ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΣ ΜΑΓΙΔΟΥ**
Τα θέματα που διαχρονικά αντιμετωπίζουν οι συνάδελφοι αντικαταστάτες είναι πολλά, σημαντικά και δυστυχώς άλυτα για δεκαετίες! Για χρόνια δεν έχει προχωρήσει τίποτε σε σχέση με τους όρους εργοδότησης αντικαταστατών, αλλά και ως προς το σύστημα κάλυψης κενών που δημιουργούνται στα σχολεία ένεκα αδειών. Η Επίσημη Πλευρά αδυνατεί να ενσκήψει σε ουσιώδη ζητήματα που αφορούν τους αντικαταστάτες ή απλά αδιαφορεί. Ειδικότερα έχει αποτύχει να δώσει λύσεις ως προς:
1) τον καθορισμό όρων εργασίας των αντικαταστατών (που αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν),
2) τη δικαιότερη και θεσμοθετημένη κατανομή και χορήγηση των θέσεων που προκύπτουν και με τη λειτουργία ενός πιο αποτελεσματικού μηχανισμού ενημέρωσης και κάλυψης των κενών που προκύπτουν λόγω αδειών προσωπικού και
3) την κλήση αντικαταστατών με πλήρες ωράριο, τη μέρα που προκύπτει η ανάγκη και ανεξάρτητα από τη διάρκεια.
Δεν θα ήταν υπερβολή να αναφερθεί πως το ΥΠΠΑΝ και ευρύτερα η Πολιτεία, έχει αποτύχει να αντιμετωπίσει τους αντικαταστάτες ως ισότιμους συναδέλφους/επιστήμονες, αγνοώντας το γεγονός πως προσφέρουν αδιάληπτα πολύτιμες υπηρεσίες και έργο, για δεκαετίες!
Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι αντικαταστάτες είναι πολλά και έντονα. Είναι τέτοια που καταδεικνύουν για ακόμα μια φορά τη γύμνια της πολιτείας στα στοιχειώδη και δη στα εργασιακά ζητήματα μιας μεγάλης ομάδας συναδέλφων. Ειδικότερα:
- Ο καθορισμός όρων εργοδότησης των αντικαταστατών, είναι εκ των ων ουκ άνευ. Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει κανένα θεσμοθετημένο πλαίσιο. Ως παράδειγμα μπορεί να αναφερθεί το γεγονός πως οι αντικαταστάτες δεν δικαιούνται να ασθενήσουν, μιας και επικρέμεται σαν δαμόκλειος σπάθη, ο κίνδυνος απώλειας μισθού ή και υπηρεσίας! Παρά το γεγονός πως η ύπαρξη αντικαταστατών στα σχολεία χρονίζει, δεν έχει καταστεί δυνατό να κατοχυρωθεί η παραχώρηση αδειών απουσίας με πλήρεις απολαβές για αντικαταστάτες, ακόμα και αν προσκομιστούν τα απαιτούμενα πιστοποιητικά ασθενείας ή απουσίας. Πρόσφατο είναι το παράδειγμα της εγκυκλίου για διευκολύνσεις σε συμβασιούχους στις εξετάσεις διορισίμων, στην οποία εξαιρούνται ρητώς οι αντικαταστάτες! Την ίδια ώρα, οι αντικαταστάτες δεν δικαιούνται ανεργιακού επιδόματος κατά την περίοδο των διακοπών των Χριστουγέννων και του Πάσχα.
- Εδώ και δεκαετίες δεν έχουν εξευρεθεί έγκυροι και αξιοκρατικοί τρόποι πλήρους διαφάνειας του συστήματος διορισμών τους και πιο δίκαιη ανάθεση των αντικαταστάσεων. Διαχρονικά παρατηρείται έλλειψη διαφάνειας στο σύστημα διορισμού σε θέση αντικαταστάτη. Το υφιστάμενο σύστημα χρήζει εκσυγχρονισμού και βελτίωσης, άμεσα.Εδώ και μήνες αναμένεται η πιλοτική εφαρμογή ηλεκτρονικού συστήματος αντικαταστατών. Επίσης φαίνεται να μην καλύπτονται όλες οι ανάγκες σε αντικαταστάσεις, με την επίκληση διαφόρων προφάσεων, με αποτέλεσμα τα σχολεία να μένουν εκτεθειμένα, να τίθενται σοβαρά ζητήματα ομαλής λειτουργίας και να θυματοποιούνται οι μαθητές. Το υφιστάμενο σύστημα είναι παραδεκτό πως είναι χρονοβόρο, διαβλητό, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό στον ατομικό παράγοντα των λειτουργών που τηλεφωνούν και είναι απηρχαιωμένο. Ως προς το στοιχείο της διαφάνειας, από το Δεκέμβρη του 2012[1] η ΕΕΥ ανακοίνωσε πως θα δημοσιεύει για σκοπούς διαφάνειας τις αντικαταστάσεις, τρεις φορές το χρόνο (Γενάρη, Απρίλη-Μάη και Ιούνιο). Κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να συμβαίνει. Η δημοσίευση γίνεται συνήθως δυο φορές το χρόνο. Εξαιτίας και τούτου, δημιουργούνται διάφορα ζητήματα και προβληματισμοί. Για παράδειγμα αν κάποιος με βάση τη λίστα αισθανθεί έστω και ετεροχρονισμένα πως έχει αδικηθεί, πώς δικαιώνεται και πώς αποκαθίσταται η αδικία αφού δεν υπάρχει θεσμοθετημένος τέτοιος μηχανισμός.
- Πλήρες καθεστώς εργοδότησης αντικαταστατών και κλήση αντικαταστατών από την πρώτη μέρα, όλες τις μέρες της βδομάδας. Από το 2014 οι αντικαταστάτες δεν εργάζονται με πλήρες ωράριο. Η συγκεκριμένη διευθέτηση, όπως επιβλήθηκε από την Επίσημη Πλευρά, θα τύγχανε αξιολόγησης ως προς την αποτελεσματικότητα και το κόστος της και ενδεχομένως αναθεώρησης. Φυσικά δεν έγινε απολύτως τίποτε – όπως συνηθίζεται συχνά σε αυτό τον τόπο! Στην πραγματικότητα το χρονοδιάγραμμα εξέπνευσε με το τέλος Φεβρουαρίου, 2015 (!). Η Επίσημη Πλευρά, κατά την προσφιλή της τακτική, εφάρμοσε και εδώ το «ουδέν μονιμότερον του προσωρινού». Εκείνο που σε καμιά περίπτωση δεν λήφθηκε υπόψη, ήταν τα προβλήματα που καθημερινά δημιουργούνται στα σχολεία, εις βάρος των μαθητών μας και των συναδέλφων. Η τμηματική εργοδότηση δεν επιτρέπει την πλήρη αξιοποίηση του εκπαιδευτικού αντικαταστάτη. Ούτε και είναι λογικό ή θεμιτό να ζητείται από κάποιον να εργάζεται με πλήρες ωράριο και να αναλαμβάνει ολοκληρωμένα τα καθήκοντα του τη στιγμή που αμείβεται λιγότερο από ό, τι αναλογεί σε αυτά. Η τμηματική εργοδότηση σε συνδυασμό με την ταλαιπωρία μιας μικρής αντικατάστασης, κάποιες φορές αποτελεί και αντικίνητρο για αποδοχή της. Ταυτόχρονα, δημιουργείται ανισότητα μεταξύ των ίδιων των αντικαταστατών. Εξάλλου η αντίληψη πως η αντικατάσταση πρέπει να γίνεται στη βάση των διδακτικών καθηκόντων και μόνον, δεν μπορεί να ισχύει στην εκπαιδευτική πραγματικότητα του Δημοτικού Σχολείου, του Δημόσιου Νηπιαγωγείου και του Ειδικού Σχολείου. Ο εργάσιμος χρόνος στο σύνολο του είναι το ζητούμενο για τον εκπαιδευτικό και αυτός έχει συνεχή επαφή με τα παιδιά και με ό, τι άλλο τα αφορά. Συνεπώς, το νέο καθεστώς διορισμού των αντικαταστατών αποτρέπει τον συνάδελφο αντικαταστάτη να ανταποκρίνεται πλήρως σε αυτό και το σχολείο να δυσλειτουργεί. Προβλήματα προκύπτουν και με τον διοικητικό χρόνο στα σχολεία, στις περιπτώσεις που οι αντικαταστάσεις αφορούν θέσεις διευθυντών και βοηθών διευθυντών και ο αντικαταστάτης δεν διορίζεται με πλήρες ωράριο. Αξίζει να σημειωθεί πως παρατηρείται επίσης το φαινόμενο να μην γίνεται κλήση αντικαταστατών για μικρές αντικαταστάσεις, ενώ δεν γίνεται κλήση αντικαταστατών τις Πέμπτες[2]. Συνεπώς χάνονται αντικαταστάσεις που ξεκινούν Παρασκευή!
Εννοείται πως τα ζητήματα αντικαταστατών δεν περιορίζονται στα προαναφερθέντα. Είναι γνωστή εξάλλου η αδυναμία της Επίσημης Πλευράς για επιμόρφωση των αντικαταστατών, το γεγονός πως δεν εφαρμόστηκε το αορίστου χρόνου στην υπηρεσία τους, ή το γεγονός πως με το νέο σύστημα διορισμών σε λίγα χρόνια θα δουν την πόρτα της ανεργίας (εκτός αν περάσουν υποχρεωτικά τη βάσανο των διαδικασιών που επιτάσσει η «καινοτομία» του ΥΠΠΑΝ).
Λαμβάνοντας υπόψη τα προαναφερθέντα, αναδεικνύεται το πόσο βαλτωμένο είναι το κεφάλαιο «αντικαταστάτες» στην ολότητά του! Προέχει η επαναφορά του καθεστώτος εργασίας των αντικαταστατών σε πλήρες ωράριο. Επιβάλλεται επίσης, η άμεση θεσμοθέτηση όρων εργασίας για τους αντικαταστάτες, αλλά και διαδικασιών για τις αντικαταστάσεις και τους μηχανισμούς παραχώρησής τους, είναι επιτακτική ανάγκη. Ο Κεν Ρόμπινσον εύστοχα σημειώνει πως, «δεν μπορεί να βελτιωθεί η εκπαίδευση απομονώνοντας από αυτήν, το επάγγελμα που την κάνει πράξη». Αναμένεται λοιπόν, έστω και την υστάτη, η Πολιτεία να ασχοληθεί ουσιαστικά με τα προβλήματα των αντικαταστατών και να τα θεραπεύσει. Οφείλει να πράξει τα αυτονόητα και να μεταχειριστεί τους συνάδελφους αντικαταστάτες, ως ισότιμα μέλη της κοινωνίας των εκπαιδευτικών!
* Μέλος ΔΣ ΠΟΕΔ, Γενικός Γραμματέας Α.Κί.ΔΑ
* Αντικαταστάτρια Προδημοτικής και Ειδικής Εκπαίδευσης, Βοηθός Οργανωτικός Γραμματέας Α.Κί.ΔΑ
