Τηλε-ενσωμάτωση μαθητών: Τι απαιτεί

ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΚΟΦΤΕΡΟΥ*

Με ενδιαφέρον ακούσαμε τον Υπουργό Παιδείας να αναφέρεται σε συνέχιση της εξ αποστάσεως διδασκαλία, την ώρα του μαθήματος στην τάξη, ώστε να μπορούν να συμμετέχουν και οι μαθητές που -για διάφορους λόγους- θα είναι στο σπίτι. Τα πλεονεκτήματα μιας τέτοιας προσέγγισης είναι πολλά: παιδιά που για σοβαρούς λόγους υγείας δε θα μπορούν να επιστρέψουν στα σχολεία, θα μπορούν να συνεχίσουν την παρακολούθηση και συμμετοχή των μαθημάτων τους, ενώ θα μεγιστοποιηθεί και ο διδακτικός χρόνος (δε θα χρειάζεται να επαναλαμβάνεται το μάθημα στους μισούς μαθητές τη μια μέρα και στους υπόλοιπους την επομένη). Επιπρόσθετα, κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς, όταν ένα παιδί νοσήσει και μείνει στο σπίτι για αρκετές μέρες (κάτι το συνηθισμένο σε περιόδους έξαρσης κοινής γρίπης, γαστρεντερίτιδας κ.α.). Όμως, κάτι τέτοιο απαιτεί σημαντική εμπειρία και απαραίτητο εξοπλισμό, που αυτή τη στιγμή ίσως να μην υπάρχει. Τι μας λέει όμως η εμπειρία με παρόμοιο εγχείρημα;

Τηλε-ένταξη μαθήτριας Δημοτικού Γαύδου

Πριν 6 χρόνια, στα πλαίσια του ερευνητικού προγράμματος Open Discovery Space, είχαμε συνεργαστεί -μέσω του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου και της Ελληνογερμανικής Αγωγής- με το Δημοτικό Σχολείο Γαύδου. Το σχολείο αυτό, τότε, είχε μόνο μια δασκάλα και μια μαθήτρια, στην Α' δημοτικού. Αποφασίσαμε να εντάξουμε την Ιωάννα, τη μαθήτρια της Α' δημοτικού της Γαύδου, στα μαθήματα Επιστήμης της αντίστοιχης Α' τάξης του Δημοτικού Αγίου Σπυρίδωνα Λευκωσίας.

Κύριος στόχος δεν ήταν τόσο η μάθηση όσο η κοινωνικοποίηση ενός παιδιού που ζούσε σε ένα μικρό νησί, πάνω από δύο ώρες με τη βάρκα από την Κρήτη και χωρίς άλλα παιδιά για να παίξει. Αξίζει να σημειωθεί πως η  Γαύδος είναι ένα νησί νότια της Κρήτης με μόλις 30 κατοίκους.

Για να γίνει κατορθωτή η τηλε-ένταξή της, τόσο σε επίπεδο τάξης (παρακολούθηση της όποιας προβολής στον πίνακα της τάξης) αλλά και σε επίπεδο ομάδας (συζήτηση με άλλα παιδιά) χρειαστήκαμε συγκεκριμένο εξοπλισμό (κάτι που αναφέρεται σε επόμενη παράγραφο). Επίσης, η Ιωάννα είχε το πλεονέκτημα της φυσικής παρουσίας -από τη μεριά της- της δασκάλας της, Κυριακής Τριανταφυλλίδου ( Kiko Tria). Για κάθε μάθημα Επιστήμης, ήταν απαραίτητη η ετοιμασία και συντονισμός με την Κυριακή, ενώ αφιερώσαμε και αρκετό χρόνο στις βασικές δεξιότητες που έπρεπε να έχει η Ιωάννα (να μπορεί να "γράφει" στον πίνακά μας από απόσταση, να μπορεί να μεταφέρει τη δραστηριότητά της από επίπεδο τάξης σε ομάδας).

Επίσης, απαιτήθηκε και κάποιος εξοπλισμός. Από τη μεριά της Ιωάννας, ο φορητός υπολογιστής και η σύνδεση στο διαδίκτυο. Η ενσωματωμένη κάμερα και μικρόφωνο του υπολογιστή, καθώς και μια γραφίδα που της έστειλε δώρο το Δημοτικό. Από μεριάς τάξης, ένας διαδραστικός πίνακας ώστε να προβάλλεται -μέσω μοιράσματος- στην Ιωάννα οτιδήποτε γράφαμε, ενώ ταυτόχρονα είχε και η ίδια δυνατότητα να γράφει πάνω σ'αυτόν. Ηχεία, για να την ακούεί όλη η τάξη, καθώς και μικρόφωνο, για να ακούει η ίδια τα παιδιά.

Σε επίπεδο ομάδας, τρία παιδιά (διαφορετικά κάθε φορά) είχαν στο θρανίο τους φορητό υπολογιστή ώστε να μπορούν να συζητούν με την Ιωάννα σε συνεργατικές (ομαδικές) εργασίες.

Η συγκεκριμένη συνεργασία συνεχίστηκε με το δημοτικό Γαύδου και την επόμενη χρονιά, με τα ίδια παιδιά -που είχαν αποκτήσει δεξιότητες αλλά και ένιωθαν την Ιωάννα μέρος της τάξης τους- και εμπλουτίστηκε τα επόμενα χρόνια μέχρι και την αποφοίτηση όλων των παιδιών. Η συνεργασία αυτή αναδείχθηκε ως Καλή Πρακτική σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, στα πλαίσια του Open Disovery Space, ενώ βραβεύτηκε και από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου.

Ερωτήματα για εφαρμογή σε μεγάλη κλίμακα στην Κύπρο

Μετά τις δηλώσεις του Υπουργού Παιδείας για εξ αποστάσεως εκπαίδευση των μαθητών που θα μένουν στο σπίτι, εύλογα δημιουργούνται σοβαρά ερωτήματα σε όλους τους εκπαιδευτικούς:

1. Ηθικά είναι σωστό να έχουμε μετάδοση δεδομένων εκτός τάξης, τα οποία θα είναι διαθέσιμα στους γονείς; Στην περίπτωση της Γαύδου ήταν ξεκάθαρα επικοινωνία τάξης με τάξη.
2. Τεχνολογικά, έχουν όλες οι τάξεις την υποδομή; Η σύνδεση στο διαδίκτυο είναι ένα μόνο μέρος του όλου παζλ. Τα υπόλοιπα; Διαδραστικός πίνακας; Ασύρματο μικρόφωνο με ενσωματωμένα ακουστικά για τον εκπαιδευτικό;
3. Κατάλληλα ψηφιακά εργαλεία. Εδώ, δυστυχώς, συναντάμε δυσκολίες με το επιλεγμένο εργαλείο του ΥΠΠΑΝ (Microsoft Teams). Είναι απαραίτητο, αν θέλουμε να κάνουμε κάτι τέτοιο, να χρησιμοποιήσουμε εργαλεία όπως το shared whiteboard, κάτι το οποίο δεν έχουμε στην περίπτωση του Teams (δουλεύει μόνο σε Windows 10). Ιδανικά θέλουμε ανοικτά εργαλεία, συμβατά με όλα τα είδη συσκευών, όπως το BigBlueButton, το οποίο υποστηρίζει το περιβάλλον Moodle του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Κύπρου (https://elearn.pi.ac.cy). Αυτό θα επέτρεπε στους μαθητές να βλέπουν αλλά και να αλληλεπιδρούν με το περιεχόμενο του πίνακά μας.

4. Μεθοδολογία. Για την εφαρμογή με τη Γαύδο, αναπτύχθηκε 'on the go' η μεθοδολογία. Στην ουσία, η τηλε-ένταξη αποτελεί υβριδική εφαρμογή εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και blended learning (με δόσεις flipped learning).
5. Κατάλληλη στήριξη / κατεύθυνση. Στην περίπτωση της συνεργασίας με τη Γαύδο, είχαμε την απόλυτη συνεργασία έμπειρων εκπαιδευτικών αλλά και ερευνητών (Σοφοκλής Σωτηρίου και Πέτρος Στεργιόπουλος της Ελληνογερμανικής Αγωγής, Θεόδωρος Καρούνος του ΕΛΛΑΚ, Θανάσης Χατζηλάκος του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου). Αν και στην Κύπρο έχουμε έμπειρους και εξαίρετους συμβούλους σε θέματα ΤΠΕ, έχουν τις γνώσεις και εμπειρία για τέτοιο εγχείρημα;

Τέλος, αντιλαμβάνομαι πως το ΥΠΠΑΝ προσπαθεί να εφαρμόσει κάτι που ανακοίνωσε η Υπ. Παιδείας της Ελλάδας. Όμως, πέρα από τα (σοβαρότατα) ηθικά ζητήματα που προκύπτουν, η Ελλάδα έχει και την κατάλληλη υποδομή (Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο) που εμείς δεν έχουμε , πέρα από ένα εργαλείο επικοινωνίας.

Το επιχείρημα αυτό, αν και έχει θετικά στοιχεία, όπως ανέφερα στην εισαγωγική παράγραφο, παρουσιάζει επίσης και σοβαρότατα κενά τα οποία θα πρέπει να καλυφθούν με πειστικότητα. Σημειώνω πως, μέχρι αυτή τη στιγμή, για παράδειγμα, η Δημοτική Εκπαίδευση δεν έχει ακόμη παραλάβει tablets για τους μαθητές της. Με αυτά τα δεδομένα, αναρωτιόμαστε πόσο εύκολο είναι για κάποιον να προχωρήσει σε υβριδική εφαρμογή εξ αποστάσεως εκπαίδευσης…

*Δάσκαλος

Διδάκτορας Πληροφοριακών & Επικοινωνιακών Συστημάτων