ΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑΣ ΕΛΕΝΑΣ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ*
Την Τετάρτη, 4 Δεκεμβρίου 2024 ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα της διεθνούς έρευνας Trends in International Mathematics and Science Study (TIMSS) 2023 του Οργανισμού International Association for the Evaluation of Educational Achievement (IEA), στην οποία συμμετείχε και η Κύπρος με μαθητές/τριες της Δ’ τάξης του Δημοτικού και της Β’ Γυμνασίου. Στο σύνολο, στη συγκεκριμένη έρευνα έλαβαν μέρος 64 χώρες και 6 επιπρόσθετα εκπαιδευτικά συστήματα, με συμμετοχή πέραν των 660,000 μαθητών/τριών. Στα πλαίσια της έρευνας δόθηκαν δοκίμια αξιολόγησης στα Μαθηματικά και στις Φυσικές Επιστήμες και τα αποτελέσματα αυτά μας επιτρέπουν να βγάλουμε κάποια συμπεράσματα για τις επιδόσεις των μαθητών/τριών μας σε αυτά τα θεματικά αντικείμενα (https://www.iea.nl/publications/timss-2023-international-report). Ταυτόχρονα, στα πλαίσια της έρευνας δόθηκαν και ερωτηματολόγια που απευθύνονται σε μαθητές/τριες, διευθυντές, εκπαιδευτικούς, και γονείς (για μαθητές/τριες της Δ’ δημοτικού), με σκοπό τη διερεύνηση πλήθους παραγόντων που μπορεί να σχετίζονται με την επίδοση.
Η Κύπρος συμμετέχει σε αυτή την έρευνα από το 1995, και αποτελεί το μοναδικό μεγάλης κλίμακας εργαλείο που μας επιτρέπει να αξιολογήσουμε αντικειμενικά τις επιδόσεις των μαθητών/τριών της Κύπρου στα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες, σε σύγκριση με τις επιδόσεις της χώρας από προηγούμενα έτη.
Μελετώντας τα αποτελέσματα της Κύπρου που μόλις ανακοινώθηκαν, είναι φανερό ότι αυτά θα πρέπει να μας προκαλέσουν προβληματισμό.
Στην TIMSS 2023, οι επιδόσεις των Κυπρίων μαθητών/τριών παρουσίασαν μια πτώση παρόλο που στα μαθηματικά ήταν πάνω από τον διεθνή μέσο όρο και στις δύο τάξεις. Πιο συγκεκριμένα :
στα Μαθηματικά Δ' Δημοτικού (2023) η επίδοση μας έπεσε στο 516 από το 532. Στο σύνολο των χωρών, μόνο 13 από τις 49 χώρες είχαν μείωση στις επιδόσεις τους στα μαθηματικά της Δ’ δημοτικού.
στα Μαθηματικά Β' Γυμνασίου (2023): η επίδοση μας έπεσε στο 494 από το 501. Στο σύνολο των χωρών, μόνο 14 από τις 34 χώρες είχαν μείωση στις επιδόσεις τους στα μαθηματικά της Β’ γυμνασίου.
στις Φυσικές Επιστήμες Δ' Δημοτικού (2023): η επίδοση μας έπεσε στο 487 από το 511. Στο σύνολο των χωρών, μόνο 13 από τις 49 χώρες είχαν μείωση στις επιδόσεις τους στις φυσικές επιστήμες της Δ’ δημοτικού.
στις Φυσικές Επιστήμες Β' Γυμνασίου (2023): η επίδοση μας έπεσε στο 464 από το 484. Στο σύνολο των χωρών, μόνο 15 από τις 34 χώρες είχαν μείωση στις επιδόσεις τους στις φυσικές επιστήμες της Β’ γυμνασίου.
Είναι λοιπόν κρίσιμο να αναρωτηθούμε: Πώς μπορεί να εξηγηθεί επιστημονικά αυτή η πτώση και πώς μπορούν να εξηγηθούν οι προηγούμενες αυξήσεις που είχαμε σε επιδόσεις στην ίδια έρευνα τα προηγούμενα χρόνια; Γενικά, ποιες ήταν οι αλλαγές που ταυτίστηκαν με τη βελτίωση των αποτελεσμάτων μας στο παρελθόν και ποιες με αρνητικά αποτελέσματα; Έχουμε απαντήσεις για το ποιες από τις αλλαγές που έγιναν στο εκπαιδευτικό μας σύστημα ήταν πραγματικά αποτελεσματικές; Ή ακόμα, με βάση ποια δεδομένα αποφασίστηκε να γίνουν οι διάφορες αλλαγές και με βάση ποια κριτήρια αξιολογούνται;
Είναι επιτακτική ανάγκη το Υπουργείο Παιδείας καθώς και ανεξάρτητοι ερευνητές να προχωρήσουν σε εις βάθος ανάλυση των δεδομένων της TIMSS όπως και των άλλων διεθνών ερευνών στις οποίες συμμετέχουμε με σκοπό να εξεταστούν ποικίλοι παράγοντες που σχετίζονται με τις επιδόσεις των μαθητών/τριών της Κύπρου. Η εξέταση αυτών των σχέσεων και των παραγόντων μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε βαθύτερα τα αποτελέσματα της Κύπρου ώστε να μπορούμε να σχεδιάζουμε στοχευμένες παρεμβάσεις. Δεν είναι αρκετό να συνεχίσουμε να εφαρμόζουμε αλλαγές χωρίς να αξιολογούμε την αποτελεσματικότητά τους σε ευρεία κλίμακα. Χρειαζόμαστε μια επιστημονική και τεκμηριωμένη προσέγγιση, βασισμένη σε επιστημονικά δεδομένα.
Η TIMSS μας δίνει αυτή τη δυνατότητα για αυτά τα δύο θεματικά αντικείμενα. Είναι ώρα να αξιοποιήσουμε τα ευρήματά της για να επανεξετάσουμε τις στρατηγικές μας και να λάβουμε αποφάσεις που θα έχουν πραγματικό αντίκτυπο στην εκπαίδευση των παιδιών στην Κύπρο. Το μέλλον της εκπαίδευσής εξαρτάται από τις ενέργειές μας σήμερα. Ας δράσουμε υπεύθυνα, χρησιμοποιώντας τα δεδομένα και την επιστημονική γνώση που έχουμε στη διάθεσή μας, για να διασφαλίσουμε ότι οι αλλαγές που πραγματοποιούμε οδηγούν πραγματικά στη βελτίωση του εκπαιδευτικού μας συστήματος και των επιδόσεων των μαθητών μας. Ας αξιοποιήσουμε τα δεδομένα της TIMSS ως εργαλείο αυτοκριτικής και βελτίωσης. Είναι η ευκαιρία μας να αντιστρέψουμε την αρνητική τάση και να ενισχύσουμε την ποιότητα της εκπαίδευσης στην Κύπρο.
*Κοσμήτορας της Σχολής Επιστημών Αγωγής, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας
Μέλος της Γενικής Συνέλευσης του οργανισμού ΙΕΑ
