ΤΗΣ ΔΡΟΣ ΡΑΦΑΕΛΑΣ ΟΡΦΑΝΙΔΟΥ*
Το άγχος και ο φόβος που κυριαρχούν σε περιόδους κρίσης και αβεβαιότητας όπως αυτή που βιώνουμε τους τελευταίους μήνες λόγω του κορωνοϊού, οξύνεται όταν δεν λαμβάνονται μέτρα για την διασφάλιση της ψυχική μας υγείας[1]. Παρόλο που η σταδιακή άρση μέτρων προσφέρει μια αρχική αίσθηση ελευθερίας, αναπόφευκτα ακολουθείται και από συναισθήματα άγχους και φόβου για το τι θα ακολουθήσει. Ανεξάρτητα όμως δεν σημαίνει ότι είμαστε έρμαιοι της κατάστασης μιας και διάφορες έρευνες εντόπισαν διάφορες στρατηγικές, κατάλληλες για την προφύλαξη της ψυχικής μας υγείας.
Στη βάση των συναφών βιβλιογραφικών και επιστημονικά τεκμηριωμένων αναφορών, βρίσκεται η ανάπτυξη συγκεκριμένων στρατηγικών και συνηθειών που μπορούν να βοηθήσουν στο να γίνουμε πιο ‘ελαστικοί’ ως προς την αποτελεσματική αντιμετώπιση αυξημένων επιπέδων άγχους. Η ‘ανθρώπινη ελαστικότητα’ ή αλλιώς η δυνατότητα να αντιδρούμε, να προσαρμοζόμαστε και φυσικά να αναπτυσσόμαστε μέσα από τις δυσκολίες της ζωής, δεν είναι μια ικανότητα με την οποία γεννιόμαστε, αλλά κάτι το οποίο αναπτύσσεται μέσω διαφόρων μηχανισμών στήριξης και στρατηγικών στις οποίες εμπλεκόμαστε σε καθημερινή βάση.
Ίσως ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες στην αντιμετώπιση του άγχους κατά τη διάρκεια περιόδων κρίσεως και αβεβαιότητας είναι η κοινωνική υποστήριξη. Έρευνες που εκβάθυναν στην ανάπτυξη και αντιμετώπιση του ‘τοξικού άγχους’ έδωσαν έμφαση στη σημασία της ανάπτυξης σταθερών και υποστηρικτικών σχέσεων με άλλα άτομα[2]. Η ανάπτυξη σχέσεων και το κτίσιμο κοινωνικής υποστήριξης μπορεί να πραγματοποιηθεί ανά πάσα στιγμή. Ιδιαίτερα σε περιόδους σαν και αυτή που η κοινωνική απομόνωση είναι απαραίτητη, είναι σημαντικό να παραμείνουμε σε επαφή. Ο οργανισμός ‘Mental Health America’ προτείνει την επιδίωξη τηλεφωνικής ή ηλεκτρονικής επικοινωνίας με άτομα τα οποία δεν υπήρξε πρόσφατη επικοινωνία ή/και συμμετοχή σε διαδικτυακές ομάδες που μοιράζονται παρόμοια ενδιαφέροντα με εμάς. Οι διαπροσωπικές σχέσεις είναι σημαντικοί μηχανισμοί αλληλοϋποστήριξης και αποδεικνύονται αποτελεσματικά μέσα για την αντιμετώπιση του άγχους κατά περιόδους κρίσης και αβεβαιότητας.
Μια διαφορετική αποτελεσματική στρατηγική για τη διασφάλιση της ψυχικής μας υγείας είναι η εξάσκηση της εν-συναίσθησης που βοηθά στην αναγνώριση και αποδοχής των συναισθημάτων που βιώνουμε κατά τη διάρκεια αυτής της αβεβαιότητας. Έρευνες, έδειξαν ότι η επίκληση συναισθημάτων ευγνωμοσύνης μπορεί να λειτουργήσει ως σημαντικός παράγοντας για τη δημιουργία αισθημάτων ευφορίας και αυτό-εκπλήρωσης και τη μετέπειτα αποτελεσματική αντιμετώπιση του άγχους[3].
Τα αυξημένα επίπεδα άγχους, συχνά συνδέονται με την έλλειψη της αίσθησης ελέγχου. Βάση αυτού, σημαντική στρατηγική στην αντιμετώπιση αυξημένων επιπέδων άγχους, είναι η κριτική και μεθοδική αντιμετώπιση των προβλημάτων που αναπτύσσονται, εντοπίζοντας τα στοιχεία τα οποία είναι ελεγχόμενα από εμάς και τη σταδιακή αντιμετώπιση και επίλυση των προβλημάτων[4].
Έρευνες τονίζουν τη σημασία της αναγνώρισης και προσωπικής επιβράβευσης ακόμη και της πιο μικρής προόδου τόσο σε προσωπικά, οικογενειακά και επαγγελματικά θέματα. Η ανάπτυξη της αίσθησης ελέγχου και στρατηγικών σταδιακής επίλυσης προβλημάτων είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση συνθηκών άγχους που συνοδεύουν περιόδους κρίσης και αβεβαιότητας.
Τέλος, βασική στρατηγική για την μείωση του άγχους και της αποτελεσματική διαφύλαξη της ψυχικής μας υγείας είναι η ανάπτυξη υγιεινών συνηθειών[5]. Η καθημερινή διασφάλιση 7-9 ωρών ύπνου, η υγιεινή διατροφή και η συστηματική άσκηση μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση του άγχους μιας και η συνεκτική υιοθέτηση καθημερινών υγιεινών συνηθειών είναι απαραίτητες στη δημιουργία αίσθησης ασφάλειας και σταθερότητας.
*Λέκτορας
Τμήμα Δημοσίων Σχέσεων και Επικοινωνίας
Πανεπιστήμιο Philips
[1] Yu-Tao, X., Yuan, Y., Wen, L. Ling, Z., Qinge Z., Teris, C. and Chee, H.NG. (2020). Timely mental health care for the 2019 novel coronavirus outbreak is urgently. The Lancet Regional Health, 7 (3), pp. 228-229.
[2] Umberson, D. and Montez, J.K. (2010). Social Relationships and health: A flashpoint for health policy. Journal of Health and Social Behaviour, 51 (1), pp. 54-66.
[3] Li, D. and Gang, Z. (2020). Psychological interventions for people affected by the COVID-19 epidemic. The Lancet Regional Health, 7 (4), pp. 300-302.
[4] Chee, C.Y. and Ho, R.CM. (2020). Mental Health strategies to combat the psychological impact of COVID-29 beyond paranoia and panic. Academy of Medicine, pp. 1-6.
Greenberg, J. (2012). Comprehensive stress management. New York: McGraw-Hill Higher Education.
[5] Ramsawh, H.J., Stein, M.B., Belik, S.L., Jacobi, F. and Sareen, J. (2009). Relationship of anxiety disorders, sleep quality, and functional impairment in a community sample. Journal of Psychiatric Research Elsevier, 43 (1), pp. 926-933.
