Το Νέο Σύστημα Αξιολόγησης (ΝΣΑ) του Εκπαιδευτικού κρούει τον κώδωνα του κινδύνου…(Β΄)

(Β΄ μέρος τελευταίο): Κριτική του ΝΣΑ και εισηγήσεις)

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΑΤΤΙΠΑ*

Σημειώνεται ότι για τις ανάγκες του παρόντος άρθρου, όπου υιοθετείται το αρσενικό γένος εξυπακούεται ότι αναφέρεται και στο θηλυκό γένος: π.χ. Όπου αναφέρεται ο εκπαιδευτικός εννοείται και η εκπαιδευτικός, ο Διευθυντής εννοείται και η Διευθύντρια κ.ο.κ.

Το β΄ μέρος του άρθρου μου έχει ως στόχο να αναλύσει τις αδυναμίες που παρουσιάζει το Νέο Σχέδιο Αξιολόγησης (ΝΣΑ) του εκαιδευτικού και του εκπαιδευτικού έργου αλλά και να θίξει κάποιες παραλείψεις που κατά την προσωπική μου άποψη θα ’πρεπε να ληφθούν υπόψη στο νέο σχέδιο. Θα ξεκινήσω με τους όρους εντολής που δόθηκαν από τον απερχόμενο Υπουργό Παιδείας, εξαρχής στην επιτροπή, οι οποίοι θεωρούνται από τον γράφοντα ελλιπείς και ασαφείς. Πώς είναι δυνατόν να μην αναφέρεται ρητά στους όρους αυτούς το οικονομικό κόστος της μεταρρύθμισης και ειδικότερα του ΝΣΑ; Μήπως γιατί το κονδύλι είναι απεριόριστο; Δεν το νομίζω. Από προσωπικές πληροφορίες, το κόστος κατά τον 1^ο χρόνο εφαρμογής του ΝΣΑ δεν περιορίζεται σε 1-2 εκατομμύρια αλλά σε κατά πολύ περισσότερα. Αν όντως αυτό αληθεύει, σημαίνει ότι κάποιοι μας κοροϊδεύουν σχετικά με τον οριακό προϋπολογισμό της κυβέρνησης και αναφορικά με τις δαπάνες για την δημόσια παιδεία. Από την άλλη, εάν όντως υπάρχουν κονδύλια στα ταμεία του κράτους για να διατεθούν στην εκπαίδευση, τότε γιατί οι αδιόριστοι εκπαιδευτικοί που εργάζονται στα προγράμματα ΔΡΑ.Σ.Ε., στα προαιρετικά ολοήμερα σχολεία αλλά και οι σχολικοί συνεργάτες συνεχίζουν να υπό-αμείβονται για την εργασία που προσφέρουν; Γιατί η συμμετοχή των σχολικών μονάδων στα ελπιδοφόρα προγράμματα του ΔΡΑ.Σ.Ε. και του Προαιρετικού Ολοήμερου Σχολείου διατηρείται σε πολύ χαμηλά επίπεδα, ποσοτικά, με συνεπακόλουθο τη μειωμένη συμμετοχή (εργοδότηση) σε αυτά των χιλιάδων αδιόριστων εκπαιδευτικών;

Ένα δεύτερο στοιχείο που απουσιάζει από τους όρους εντολής είναι οι μηχανισμοί και η πρόνοια που θα ’πρεπε να υπάρχει στο ΝΣΑ για μεγαλύτερη, σε ποσότητα, αξιοποίηση των αδιόριστων εκπαιδευτικών που βρίσκονται στους καταλόγους διορισμού. Δηλαδή από την εφαρμογή του θα ’πρεπε να προκύπτουν μεγαλύτερες ανάγκες για νέους διορισμούς, εάν δεχτούμε και το γεγονός ότι υπάρχουν διαθέσιμα κονδύλια για το ΝΣΑ. Είναι κοινώς παραδεκτό ότι ο μέσος όρος ηλικίας των μόνιμων εκπαιδευτικών, με την πάροδο του χρόνου αυξάνεται και η εκπαίδευση «γερνάει» και αυτό αποδεικνύεται από τη συνεχώς μειωμένη εισδοχή νεαρών επιστημόνων της αγωγής στο σύστημα λόγω και της αύξησης του ορίου αφυπηρέτησης αλλά και της υπογεννητικότητας που μαστίζει τη χώρα μας. Το πώς θα μπορούσαν να προκύψουν ανάγκες για νέο «αίμα» στην εκπαίδευση από την εφαρμογή ενός Νέου Συστήματος Αξιολόγησης θα το παραθέσω στο τέλος του άρθρου μαζί με τις εισηγήσεις μου.

Το μεγαλύτερο αγκάθι του ΝΣΑ

Το μεγαλύτερο όμως αγκάθι του ΝΣΑ, κατά την προσωπική μου άποψη, είναι άλλο. Είναι κάτι που προνοεί το ΝΣΑ και η επιτροπή το θεωρεί ως πρωτοτυπία, αλλά εμένα προσωπικά με θίγει, για να μην πω ότι με προσβάλει κιόλας. Ονομάζεται «Θέση Ανώτερου Εκπαιδευτικού», μια επιπρόσθετη θέση σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης (Δημοτική, Μέση Γενική και Μέση Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση) που εισηγείται η επιτροπή και που αποτελεί, όπως υποστηρίζει, διέξοδο ανέλιξης σε εκπαιδευτικούς οι οποίοι επιθυμούν προαγωγή σε μία βαθμίδα και  η οποία δεν θα συνοδεύεται με μείωση ωρών διδασκαλίας και ανάληψης διοικητικών καθηκόντων. Συγκεκριμένα αναφέρει επί λέξει: «Στο υπάρχον σύστημα, οποιαδήποτε προαγωγή συνοδεύεται με μείωση του διδακτικού χρόνου του εκπαιδευτικού, προκειμένου να αναλάβει άλλα διοικητικά καθήκοντα τα οποία απαιτεί η νέα θέση. Αυτό δημιουργεί το παράδοξο ότι έμπειροι και ικανοί εκπαιδευτικοί, ύστερα από την προαγωγή τους, να διδάσκουν λιγότερες ώρες στην τάξη. Για να διατηρηθούν τα κίνητρα παραμονής έμπειρων εκπαιδευτικών στη διδακτική δράση, στο Σχέδιο Αξιολόγησης προβλέπεται πρόνοια για δημιουργία θέσης Ανώτερου Εκπαιδευτικού».

Αλήθεια, έχει διενεργήσει έρευνα ανάμεσα στους μόνιμους εκπαιδευτικούς και έχει καταλήξει σε αυτό το συμπέρασμα η επιτροπή και το οποίο χρησιμοποιεί και ως παραδοχή; Θεωρεί δηλαδή παράδοξο το γεγονός του συνδυασμού της προαγωγής με τη μείωση ωρών διδασκαλίας;

Ας το αναλύσουμε όμως από μαθηματικής άποψης. Όπως αναφέρει το ΝΣΑ, για να δικαιούται κάποιος εκπαιδευτικός να αιτηθεί προαγωγή σε αυτή τη θέση, θα πρέπει να συμπληρώσει πρώτα ορισμένα χρόνια στην τελευταία του θέση. Δικαίωμα για προαγωγή σε Ανώτερο εκπαιδευτικό έχουν όλοι οι εκπαιδευτικοί οι οποίοι έχουν συμπληρώσει 12 χρόνια υπηρεσίας στη προηγούμενη τους θέση (μόνιμου), εκ των οποίων τουλάχιστον τα πέντε (5) σε σχολική μονάδα. Εάν θεωρήσουμε δηλαδή την ηλικία εισόδου κάποιου νεοδιοριζόμενου στα 30 του έτη, εάν προσθέσουμε τουλάχιστον τα δύο χρόνια της επί δοκιμασίας του στη θέση αυτή και τα 12 χρόνια στη θέση του μόνιμου τότε έχουμε έναν εκπαιδευτικό που θα δικαιούται να αιτηθεί προαγωγή σε Ανώτερο Εκπαιδευτικό στα 44 του χρόνια. Σε αυτήν την ηλικία ποιος επιθυμεί να προαχθεί σε μια θέση που δε θα μειώνει τις ώρες διδασκαλίας του, διότι ως έμπειρος εκπαιδευτικός που είναι, δεν επιζητεί τέτοια μείωση, αλλά επιθυμεί να συνεχίσει να εργάζεται με τον ίδιο ζήλο και κίνητρα, έτσι απλά για το ονόρε του τίτλου; Αλήθεια έχει ανακαλυφθεί τέτοιο είδος εκπαιδευτικού σε κάποια ευρωπαϊκή χώρα;

Το παράδοξο

Και το παράδοξο δε σταματά εδώ. Εισήγηση, επίσης, της επιτροπής είναι: «η παραχώρηση μίας προσαύξησης για όσους θα προαχθούν στη θέση του Ανώτερου Εκπαιδευτικού και να αποτελεί ενδιάμεση βαθμίδα μεταξύ των μόνιμων εκπαιδευτικών και του Βοηθού Διευθυντή.  Για τον σκοπό αυτό θα απαιτηθούν νέα σχέδια υπηρεσίας για τη θέση του Ανώτερου Εκπαιδευτικού. Ο αριθμός των Ανώτερων Εκπαιδευτικών θα είναι ίσος με το 10% των  Βοηθών Διευθυντών κάθε βαθμίδας. Ο αριθμός των Ανώτερων Εκπαιδευτικών είναι επιπρόσθετος του αριθμού των θέσεων του Βοηθού Διευθυντή».

Αυτό το τελευταίο, ο περιορισμός δηλαδή του 10% που καθορίζει η επιτροπή ως μέγιστος αριθμός εκπαιδευτικών στη θέση, είναι αυτό που θα επαναφέρει τον ανταγωνισμό μεταξύ συναδέλφων στα δημόσια σχολεία. Θα καταρτίζεται δηλαδή και για τη θέση αυτή κατάλογος υποψηφίων με ακρίβεια εκατοστού, όπως συμβαίνει και τώρα με τις προαγωγές στη θέση Βοηθού Διευθυντή και Διευθυντή, με όλα τα συνεπακόλουθα, όπως, ενστάσεις για τις προηγούμενες βαθμολογίες, αρχαιότητα, μονάδες μεταπτυχιακών τίτλων κ.τ.λ. Μπόλικη δηλαδή επιπρόσθετη γραφειακή δουλειά στον ΥΠΠΑΝ, στα επαρχιακά γραφεία παιδείας, στους Αξιολογητές, στο Σώμα Εξέτασης Ενστάσεων και νέοι διορισμοί  σε αυτές τις θέσεις διοικητικού προσωπικού. Και όλ’ αυτά για ποιο σκοπό; Μα φυσικά για μία προσαύξηση μισθού προς τον Ανώτερο Εκπαιδευτικό.

Και αυτό είναι που προσωπικά με έχει θίξει αφάνταστα σε αυτό το ΝΣΑ: Η εισαγωγή ενός θεσμού που θα επιβραβεύει τους κόπους μου με τι; Με μια προσαύξηση. Οι εκπαιδευτικοί, κύριοι της επιτροπής, δε χρειάζονται έξτρα χρηματικές αμοιβές για τους κόπους τους. Δε χρειάζεται να μπει ξανά ο ανταγωνισμός στα δημόσια σχολεία για έναν τίτλο που έχετε ανακαλύψει, προφανώς σε κάποιο άλλο εκπαιδευτικό σύστημα της Ευρώπης. Πασχίσαμε να τον διώξουμε τον ανταγωνισμό και να καλλιεργήσουμε τη συναδελφική συνεργασία και ’σεις προσπαθείτε να τον επαναφέρετε. Πασχίσαμε να «δούμε» της επιθεώρηση ως μια συμβουλευτική διαδικασία και ’σεις προτείνετε ένα Σχέδιο που επαναφέρει την επιθεώρηση στα προ εικοσαετίας πρότυπα, όχι με έναν αλλά με δύο επιθεωρητές ταυτόχρονα. Δε χρειαζόμαστε νέα αξιώματα κύρους, που θυμίζουν στρατιωτική ιεραρχία, στην εκπαίδευση, διότι μόνο ως τέτοια μπορώ να δω τη νέα αυτή θέση του «Ανώτερου Εκπαιδευτικού». Με ενοχλεί που θεωρείται από την επιτροπή ότι η αναγνώριση και η επιβράβευση που χρειάζεται ένας μόνιμος εκπαιδευτικός,  που κάνει εξαίρετα τη δουλειά του, είναι η οποιαδήποτε προσαύξηση. Με ενοχλεί που προσπαθείτε να μετατρέψετε τον καθημερινό μου αγώνα στην τάξη, με οδηγό τα εσωτερικά μου κίνητρα, σε κυνήγι προσαυξήσεων.

Η επιβράβευση ενός μόνιμου εκπαιδευτικού...

Το πώς μπορεί η επιβράβευση ενός μόνιμου εκπαιδευτικού για την αρτιότητα της διδασκαλίας που παρέχει στους μαθητές του και γενικότερα την εκπαιδευτική του δράση, να μετατραπεί σε έμμεση προσαύξηση χωρίς καμμιά χρηματική αμοιβή, χωρίς κανέναν νέο τίτλο και ταυτόχρονα να δημιουργεί ανάγκες εισδοχής νέων εκπαιδευτικών στο σύστημα, το αναλύω στις εισηγήσεις μου, στο τέλος του άρθρου. Διότι, υπάρχει τρόπος να επιβραβευτεί για τους κόπους του ένας μόνιμος εκπαιδευτικός, ως ελάχιστη αναγνώριση της προσφοράς του στο δημόσιο σχολείο και να διατηρήσει αμείωτα τα κίνητρα του για ποιοτική διδασκαλία, όπως θα διαπιστώσετε στη συνέχεια.

Η αμφιλεγόμενη ιδέα της επιτροπής για τη δημιουργία της θέσης του Ανώτερου Εκπαιδευτικού μαζί με την εισήγηση της για διπλασιασμό των Αξιολογητών σε κάθε επιθεώρηση των εκπαιδευτικών, πέραν από το επιπρόσθετο άγχος που θα δημιουργήσει αυτή η ταυτόχρονη παρουσία τους στην σχολική αίθουσα, αυξάνει κατακόρυφα και το κόστος εφαρμογής του ΝΣΑ. Πλέον η επιθεώρηση δηλαδή, με τη μορφή που την εισηγείται η επιτροπή, θα έχει τη μορφή της υφιστάμενης παρακολούθησης μαθήματος για κλιμάκιο επιθεώρησης. Χρειάζεται, με βάση την εισήγηση της επιτροπής, αύξηση των Επιθεωρητών και των ΠΛΕ σε κάθε βαθμίδα ώστε να μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες αξιολόγησης τόσο της νέας θέσης του Ανώτερου Εκπαιδευτικού αλλά και γενικότερα τις νέες ανάγκες αξιολόγησης που προκύπτουν από το ΝΣΑ και για τις υπόλοιπες θέσεις, μέσω του διπλασιασμού των Αξιολογητών σε κάθε επιθεώρηση. Ένα μεγάλο μέρος του επιπρόσθετου κόστους δηλαδή του Νέου αυτού Σχεδίου Αξιολόγησης, διατίθεται στην δημιουργία νέων θέσεων με μισθούς κλίμακας Α13 και πάνω, διότι αυξάνει τις διοικητικές θέσεις στην εκπαίδευση και γενικότερα τις θέσεις των υψηλόμισθων και «βαθμοφόρων» του ΥΠΠΑΝ. Αυτό που δεν γνωρίζω είναι ποια είναι η θέση του Υπουργείου Οικονομικών επί του θέματος.

Εν κατακλείδι θα τολμήσω να προβλέψω και ποιων νεοδιοριζόμενων μελών η δουλειά, για τις ανάγκες του ΝΣΑ, θα είναι πιο δύσκολη, πιο χρονοβόρα, πιο νομικίστικη και πιο βαρυφορτωμένη, ενώ αναπόφευκτα θα αφήσουν και πολλούς παραπονούμενους εκπαιδευτικούς με τις αποφάσεις που θα λαμβάνουν. Δεν είναι άλλο από το ανεξάρτητο Σώμα Εξέτασης Ενστάσεων. Δεν είμαι εναντίον της δημιουργίας του σώματος αλλά επισημαίνω την επιπρόσθετη εργασία που θα έχουν από τις ενστάσεις των εκπαιδευτικών που, ενώ έχουν αιτηθεί αξιολόγηση για προαγωγή στη θέση για παράδειγμα του Ανώτερου Εκπαιδευτικού, εντούτοις δεν τους ικανοποιεί η αιτιολόγηση των λόγων αποτυχίας τους. Επίσης θεωρώ ότι μυρίζει μπαρούτι η μετατροπή της βαθμολογίας κατά προσέγγιση εκατοστού και η βαθμολόγηση γενικότερα κατά προσέγγιση εκατοστού, κάτι το οποίο προβλέπει το ΝΣΑ, με τη νύφη να την πληρώνει και πάλι το Σώμα Εξέτασης Ενστάσεων.

Βασική μου εισήγηση 

Εν πάσει περιπτώση, μ’ αυτά και μ’ αυτά, θα προχωρήσω στη βασική μου εισήγηση που αφορά την ομαλότερη και δικαιότερη, κατά την προσωπική μου άποψη, μετατροπή της αριθμητικής βαθμολογίας που κατέχουν οι μόνιμοι εκπαιδευτικοί, για τις ανάγκες ενός  Νέου Σχεδίου Αξιολόγησης, αρκετά διαφοροποιημένη από αυτή που προτείνει το ΝΣΑ της πιο πάνω επιτροπής. Η εισήγηση μου απορρίπτει παντελώς τη δημιουργία της θέσης του «Ανώτερου Εκπαιδευτικού» καθώς και την επιβράβευση της μίας προσαύξησης στο μισθό για όσους μόνιμους πετύχουν προαγωγή σε αυτή τη θέση. Απορρίπτει επίσης την αύξηση του αριθμού των Αξιολογητών σε δύο και τη μετατροπή της αριθμητικής βαθμολογίας σε εκατοστιαία κλίμακα με προσέγγιση εκατοστού. Συμφωνώ πλήρως με τη συμμετοχή του Διευθυντή της σχολικής μονάδας στην αξιολόγηση όλων των εκπαιδευτικών του σχολείου του με παράλληλη όμως μείωση των ωρών διδασκαλίας του κατά το ήμισυ, ώστε να μπορεί να ανταπεξέλθει στο νέο αυτό του καθήκον.

Η εισήγηση που παραθέτω πιο κάτω δεν αποτελεί ολοκληρωμένο σχέδιο αξιολόγησης αλλά ασχολείται με ένα μέρος του και συγκεκριμένα με την αριθμητική βαθμολογία των μόνιμων εκπαιδευτικών, των Βοηθών Διευθυντών και των Διευθυντών μέσω της αξιολόγησης της σχολικής μονάδας. Παραθέτω πιο κάτω αυτούσιο τον Πίνακα 4 του ΝΣΑ της επιτροπής με τον οποίο συμφωνώ ως προς τη βαρύτητα του κάθε τομέα αξιολόγησης για τους Μόνιμους Εκπαιδευτικούς. Αντίστοιχα τα ποσοστά διαφοροποιούνται για τους Βοηθούς Διευθυντές στον πίνακα 6 και για τους Διευθυντές στον πίνακα 8 του ΝΣΑ.

Πίνακας 4: Βαρύτητα Τομέων για την Αξιολόγηση Μόνιμων Εκπαιδευτικών

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Το αναγκαιότερο όλων, είναι πρωτίστως η μετατροπή του μέσου όρου των τριών τελευταίων βαθμολογιών των μόνιμων εκπαιδευτικών (εφόσον συμπλήρωσαν τόσες, αλλιώς των δύο ή της μιας αναλόγως) σε εκατοστιαία κλίμακα κατά προσέγγιση δεκάτου και συγκεκριμένα στρογγύλεμα στο πλησιέστερο 0,5 (μισό). Για παράδειγμα ένας μόνιμος εκπαιδευτικός που οι τρεις τελευταίες αριθμητικές βαθμολογίες του ήταν: 36, 37, 38 έχουμε τον αλγόριθμο (36+37+38)/3=111/3=37*2,5=92,5 ενώ για αρχαιότερους εκπαιδευτικούς που έχουν παραμείνει για καιρό στο 38 θα έχουμε (38+38+38)/3=38*2,5=95.

Η καινοτομία της πρότασης μου αφορά τα αριθμητικά όρια που θα υπάρχουν τόσο προς τα κάτω, για παράδειγμα το κατώτατο όριο 50 (50% της συνολικής βαθμολογίας του καθενός από τους 4 τομείς πιο πάνω προσθετικά), όσο και προς τα πάνω, για παράδειγμα το target point 96 για τους μόνιμους εκπαιδευτικούς και το target point 98 για τους Βοηθούς Διευθυντές. Με το ίδιο σκεπτικό το target point 99 θα ισχύει για τους Διευθυντές μέσω της αξιολόγησης της σχολικής μονάδας (κλιμάκιο επιθεώρησης). Στα συγκεκριμένα target points, στα οποία θα φτάνει ένας μόνιμος εκπαιδευτικός που θα έχει αριθμητική αξιολόγηση, θα υπάρχουν και οι ανάλογες επιπτώσεις-στήριξη για το κατώτερο όριο του 50, αλλά και οι επιβραβεύσεις-αναγνώριση του άριστου έργου που επιτελεί για τους ανώτερους βαθμούς του 96 για Μόνιμους Εκπαιδευτικούς, του 98 για Βοηθούς Διευθυντές και του 99 για Διευθυντές. Ταυτόχρονα απελευθερώνεται το σύστημα αξιολόγησης από τη δυσκαμψία και προκαθορισμένη πορεία του υφιστάμενου συστήματος αφού πλέον ο Αξιολογητής θα μπορεί να κινηθεί στη βαθμολόγηση του σε εύρος 50-99,5 δηλαδή σε σύνολο 99 αριθμητικών τιμών. Θυμίζω ότι το εύρος του υφιστάμενου συστήματος είναι από 35-39, σύνολο 5 τιμών. Επίσης ο Αξιολογητής θα μπορεί να κινηθεί στη βαθμολόγηση του και προς τα κάτω πλέον αφού θα αφαιρεθεί και αυτός ο αόρατος περιορισμός της βαθμολόγησης με χαμηλότερη βαθμολογία από την προηγούμενη, κάτι που αποτελεί άγραφο νόμο στο υφιστάμενο Σύστημα Αξιολόγησης.

Για την πιο εύρυθμη και ομαλή λειτουργία της εκατοστιαίας όμως κλίμακας βαθμολόγησης θα πρέπει να υπάρξει και ασφαλιστική δικλίδα εύρους μετακίνησης προς τα κάτω ή προς τα πάνω που θα πρέπει να τηρούν οι Αξιολογητές. Η ασφαλιστική αυτή δικλίδα θα αποτρέπει τα μεγάλα άλματα βαθμολογίας και καθορίζεται στο 10% ανά τομέα βαθμολόγησης ως μέγιστη μείωση ή αύξηση στη βαθμολογία του εκπαιδευτικού. Για παράδειγμα εάν ένας εκπαιδευτικός λάβει ως πρώτη βαθμολογία 80, τότε στην επόμενη αξιολόγηση του, για τον κάθε ένα από τους τέσσερεις τομείς θα μπορεί να μετακινηθεί το μέγιστο 10% είτε προς τα πάνω, είτε προς τα κάτω. Άρα η ελάχιστη βαθμολογία που μπορεί να πάρει για τη μη αποτελεσματική γενική εικόνα του προς τους Αξιολογητές είναι 70 και η μέγιστη για την άψογη γενική εικόνα του το 90. Αυτό τίθεται ως περιορισμός για να λαμβάνονται και τα αντίστοιχα αρνητικά μηνύματα-προβληματισμοί όσων κάνουν μεγάλο άλμα προς τα κάτω, ενώ ταυτόχρονα να προσφέρουν ικανοποίηση στην  πορεία σωστού δρόμου που ακολουθούν, σε αυτούς που κάνουν ανοδικό άλμα. Επίσης περιορίζεται και ο αρνητικός παράγοντας της εύνοιας ή και αυθαιρεσίας από μέρους των Αξιολογητών, προς τον εκπαιδευτικό που αξιολογούν.

Το ψηλό target point

Όσον αφορά τώρα το ψηλό target point το οποίο θα αποτελεί το ανώτατο όριο που θα μπορεί να πετύχει ο μόνιμος εκπαιδευτικός στη βαθμολόγηση του και που είναι το 96, η επιβράβευση που πρέπει να του αποδίδεται ως αναγνώριση για την εξαίρετη δουλειά του, θα πρέπει να είναι απαλλαγή μίας περιόδου καθηκόντων ασχέτως των μειώσεων του βιολογικού παράγοντα (στις 27 περιόδους στο 15^ο έτος και στις 25 περιόδους στο 21^ο έτος εργασίας του). Αυτό μπορεί να χαρακτηριστεί και ως έμμεση προσαύξηση, εφόσον μειώνονται οι ώρες εργασίας με σταθερό τον μισθό του. Και αυτό έχει, κατά την άποψη μου και την μακρόχρονη εμπειρία μου ως μόνιμος εκπαιδευτικός, περισσότερη αξία, από την μία προσαύξηση που εισηγείται το ΝΣΑ με ταυτόχρονη παραμονή στις ίδιες ώρες εργασίας. Κατά τον ίδιο τρόπο το target point για τους Βοηθούς Διευθυντές, οι οποίοι εργάζονται 23 περιόδους, θα ορίζεται στο 98 με επιβράβευση πάλι μία περίοδο απαλλαγής, δεδομένου και του γεγονότος ότι εφόσον πέτυχαν προαγωγή από μόνιμο εκπαιδευτικό σε Βοηθό Διευθυντή, έχουν ξεπεράσει ήδη το όριο του target point 96. Για τον Διευθυντή το target point ορίζεται στο όριο του 99 μέσω της αξιολόγησης της σχολικής μονάδας που διευθύνει από κλιμάκιο επιθεώρησης με επιβράβευση και πάλι μίας περιόδου απαλλαγής.

Σημαντικό στην όλη διαδικασία είναι ότι η επιβράβευση θα πρέπει να επιβεβαιώνεται και να κερδίζεται σε κάθε αξιολόγηση που θα υφίστανται οι αξιολογούμενοι εκπαιδευτικοί, ενώ θα υπάρχει και η πιθανότητα να μην επιβεβαιωθεί σε επόμενη βαθμολόγηση εάν η βαθμολογία μετακινηθεί πιο κάτω από το όριο του target point για κάθε θέση. Θα ισχύει δηλαδή από την επόμενη χρονιά της επίτευξης του target point μέχρι την ανακοίνωση της νέας βαθμολογίας και η οποία θα πρέπει να κοινοποιείται στους ενδιαφερόμενους εντός Ιουλίου. Είναι δηλαδή ένα ζωντανό κίνητρο που θα διατηρεί τον καθένα μας σε εγρήγορση, σε ψηλά επίπεδα διδασκαλίας ενώ ταυτόχρονα θα συμβάλει και στη διατήρηση της ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Θεωρώ επίσης ότι, δεν πρέπει να υπάρχει οποιαδήποτε ποσόστωση στην απονομή επιβραβεύσεων απαλλαγής στους εκπαιδευτικούς που θα επιτυγχάνουν τα target points και ο δικαιωματικός βαθμός που αξίζει στον καθένα με βάση την προσπάθεια και τα προσόντα του, να απονέμεται από τους Αξιολογητές χωρίς να υπολογίζονται τα όρια της ποσότητας εκπαιδευτικών που θα πρέπει να προκρίνουν στις ψηλές αυτές βαθμολογίες.

Το κατώτερο όριο βαθμολόγησης και του κατώτερου βαθμού 

Σχετικά τώρα με το κατώτερο όριο βαθμολόγησης και του κατώτερου βαθμού 50 (50% της συνολικής βαθμολογίας του καθενός από τους 4 τομείς πιο πάνω προσθετικά) , θα πρέπει να δίδεται στον εκπαιδευτικό που αποτυγχάνει να βαθμολογηθεί με βαθμολογία ψηλότερη αυτού του ορίου, κάποια μορφή στήριξης, που θα του επιτρέψει να βελτιώσει τη βαθμολογία του. Στο προτεινόμενο ΝΣΑ αναφέρονται τα εξής: «Ο εκπαιδευτικός, που συγκεντρώνει ποσοστό μικρότερο του 50% της συνολικής βαθμολογίας των τομέων της αξίας, παρακολουθεί πρόγραμμα στήριξης μέσα στο πλαίσιο της διαμορφωτικής αξιολόγησης. Αν κατά την επαναξιολόγησή του συγκεντρώσει και πάλι βαθμολογία μικρότερη του 50%, στους τομείς που αναφέρονται στην αξία, παραπέμπεται στην ΕΕΥ.». Προσωπικά θεωρώ την άνω δήλωση αόριστη σχετικά με το τι είδους πρόγραμμα στήριξης πρέπει να παρακολουθήσει ο εκπαιδευτικός που αποτυγχάνει να συγκεντρώσει πάνω από 50% της συνολικής βαθμολογίας των τομέων της αξίας.

Γι’ αυτή την περίπτωση, όπου η βαθμολόγηση του εκπαιδευτικού αγγίζει τη βάση, προτείνω την ανάληψη από μέρους ενός Βοηθού Διευθυντή του σχολείου, μεντορικού ρόλου, ο οποίος θα συνοδεύεται με απαλλαγή 1 μέχρι 2 περιόδων διδασκαλίας, ώστε να ανταποκριθεί στο έργο της στήριξης του συναδέλφου του που πήρε χαμηλή βαθμολογία. Η στήριξη θα περιλαμβάνει συνδιδασκαλίες, εικονικές αξιολογήσεις με βάση τους τέσσερεις τομείς αξιολόγησης, καταρτισμό σχεδίου αυτοβελτίωσης στους τομείς μεγαλύτερης αδυναμίας, καταρτισμό Σχεδίων Μαθήματος κ.τ.λ. Θεωρώ ότι, οποιαδήποτε στήριξη πρέπει να δίνεται, παράλληλα και με άλλα μέτρα, εντός του σχολικού περιβάλλοντος που εργάζεται ο εκπαιδευτικός διότι υπάρχουν περιπτώσεις εκπαιδευτικών που οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οφείλονται στην αδυναμία προσαρμογής στο περιβάλλον του σχολείου που εργάζονται, όπως για παράδειγμα διαφορετικά επίπεδα μαθητών, πειθαρχικά προβλήματα μαθητών, διαπροσωπικές σχέσεις με συναδέλφους, φτωχή υλικοτεχνική υποδομή σχολείου, απουσία εποπτικών μέσων, δυσλειτουργία ή απουσία σύγχρονης τεχνολογίας κ.τ.λ. Επίσης με τη μέθοδο αυτή καλλιεργείται και πνεύμα συναδελφικής συνεργασίας και βελτιώνονται οι σχέσεις μεταξύ των εκπαιδευτικών, χωρίς να περιθωριοποιείται ο εκπαιδευτικός με χαμηλή βαθμολογία. Εάν, παρά ταύτα αποτύχει και στην επόμενη αξιολόγηση του ο εν λόγω εκπαιδευτικός, τότε πρέπει να παρθούν άλλου είδους μέτρα και αποφάσεις.

Μέσα από την επιβράβευση-απαλλαγές των εκπαιδευτικών που κάνουν εξαίρετη δουλειά στα σχολεία που εργάζονται και που αξιολογούνται με τη μέγιστη βαθμολογία (target points) της κάθε θέσης, αλλά και από τις πιθανές απαλλαγές στήριξης συναδέλφων με χαμηλή βαθμολόγηση, προκύπτουν νέες θέσεις εργασίας για αδιόριστους εκπαιδευτικούς. Με αυτό τον τρόπο ένα Νέο Σχέδιο Αξιολόγησης μπορεί να βοηθήσει στην αύξηση των διοριζόμενων εκπαιδευτικών του συστήματος, εξαργυρώνοντας την επιτυχία των έμπειρων εκπαιδευτικών αλλά και την ανάγκη στήριξης των εκπαιδευτικών με χαμηλή βαθμολογία, με την εισροή στο σύστημα πρωτοδιόριστων.

Η δεύτερη εισήγηση μου

Η δεύτερη εισήγηση μου για το σύστημα αξιολόγησης αφορά περισσότερο τη διευκόλυνση των Διευθυντών των σχολικών μονάδων για καλύτερη οργάνωση και διοίκηση του σχολείου τους, άρα και της ιδανικότερης αξιολόγησης τους, μέσω της μονιμότητας του προσωπικού που απασχολείται στο σχολείο που διευθύνουν. Δηλαδή θα έπρεπε να υπάρχει ελάχιστος χρόνος παραμονής ενός εκπαιδευτικού στο νέο του σχολείο, για παράδειγμα τα 4 ή και τα 5 έτη, έτσι ώστε να αναπτύσσονται καλύτερες και δυνατότερες διαπροσωπικές σχέσεις μεταξύ των συναδέλφων αλλά ταυτόχρονα να διαμορφώνεται μια πιο μακρόχρονη εκπαιδευτική πολιτική της σχολικής μονάδας με στοχευμένη δράση που θα μπορεί να φανεί μέσα από την πολυετή προσπάθεια που θα καταβάλουν όλοι μαζί. Διαφορετικά θα στηθεί μία εκπαιδευτική δράση ενός σχολείου που θα έχει μακρόχρονο προσανατολισμό με τα ίδια άτομα και διαφορετικά όταν το σχολείο είναι κέντρο διερχομένων εκπαιδευτικών. Με διαφορετικό μάτι θα δει ένας εκπαιδευτικός το «δεύτερο του σπίτι» και διαφορετική θα είναι η εκπαιδευτική του δράση, όταν γνωρίζει ότι θα παραμείνει σε αυτό για σημαντικό χρονικό διάστημα. Το πιο πάνω εφαρμόζεται εδώ και δεκαετίες στα εκπαιδευτικά συστήματα πολλών ευρωπαϊκών χωρών. Φυσικά πάντοτε υπάρχουν και οι εξαιρέσεις του κανόνα, όπως για παράδειγμα της αναγκαίας μετακίνησης εγκυμονουσών στην έδρα τους ή εκπαιδευτικών με  προβλήματα υγείας ή και σοβαρά οικογενειακά προβλήματα. Προσωπικά θεωρώ ότι πρέπει να προστεθεί επίσης και η εξαίρεση της απόστασης διορισμού ενός εκπαιδευτικού πέραν των 100 km από την έδρα, ως δικλίδα οικονομικού κόστους μετακίνησης, στα στοιχεία που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στη μετάθεση εκπιαδευτικών από την αρμόδια Ε.Ε.Υ. Με αυτή τη ρύθμιση, της υποχρεωτικής τετραετίας ή πενταετίας παραμονής ενός εκπαιδευτικού στην ίδια σχολική μονάδα, μειώνεται και ο φόρτος εργασίας της Ε.Ε.Υ. κάθε καλοκαίρι με τις μεταθέσεις, με την ελπίδα να αποφευχθεί και το μπάχαλο που δημιουργείται κατά την έναρξη της σχολικής χρονιάς.

Θα κλείσω το άρθρο αυτό με αναφορά στη συνδικαλιστική οργάνωση ΠΟΕΔ παραθέτοντας τους ακόλουθους προβληματισμούς. Το Νέο Σχέδιο Αξιολόγησης του εκπαιδευτικού και του εκπαιδευτικού έργου κοινοποιήθηκε από την επιτροπή τον Ιανουάριο του 2019. Στην εγκύκλιο που κοινοποιήθηκε αναφέρεται ότι τόσο πριν από την εκπόνηση του εν λόγω Σχεδίου, όσο και κατά τη διάρκεια του, έγιναν συναντήσεις με τις εκπαιδευτικές οργανώσεις με στόχο την ενημέρωση και την ανταλλαγή απόψεων για την τελική μορφή της Αξιολόγησης του Εκπαιδευτικού Έργου και των Εκπαιδευτικών. Ταυτόχρονα, οι εκπαιδευτικές οργανώσεις είχαν την ευκαιρία να συζητήσουν τις δικές τους ανησυχίες και πρότειναν διαφοροποιήσεις για βελτίωση του σχεδίου. Ακολούθως, η Επιτροπή, σε συνεδριάσεις της, συζήτησε τις απόψεις των οργανώσεων και κατέληξε στην τελική μορφή του σχεδίου αξιολόγησης.

 Καμία δημόσια τοποθέτηση από την ΠΟΕΔ

Ένα χρόνο αργότερα όμως, η συνδικαλιστική μας οργάνωση ΠΟΕΔ, δεν έχει προβεί ακόμη σε καμία δημόσια τοποθέτηση ή ενημέρωση για το ΝΣΑ προς τα μέλη της, για ένα θέμα τόσο βαρυσήμαντο, που θα καθορίσει τον τρόπο αντιμετώπισης μας από τους Αξιολογητές και γενικότερα το εκπαιδευτικό μας μέλλον. Σε ποια σημεία του ΝΣΑ συμφωνεί και σε ποια διαφωνεί η συνδικαλιστική μας οργάνωση; Γιατί περιμένετε να κλείσουν τις πύλες οι «Τρώες», για να φτιάξουμε μετά το «Δούρειο» μας «ίππο», ώστε να εισέλθουμε στην «Τροία»; Γιατί πρέπει να τελειώσει το «μαγείρεμα του φαγητού» και να μας σερβίρουν, ώστε να παραπονεθούμε ότι δε μας άρεσε; Για να φαινόμαστε οι αντιδραστικοί και οι αδιάλλακτοι της υπόθεσης και να στρέφεται η κοινή γνώμη εναντίον μας; Γιατί πρέπει να τρέχουμε μετά «το μπαϊράμι» να ψηφίζουμε τρόπους αντίδρασης σε κάτι που μπορεί να περάσει, χωρίς να τύχουν ενημέρωσης οι άμεσα ενδιαφερόμενοι εκπαιδευτικοί που θα υποστούν το βάρος της εφαρμογής του;

Γιατί ασχολούμαστε εδώ και τρεις μήνες με το νέο σχέδιο αξιολόγησης του μαθητή και τη ΣΕΠ (Σχολική Έκθεση Προόδου) και όχι με το ΝΣΑ του εκπαιδευτικού και του εκπαιδευτικού έργου που είναι ήδη προ των πυλών; Διότι για να πω την αλήθεια μόνο σύγχυση μου έχει προκαλέσει η αντιμετώπιση της ΠΟΕΔ προς τη ΣΕΠ του μαθητή, αφού ενώ αρχικά έχει περάσει πλειοψηφικά η αποδοχή της εφαρμογής του, λίγες μέρες αργότερα τόσο μερικά στελέχη της ηγεσίας όσο και εκπαιδευτικές παρατάξεις, διατράνωσαν ότι δεν το αποδέχονται και ότι έχουν ανακαλύψει πολλές ασάφειες σε αυτό. Αυτό, προσωπικά, το έχω εκλάβει ως αδυναμία αρχικής εμβάθυνσης της ΠΟΕΔ στην ουσία του σχεδίου και επιφανειακή μελέτη του γενικότερα, κάτι που φάνηκε αργότερα και αφού έφτασε στη βάση των εκπαιδευτικών και σε αυτούς που θα το εφάρμοζαν στην πράξη. Όλη αυτή η σύγχυση οδήγησε σε δεύτερες σκέψεις την ΠΟΕΔ και στο τέλος σε πανηγυρισμούς για ένα μήνα αναστολής της εφαρμογής του. Όμως πλέον το σχέδιο, έμμεσα, έχει ήδη περάσει και δεν υπάρχει γυρισμός. Δε θα ’πρεπε να ανησυχούμε περισσότερο και για το τι θα γίνει με το πολύ πιο σημαντικό Νέο Σχέδιο Αξιολόγησης των εκπαιδευτικών όμως;

Αυτό δεν το γράφω για να ρίξω το φταίξιμο στην ηγεσία ή σε οποιαδήποτε παράταξη για τους χειρισμούς τους ως προς τη ΣΕΠ -  εξάλλου o καθένας μας μπορεί να κρίνει βεβιασμένα και εσφαλμένα - αλλά για να αναδείξω μία μεγάλη ανάγκη που έχει ο κλάδος μας. Την αναγκαιότητα της δημιουργίας μιας ομάδας, αποκλειστικά της ΠΟΕΔ, σε πλατφόρμα των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης, με συμμετοχή σε αυτήν των εκπαιδευτικών δημοτικής εκπαίδευσης που είναι εγγεγραμμένα μέλη της οργάνωσης και διαχειριστές τα μόνιμα μέλη της ηγεσίας της ΠΟΕΔ. Σε αυτήν θα πρέπει να αναρτώνται και να δημοσιεύονται από την ΠΟΕΔ τέτοιου είδους προθέσεις του ΥΠΠΑΝ, που αφορούν σημαντικές μεταρρυθμίσεις τύπου ΝΣΑ και θέματα που μας αφορούν και μας επηρεάζουν άμεσα. Θα δίνεται έτσι η δυνατότητα και σε μας, τους εκπαιδευτικούς της βάσης, να εκφράζουμε τις απόψεις μας, να παραθέτουμε τους ενδοιασμούς και τις εισηγήσεις μας, να επιλύουμε τις πιθανές απορίες που θα προκύπτουν και να γνωρίζουμε τις θέσεις και τις διεκδικήσεις της ΠΟΕΔ επί του θέματος κατά τη χρονική στιγμή που πρέπει και όχι εκ των υστέρων. Η ενημέρωση όμως για να είναι έγκυρη θα πρέπει να προέρχεται εκ της ηγεσίας και «αχρωμάτιστη», για να φαίνεται και στα μάτια των εκπαιδευτικών η ενότητα της ΠΟΕΔ επί του θέματος αλλά και ο σεβασμός της απόφασης της πλειοψηφίας εντός των μονίμων στελεχών της. Από εκεί και πέρα ο καθένας από τα μέλη της ηγεσίας, προσωπικά και επώνυμα, θα μπορεί να εκφράζεται στα σχόλια κάτω από την επίσημη ανακοίνωση της ΠΟΕΔ για τις απόψεις του. Ο τελικός λόγος φυσικά και η επίσημη γραμμή πλεύσης θα ανήκει στα νόμιμα εκλεγμένα μέλη της ηγεσίας της ΠΟΕΔ.

* Εκπαιδευτικός Δημοτικής Εκπαίδευσης, Μέλος της ΠΑ.Δ.Ε.Δ. Πρωτοπορία Λάρνακας.