Πανεπιστήμιο Κύπρου: «Η Κύπρος του 1974 μέσα από τη Λογοτεχνία»

Μια λογοτεχνική βραδιά αφιερωμένη στη μνήμη και το τραύμα του 1974

Με ιδιαίτερη επιτυχία και έντονο συγκινησιακό κλίμα πραγματοποιήθηκε από την ομάδα εκδηλώσεων της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστήμιου Κύπρου την Τετάρτη 16 Ιουλίου 2025 στις 6.00 μμ. στο Κέντρο Πληροφόρησης – Βιβλιοθήκη «Στέλιος Ιωάννου» η εκδήλωση: «Η Κύπρος του 1974 μέσα από τη Λογοτεχνία».

Η βραδιά ήταν αφιερωμένη στη λογοτεχνική αποτύπωση της κυπριακής τραγωδίας του 1974. Η εκδήλωση ανέδειξε τον τρόπο με τον οποίο η λογοτεχνία, ως φορέας συλλογικής μνήμης και ιστορικής αυτοσυνείδησης, αναλαμβάνει τον ρόλο της ερμηνείας και της μεταστοχαστικής επεξεργασίας τραυματικών ιστορικών εμπειριών. Οι εισηγήσεις και οι αναγνώσεις επικεντρώθηκαν σε έργα πεζογραφίας και ποίησης Ελληνοκυπρίων και Ελλαδιτών συγγραφέων, τα οποία αναδεικνύουν τον βίαιο εκτοπισμό, την απώλεια, την εμπειρία της προσφυγιάς, καθώς και τη βαθιά υπαρξιακή διάσταση του τραύματος του πολέμου. Η λογοτεχνική προσέγγιση δεν περιορίζεται στην απλή αναπαράσταση των γεγονότων· διαμορφώνει ένα πεδίο στοχασμού, στο οποίο το ιστορικό γεγονός μετασχηματίζεται σε πολιτισμικό και ηθικό ερώτημα.

Η εκδήλωση εντάσσεται στο πλαίσιο των πρωτοβουλιών της Βιβλιοθήκης για ανάδειξη της σχέσης λογοτεχνίας και ιστορικής εμπειρίας, και επικεντρώθηκε στην πολυεπίπεδη αναπαράσταση της κυπριακής τραγωδίας του 1974 μέσα από το λογοτεχνικό λόγο. Οι εισηγήσεις των ομιλητών ανέδειξαν τη λογοτεχνία ως πεδίο άσκησης μνήμης, ιστορικού αναστοχασμού και υπαρξιακής επεξεργασίας του τραύματος. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στη ρητορική της απώλειας, στη θεματική της εσωτερικής προσφυγιάς, καθώς και στους μηχανισμούς μέσα από τους οποίους η λογοτεχνική γραφή αναλαμβάνει τον ρόλο της πολιτισμικής μαρτυρίας και της σιωπηλής αντίστασης στη λήθη.

Στην εκδήλωση συμμετείχαν διακεκριμένοι ακαδημαϊκοί και λογοτεχνικοί μελετητές οι οποίοι αναφέρονται πιο κάτω:

• Γιάννης Η. Ιωάννου, Ομότιμος Καθηγητής Γαλλικής και Συγκριτικής Λογοτεχνίας, Πανεπιστήμιο Κύπρου και Επίτιμος Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Paul Valéry-Montpellier, Η ποιητική γενιά του ΄74: Η πρώιμη παραγωγή
• Ευρυδίκη Περικλέους Παπαδοπούλου, ποιήτρια, πεζογράφος, θεατρική συγγραφέας, Πώς μετατρέπεται η μαρτυρία σε λογοτεχνικό είδος
• Βασιλική Σελιώτη, Διδάκτορας Φιλολογίας, Κυριάκου Χαραλαμπίδη, «Του Αρχαγγέλου (Στίχοι για Επαναπροσέγγιση)»: προσεγγίζοντας την ανάγκη και τον φόβο της συμφιλίωσης στο τραυματικό φόντο του ’74.
• Στέλλα Αλεξίου, Μεταδιδακτορική ερευνήτρια στον Τομέα Νεοελληνικής Φιλολογίας του Τμήματος Φιλολογίας του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Το Γαϊτάνι του Μιχάλη Πασιαρδή και η Τρελλή γιαγιά της Ρήνας Κατσελλή: ανυπεράσπιστα πρόσωπα, προσφυγιά και συνθήκες εγκλεισμού.

Οι εισηγήσεις συνοδεύτηκαν από ζωντανές αναγνώσεις αποσπασμάτων αντιπροσωπευτικών έργων, ενισχύοντας τη βιωματική προσέγγιση των θεματικών. Η εκδήλωση καθώς και η ενεργή συμμετοχή του κοινού ήταν πολύ περισσότερα από μια απλή αναφορά σε μια ιστορική στιγμή.

Η εκδήλωση ανέδειξε τον καθοριστικό ρόλο της λογοτεχνίας ως μέσου καταγραφής, επεξεργασίας και διατήρησης της συλλογικής μνήμης γύρω από τα γεγονότα του 1974 στην Κύπρο. Μέσα από τις λογοτεχνικές αφηγήσεις, η ιστορική πραγματικότητα μετασχηματίζεται σε βιωμένη εμπειρία, ενισχύοντας τόσο την ατομική όσο και τη συλλογική επεξεργασία του τραύματος. Η ποικιλία των συγγραφικών φωνών επιβεβαιώνει τη δυναμική της λογοτεχνίας ως εργαλείου πολιτισμικής ανάλυσης και διαμόρφωσης ταυτότητας.