Ζητούμενο ερώτημα είναι γιατί στην προσπάθειά μας να διατηρήσουμε την ιστορική μνήμη ενός λαού να τελούνται μαθητικές παρελάσεις προς τιμήν μιας εθνικής επετείου; Γιατί άραγε να εξακολουθεί ένας παρωχημένος θεσμός όπως αυτός της παρέλασης να αποτελεί μέσο έκφρασης της ιστορικής μνήμης και της εθνικής υπερηφάνειας. Η παρέλαση ήταν και είναι στην ουσία μία στρατιωτική τελετή, που έχει ως στόχο να παρουσιάζονται οι «δυνάμεις» -όπλα, εξοπλισμός, στρατιώτες, μιας χώρας κάνοντας παράταξη και πορεία.
Η παρέλαση είναι ένας θεσμός που επινοήθηκε από τον αυταρχικό και συγκεντρωτικό βασιλιά της Πρωσίας Φρειδερίκο κάπου στο 1700 τόσα, κορυφώθηκε στη Γερμανία του Χίτλερ και αποτέλεσε βασικό σύμβολο της δικτατορίας του Μεταξά. Στην Ελλάδα οι παρελάσεις φαίνεται μάλιστα να επανήλθαν δυναμικά την περίοδο της χούντας του Παπαδόπουλου, δείχνοντας / υποδεικνύοντας ότι οι παρελάσεις έτσι όπως έχουν διαχρονικά αξιοποιηθεί κάθε άλλο πάρα συνεισφέρουν στην ιστορική μνήμη. Αντιθέτως εκφυλίζουν και εκχυδαϊζουν την ιστορία του κάθε λαού. Ιδιαίτερα οι μαθητικές παρελάσεις οδηγούν στην στρατιωτικοποίηση και στη μαζοποίηση των μαθητών, ενώ αντίθετα στη σύγχρονη εποχή αυτό που επιζητούμε επιτακτικά από τα παιδιά μας είναι η ανάπτυξη και καλλιέργεια της κριτικής τους σκέψης και η ελεύθερη βούληση και έκφραση της γνώμης τους.
Η ιστορική μνήμη των λαών είναι απολύτως αναγκαία, γιατί αποτελεί ένα σημείο αναφοράς για το σήμερα και το αύριο για τις επόμενες γενιές. Δεν πρέπει όμως να εκφράζεται ή και να διασφαλίζεται με τρόπους, όπως οι παρελάσεις, που κουβαλάνε ιδιαίτερα αρνητικές παραδόσεις και δίνουν λανθασμένα μηνύματα. Η εικόνα 14τετράχρονων εφήβων, που στοιχίζονται σε φάλαγγες και περπατάνε σαν στρατιώτες είναι ιδιαίτερα αποκαρδιωτική. Μήπως θα ‘πρεπε να τους δίνουμε κι από ένα όπλο να κρατούν για να είναι ολοκληρωμένη η εικόνα;
Και το γεγονός ότι οι ανήλικοι μαθητές χάνουν πολύτιμο διδακτικό χρόνο ή χρόνο διαλείμματος (άρα από την απαραίτητη γι αυτά ξεκούρασή τους), για να κάνουν βήμα στο προαύλιο είναι και αναχρονιστικό και αχρείαστο. Όσο για τις διακρίσεις που γεννάει και συντηρεί ο θεσμός της παρέλασης, αυτό είναι ένα ιδιαίτερα σκανδαλώδες θέμα με ρατσιστικές προεκτάσεις που θα μπορούσε να αποτελέσει άρθρο από μόνο του. Διακρίσεις ως προς το ποιοι μαθητές επιλέγονται να παρελάσουν γενικά, όσο και ποιοι παρελαύνουν στις μπροστά γραμμές και ποιοι στην ουρά, ή ακόμα και ως προς το πόσο σημαντικό είναι να επιλέγονται τα παιδιά που βηματίζουν ΄σωστά’ τάχα, και με ρυθμό και με ποια διαδικασία επιλογής ακόμα που αυτές γίνονται. Διακρίσεις που περιθωριοποιούν – αποκλείουν παιδιά λόγω διαφορετικού ύψους, σωματικής διάπλασης, δυσκολίας στο να βαδίσουν σωστά, μαθησιακής επίδοσης ίσως και ήθους και συμπεριφοράς ασχέτως πρόθεσης. Διακρίσεις και ρατσιστικές αντιλήψεις, που να αδικούν κάποια παιδιά σε σχέση με τις διάφορες ιδιαιτερότητές τους ή/και να ευνοούν κάποια άλλα, οι οποίες θα έπρεπε να εξαλείφονται και όχι να συντηρούνται ή-και να ευνοούνται, όπως γίνεται τώρα από τα σχολεία μας και το σύστημα στο οποίο εντάσσονται.
Ο εορτασμός των Εθνικών Επετείων από τις πολύ μικρές ηλικίες μέχρι και τις μεγαλύτερες στη σχολική εκπαίδευση πρέπει να εμπεριέχει ένα στοιχείο δημιουργίας το οποίο να εναρμονίζεται με τις σημερινές ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες. Τα μεγάλα εθνικά γεγονότα έχουν αξία ως πραγματική γνώση, ως παράδειγμα ζωής, ως στοχασμός, ως επικοινωνία και όχι σαν στρατιωτική εκπαίδευση. Επομένως ο θεσμός της παρέλασης πρέπει να αντικατασταθεί με σύγχρονες εναλλακτικές μορφές εκδηλώσεων για τις εθνικές επετείους και να καταργηθεί ως μέσο έκφρασης των σχολείων και των μαθητών. Είναι χαρακτηριστικό ότι παιδιά του δημοτικού και του γυμνασίου μπερδεύουν το 1821 με το 1940 ή-και το 1955 με το 1974 . Υπάρχουν πιο αποτελεσματικοί τρόποι για να καλλιεργηθεί η ιστορική μνήμη και να γνωρίσουν αλλά και να εμβαθύνουν οι μαθητές στο πραγματικό νόημα των ιστορικών γεγονότων. Αξιοποιώντας για παράδειγμα εκδηλώσεις πολιτιστικού περιεχομένου ή συμμετέχοντας σε δράσεις βιωματικού χαρακτήρα , παρακολουθώντας εκθέσεις με φωτογραφίες ή άλλα αντικείμενα συμβάλλουμε σε μια πιο άμεση επαφή των παιδιών με την ιστορία και τους καλλιεργείται έμπρακτα και εποικοδομητικά η ιστορική τους μνήμη.
Η σχεδόν τριάντα χρόνων εμπειρία μου στην εκπαίδευση δείχνει ότι δυστυχώς πολλά κομμάτια της συλλογικής μας παιδείας βασίζονται στο «επειδή έτσι έχουμε συνηθίσει» και στο ότι κανείς δεν τολμάει ίσως να χρεωθεί μια πραγματικά τολμηρή αλλαγή. Ο θεσμός της παρέλασης είναι ένα από αυτά.Το ζητούμενο παραμένει ...Θέλουμε οι παρελάσεις να συνεχιστούν και τον 22ο αιώνα; Οφείλουμε πλέον όχι μόνο να προβληματιστούμε αλλά και να αντιδράσουμε ...
*Διευθύντρια Δημοτικού Σχολείου
Υπενθύμιση: Το Paideia-News, στο πλαίσιο της πολιτικής της ελεύθερης έκφρασης, δημοσιεύει ΟΛΑ τα άρθρα, ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΣ ΑΠΟΨΕΩΝ που εκφράζονται φτάνει να μην περιέχουν λίβελλο ή να είναι υβριστικά.
