«Προετοιμάζουμε όλους τους πολίτες επαρκώς ώστε να αντιμετωπίσουν το παρόν και το μέλλον;»
ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ*
Οι πολύπλοκες συνθήκες που επικρατούν στη σύγχρονη κοινωνία, τοποθετούν τη δραστηριοποίηση του σύγχρονου πολίτη σε νέες βάσεις που απαιτούν σύνθετες δεξιότητες και γνώσεις. Η διάχυτη πληροφορία, τα σύνθετα κοινωνικό-επιστημονικά ζητήματα αλλά και ο καθοριστικός ρόλος που διαδραματίζει η αλματώδης ανάπτυξη της τεχνολογίας δεν αφήνουν περιθώρια για ανύπαρκτο επιστημονικό υπόβαθρο. Οι απαιτήσεις του σύγχρονου κόσμου επιβάλλουν την επαγγελματική κατάρτιση σε επαγγέλματα STEM αλλά ταυτόχρονα επιτάσσουν και τη διάχυση επιστημονικής γνώσης στους πολίτες.
Η απόκτηση ωφέλιμης επιστημονικής γνώσης είναι ικανή να βελτιώσει την καθημερινότητα του πολίτη, αφού παρέχει τα εφόδια για λήψη αποφάσεων και κριτική στάση απέναντι στην πληροφορία. Για να καταστεί όμως η γνώση αξιοποιήσιμη πρέπει να ξεπεραστεί η ασυμβατότητα μεταξύ σχολικής επιστήμης και καθημερινότητας. Η εκμάθηση μέσα από αυθεντικά προβλήματα τα οποία εμπίπτουν στα ενδιαφέροντα των μαθητών ενισχύει τα κίνητρα μάθησης, ενώ ταυτόχρονα αποδίδει νόημα στην επιστημονική γνώση. Η ανάπτυξη συνεργειών μεταξύ του σχολείου, της οικογένειας και της τοπικής κοινότητας (ανοικτή εκπαίδευση), βοηθά τους μαθητές να κατανοήσουν τον ρόλο που καλούνται να αναλάβουν ως ενεργά μέλη της κοινωνίας, ενώ ταυτόχρονα τους δίνεται η ευκαιρία να γνωρίσουν σε ρεαλιστικές συνθήκες τα επιστημονικά επαγγέλματα ενδυναμώνοντας τις επαγγελματικές τους βλέψεις σε επαγγέλματα STEM. Ο όρος “ανοικτή” δεν αναφέρεται αποκλειστικά στην ανοικτή πρόσβαση υπονοώντας την εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση, αλλά ως έννοια περιλαμβάνει την ολιστική θεώρηση της κατάργησης των ορατών και αόρατων συνόρων που διαχωρίζουν το σχολείο από την κοινωνία. Aναφέρεται στη μάθηση που είναι “ανοικτή” ως προς τον χρόνο, την τοποθεσία, τους ρόλους διδασκαλίας, τις μεθόδους διδασκαλίας και τους τρόπους πρόσβασης.
Η επιστήμη βρίσκεται σε κάθε πτυχή της καθημερινής μας δραστηριοποίησης και καθοδηγεί κάθε απόφαση του σύγχρονου πολίτη. Η επιστήμη είναι ένα εγχείρημα από τον άνθρωπο για τον άνθρωπο και η επιστημονική γνώση ως το προϊόν της οφείλει να διαχέεται στους πολίτες. Η ανοικτή εκπαίδευση, είναι εδώ για να γεφυρώσει το χάσμα επιστήμης και κοινωνίας.
Το πρόγραμμα ICSE Science Factory
Το πρόγραμμα ICSE Science Factory, χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, με στόχο την προώθηση της ανοικτής εκπαίδευσης, ως σύγχρονη προσέγγιση στη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών (ΦΕ). Στην Κύπρο συντονιστής είναι το ερευνητικό κέντρο InSSTER του Τμήματος Παιδαγωγικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Λευκωσίας. Μέσα από στοχευμένες δράσεις που προάγουν την αμφίδρομη συνεργασία ανάμεσα στα σχολεία και στην κοινότητα, το πρόγραμμα έχει ως στόχο να αναβαθμίσει τον ρόλο των επιστημόνων, γονιών και κοινωνικών φορέων κατά τη διδασκαλία των επιστημών. Κύριο μέλημα είναι να καταστήσει την επιστημονική γνώση προσβάσιμη και ωφέλιμη για όλους τους εμπλεκόμενους, καλλιεργώντας τον επιστημονικό γραμματισμό στην κοινότητα αλλά και να ενισχύσει το ενδιαφέρον των μαθητών για τις επιστήμες και τα επιστημονικά επαγγέλματα. Το πρόγραμμα προσπαθεί να απαντήσει στο ερώτημα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (EU, 2015) «Προετοιμάζουμε όλους τους πολίτες επαρκώς ώστε να αντιμετωπίσουν το παρόν και το μέλλον;»
Κατά τη διάρκεια της ακαδημαϊκής χρονιάς 2023-2024 το πρόγραμμα επιμορφώνει εκπαιδευτικούς προσχολικής, δημοτικής και μέσης εκπαίδευσης στις προσεγγίσεις ανοικτής εκπαίδευσης που θα εφαρμοστούν στη συνέχεια στις τάξεις.
*Ερευνήτρια, InSSTER,
Τμήμα Παιδαγωγικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας
