθε βιβλίου είναι είκοσι μια μέρες, ανεξαρτήτως κατηγορίας μέλους. Κατά το έτος 2024 πραγματοποιήθηκαν περίπου 3.000 δανεισμοί παιδικών βιβλίων, ενώ κάθε χρόνο παρατηρείται αυξητική τάση.
Στον χώρο υπάρχουν θέσεις ανάγνωσης, ενώ διατίθενται επίσης και ηλεκτρονικοί υπολογιστές, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για σκοπούς μελέτης.
Από το 2019 μέχρι και το 2025 πραγματοποιήθηκαν 45 εκδηλώσεις και περίπου 300 εκπαιδευτικές επισκέψεις σχολείων δημοτικής και μέσης εκπαίδευσης.
Όραμα, φιλοσοφία και κυριότεροι στόχοι του Παιδικού Τμήματος
Όραμα της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κύπρου είναι το Παιδικό της Τμήμα ν΄ αποτελέσει έναν ασφαλή, φιλόξενο αλλά και δημιουργικό χώρο έτσι ώστε τα παιδιά να αγαπήσουν το βιβλίο, να εξοικειωθούν με τη χρήση του αλλά και να το αξιοποιούν ως πηγή μάθησης, ανάπτυξης, εξέλιξης, ενδυνάμωσης και ενίσχυσης της φαντασίας αλλά και της κριτικής τους σκέψης.
Ταυτόχρονα στο πλαίσιο των στόχων του Παιδικού τμήματος είναι η εκπαίδευση γονέων, εκπαιδευτικών και βιβλιοθηκονόμων για την σημαντικότητα της αλληλεπίδρασης αλλά και της επαφής του παιδιού με το βιβλίο. Για την επίτευξη αυτών των στόχων έχει αναπτυχθεί αξιόλογη συλλογή παιδικών βιβλίων, πραγματοποιούνται δράσεις, και φιλοξενούνται σχολικές εκπαιδευτικές επισκέψεις. Ενδεικτικά αναφέρονται: παραστατικές αφηγήσεις παραμυθιών, ανάγνωση – παρουσίαση παιδικών βιβλίων από τους συγγραφείς τους, δημιουργικά καλλιτεχνικά εργαστήρια και πολλά ακόμη, για τα οποία το κοινό μπορεί να ενημερώνεται μέσω της ιστοσελίδας αλλά και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κύπρου.
Σημαντικότητα της ανάγνωσης παραμυθιών στα παιδιά
Η προσφορά του παιδικού βιβλίου και η μεγάλη του συμβολή στην προσωπική ανάπτυξη, στην εκπαίδευση, στην αγωγή, στην κοινωνική συμπεριφορά και στη συναισθηματική ωρίμανση του παιδιού είναι πολλαπλή και ανεκτίμητη, αφού ακόμη και από την περίοδο της εγκυμοσύνης, η μεγαλόφωνη ανάγνωση παραμυθιών και βιβλίων μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του εμβρύου. Με την πάροδο του χρόνου, το βιβλίο αποτελεί τη βασική πηγή απόκτησης γνώσεων και δεξιοτήτων, βοηθώντας το παιδί να μαθαίνει πώς να μαθαίνει και να αναπτύσσεται σε συναισθηματικό, νοητικό αλλά και πνευματικό επίπεδο.
Τα παραμύθια και τα παιδικά βιβλία συμβάλλουν στη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών μέσω των γνωστικών διαδικασιών που ενεργοποιούνται και αναπτύσσονται κατά την ενασχόληση μαζί τους (Yong-Sook et al., 2015, Maricic & Stakic, 2017, Pulimeno et al., 2020, Azamovich, 2021). Η μνημονική επεξεργασία πληροφοριών, η εστίαση της προσοχής, η αντιληπτική ικανότητα, η συλλογιστική και η κριτική σκέψη, η διαδικασία αποκωδικοποίησης γλωσσικών συμβόλων, η ανάπτυξη της φαντασίας και της δημιουργικότητας (Kulikovskaya & Andrienko, 2016) και γενικότερα η επεξεργασία ερεθισμάτων, αποτελούν μερικές μόνο από τις θετικές πτυχές των παραμυθιών στα παιδιά της πρώιμης παιδικής ηλικίας. Σχετικές έρευνες καταλήγουν ότι παιδιά των οποίων οι γονείς τους διάβαζαν καθημερινά βιβλία, επισκέπτονταν βιβλιοθήκες και δανείζονταν βιβλία από αυτές, απέκτησαν αβίαστα πολλές αναγνωστικές εμπειρίες, σημαντικές για τη μετέπειτα σχολική τους ζωή. Επίσης, πολλά από αυτά τα παιδιά καταφέρνουν συνήθως να μαθαίνουν να διαβάζουν και να γράφουν πριν την είσοδο τους στο σχολείο, χωρίς να υπάρχει από την πλευρά των γονέων ή των δασκάλων τους πρόθεση να τα διδάξουν ανάγνωση και γραφή.
Όσο το παιδί εξελίσσεται γλωσσικά μαθαίνει να διαβάζει πίσω από τις λέξεις και να αποκτά κριτική σκέψη και ενσυναίσθηση για τους ανθρώπους, αλλά και για τα γεγονότα που συμβαίνουν στη ζωή του αλλά και στις ζωές των συνανθρώπων του. Τα παιδιά τα οποία έχουν έρθει σε επαφή από πολύ νωρίς με τον κόσμο του βιβλίου παρουσιάζουν καλύτερες επιδόσεις στη σχολική τους ζωή, καθώς είναι περισσότερο εξοικειωμένα με το σύστημα γραφής, το λεξιλόγιο, τη δομή των προτάσεων και την πολυπλοκότητα των νοημάτων.
Βιβλιοθήκη και παιδί
Οι επισκέψεις σε βιβλιοθήκες έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα παιδιά. Πριν από την επίσκεψη, θα πρέπει να προηγείται σχετική προετοιμασία των παιδιών για τους χώρους αυτούς, μέσω πληροφοριακών και λογοτεχνικών κειμένων από την σχολική μονάδα ή από τους γονείς. Τα παιδιά θα πρέπει να γνωρίζουν για παράδειγμα τους κανόνες που ισχύουν σε μια βιβλιοθήκη, τα μέρη της βιβλιοθήκης, τι επιτρέπεται να κάνουν και τι όχι σε αυτήν. Η επίσκεψη των παιδιών σε μια βιβλιοθήκη με τους γονείς αποτελεί επίσης μια μοναδική εκπαιδευτική εμπειρία μάθησης για όλα τα μέλη της οικογένειας, αφού τους προσφέρεται η δυνατότητα για ανακάλυψη της γνώσης αλλά και διαχείριση των προκλήσεων της καθημερινότητας.
Σημαντικότητα της ύπαρξης του Παιδικού τμήματος της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κύπρου στην κοινωνία
Το Παιδικό Τμήμα της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κύπρου στο Κέντρο Πληροφόρησης-Βιβλιοθήκη «Στέλιος Ιωάννου» αποτελεί μια ευχάριστη έκπληξη αλλά και μια σημαντική προσθήκη στην αποστολή μιας ακαδημαϊκής βιβλιοθήκης, η οποία χαροποιεί ιδιαίτερα τα παιδιά, αφού έχουν πλέον το δικό τους φιλόξενο χώρο σε αυτό το εντυπωσιακό και εμβληματικό κτήριο, στην καρδία της πανεπιστημιούπολης. Η δημιουργία αυτού του χώρου αποδεικνύει επίσης ότι το δημόσιο ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα της Κύπρου επενδύει στους νέους και ενδεχομένως μελλοντικούς του φοιτητές/τριες από την τρυφερή παιδική ηλικία. Η στοχευμένη προεργασία και προετοιμασία του από την Ομάδα Βιβλιοθηκονόμων και παιδαγωγών του Παιδικού Τμήματος: Άννα Μουσένα, Ιωάννα Διαμάντη Βουτουρή, Σταυρούλα Πίττα και Μαρία Πουρνάρα καθώς και του Παιδικού Τμήματος Βρεφικής, Προσχολικής και Πρώτης Σχολικής Ηλικίας: Στάλω Νικολάου και Νάσια Χαραλάμπους, βοηθά τα παιδιά να ταξιδεύουν με τη φαντασία τους σε κόσμους μαγικούς, αλλιώτικους, γεμάτους παράξενους ήρωες, φανταστικές περιπέτειες και ιστορίες με εναλλαγές ρόλων, και άλλα χαρακτηριστικά προνομιακά στοιχεία, που μόνο η παιδική λογοτεχνία προσφέρει για τη δική τους σταδιακή διανοητική και πνευματική καλλιέργεια και ανάπτυξη.
Συγκεκριμένα η ύπαρξη και λειτουργία ενός παιδικού τμήματος στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου έχει σημαντική σημασία και αντίκτυπο στην κοινωνία σε πολλαπλά επίπεδα:
1.Προώθηση της φιλαναγνωσίας από την βρεφική ηλικία
2. Γέφυρα ανάμεσα στο Πανεπιστήμιο και την Κοινωνία
3. Στήριξη της δια βίου μάθησης και της οικογενειακής μάθησης
4. Συμβολή στην πνευματική και πολιτιστική ανάπτυξη
5. Κοινωνική ενσωμάτωση και ίσες ευκαιρίες
6. Πιθανή υποστήριξη της έρευνας και της πανεπιστημιακής διδασκαλίας
7. Πρόσβαση σε πληθώρα πηγών
8.Καινοτόμα προγράμματα εκπαίδευσης και επαγγελματικής ανάπτυξης εκπαιδευτικών και βιβλιοθηκονόμων
Το Παιδικό Τμήμα της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κύπρου αποτελεί ένα μοναδικό χώρο που το κάθε παιδί μπορεί να ταξιδέψει στον μαγικό κόσμο του παιδικού βιβλίου, αντλώντας εμπειρίες, γνώσεις και ευχαρίστηση. Η ένταξη της Βιβλιοθήκης στη διαδικασία της μάθησης αποτελεί στις μέρες μας, με την πληθώρα ηλεκτρονικής πληροφόρησης και τεχνολογικής παρέμβασης, μια βασική δεξιότητα που θα πρέπει τα παιδιά να αναπτύξουν από νωρίς, στοχευμένα και μεθοδικά μέσα από τη στενή συνεργασία μεταξύ γονέων, νηπιαγωγών, δασκάλων και βιβλιοθηκονόμων.
Το Παιδικό Τμήμα της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κύπρου δεν αποτελεί μόνο ένα εργαλείο εκπαίδευσης και πολιτισμού για τα παιδιά, αλλά και έναν δίαυλο κοινωνικής προσφοράς, ισότητας και διαλόγου ανάμεσα στην ακαδημαϊκή κοινότητα και την κοινωνία. Η ύπαρξή του προάγει τις αξίες της παιδείας, της συμπερίληψης και της διαρκούς ανανέωσης του ρόλου των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων.
* Βιβλιοθηκονόμος και Λειτουργός Πανεπιστημίου Κύπρου, Παιδικό Τμήμα Βιβλιοθήκης Πανεπιστημίου Κύπρου
** Εκπαιδευτικός, Εκπαιδεύτρια Εκπαιδευτικών και Λειτουργός Πανεπιστημίου Κύπρου, Παιδικό Τμήμα Βιβλιοθήκης Πανεπιστημίου Κύπρου
